Laatste wapenfeiten

[p. 82]

Beatrix, politica achter coulissen

Bij de vorming van een zinvolle mening gaat het er om zoveel mogelijk ingrediënten van betrouwbare en feitelijke informatie te verzamelen, die de bouwstenen vormen van een gefundeerde opinie. Wil democratie een kans van slagen hebben, draait succes in laatste instantie om de vraag of iedere stem wordt uitgebracht aan de hand van een op kennis gebaseerde politieke waardering. Helaas leven we, ook in dit welvarende en geavanceerde land, in een zo de wind waait, waait mijn jasje democratie. Het stemproces kan het beste worden omschreven met ‘oppervlakkig natte vinger werk’.

One man, one vote werkt alleen op voorwaarde dat politici onplezierige maar vitale waarheden niet verhullen en dus geen mooi weer praatjesmakers zouden zijn. Maar democratie wordt ook in de 21ste eeuw nog altijd ingevuld door verkondigers van halve waarheden of door regelrechte leugenaars. Eerlijke politici overleven niet. Uniek recent voorbeeld: Wim Kok. Hij wist exact wat er in Srebrenica in 1995 onder zijn regime, in tandem met Joris Voorhoeve, was gebeurd, maar wist de informatie tegen te houden tot 14 dagen voordat zijn ambtsperiode in 2002 was afgelopen, om met het misleidende gebaar van een groot staatsman af te treden als persoonlijke erkenning van eigen falen. Toen was er nog de shell, welke als doekje voor het bloeden deze socialist in haar armen sloot. Natuurlijk werd hij ook automatisch minister van Staat, zoals het in deze fopdemocratie vaste prik is. Wie in de politiek mislukt, wordt bijgezet in het hoogste College van Staat.

Een breed onbehagen over het functioneren van de democratie leefde in 2002 bij een meerderheid van Nederlanders. Hoe zou de vicieuze cirkel van meer van hetzelfde in Den Haag doorbroken kunnen worden? Het was Pim Fortuyn die in dit zwarte gat sprong. Men hunkerde naar een andere aanpak, een nieuw gezicht op de tribune, naar een man die recht voor zijn raap met de kiezers in dialoog ging, een politicus die er geen doekjes om wond en man en paard benoemde. Hij werd terecht geloofd. Als hoogleraar, columnist en spreker was hij voldoende onafhankelijk om een eigen politiek gezelschap op te richten. Prompt stak

[p. 83]

er een frisse wind op aan het Binnenhof, welke de kiezers als een welkome verademing ervoeren. Men was zeer gedemoraliseerd geraakt over de achterkamertjespolitiek van een handjevol bedisselaars, bovendien voorgezeten door een majesteit, die er niet vies van is met een vinger in de Haagse bruinebonensoep te roeren. Pim werd geëlimineerd, omdat hij in het politieke bedrijf, zoals dit ook nu weer wordt opgevoerd, niet paste. Hij was te open, te eerlijk en te recht door zee.

Het gemeenschappelijke beheer van de 33.823 km² land die Nederland groot is, ligt in handen van maar een handjevol mensen. Op 16,1 miljoen inwoners zijn 300.000 lid van een politieke partij. Dit is 1,8 procent van het totaal, of 2,5 procent van de stemgerechtigden. Dus minikliekjes van politiek bevlogenen stellen partijprogramma's samen. In 2002 heeft 78 procent van de kiesgerechtigden van hun stemrecht gebruik gemaakt. Wie van hen zou op een A4-tje hebben kunnen samenvatten welke de tien hoofdpunten waren van de partij waarop men stemde? Op welke gronden, aan de hand van welke gefundeerde en overdachte informatie, werden stemmen uitgebracht?

Bijna alle kiezers gaan af op wat men opvangt bij de entertainment industry (BvD, nova, Netwerk of Knevel). Mainstream media geven er de voorkeur aan om lezers en kijkers aan zich te binden door te vermijden controversiële standpunten in te nemen. Commerciële argumenten overheersen om mensen aan zich te binden. Het zijn de ‘veilige’ interviewers en programmamakers die het langst stand houden. Ik openbaarde leugens van Luns en trok voor 46 jaar een rode kaart. Hij wist zich echter achttien jaar met oneerlijk zijn op Buitenlandse Zaken te handhaven en was soms populairder dan Bernhard, die evenmin een onberispelijk parcours afliep. Dus wat betekent de Haagse soap? Er zijn circa tien partijprogramma's, die niemand kent, 10.000 activisten onder 300.000 leden van politieke partijen (op 16,1 miljoen) plus een koningin (en aanhang). Wie mij kan verduidelijken, dat wat wij anno 2002 doen bij het besturen van deze plek aan de Rijn, desondanks een prima functionerende, gezonde democratie is, ontvangt per ommegaande de Willem Oltmans prijs voor Uitzonderlijke Intelligentie.

9-11-2003