Laatste wapenfeiten

[p. 48]

Botsende persoonlijke waarheid (deel II)

Freud stelde dat de meeste mensen niet met twee benen in de werkelijke wereld stonden, zoals deze was. Men leefde volgens hem aan de hand van een collage van stukjes en beetjes informatie, die in het brein te hooi en te gras aan elkaar worden gelapt. Met als resultaat, dat denkbeelden van mensen doorgaans weinig overeenkomen met realiteiten van de wereld, zoals deze zijn. Timur Kuran, professor in Islamic Thought aan de Universiteit van Southern California, schreef in 1995 in dezelfde geest, dat modern psychologisch onderzoek had aangeduid dat men nog altijd klakkeloos voor waar aan nam, wat weinig of niets met de werkelijkheid en de feiten van doen had. De gevolgen van denken, praten en weten zonder eigenlijk de klepel te ontdekken zijn hetzelfde: men bazelt terwijl men zelf in de veronderstelling verkeert wijsheid te verkondigen.

Professor Kuran benadrukt in het hoofdstuk, the dynamics of public opinion (pp 60-84 van het in deel I genoemde boek): ‘Psychological research shows that people routinely weigh information inappropriately, thus producing systematic errors when they characterize others on the basis of fragmentary information.’ Zo gaat het met alles. Zij die in stemhokjes in Zuid-Afrika een kruisje achter een foto zetten omdat zij niet kunnen lezen of schrijven, verschillen niet al teveel met hen die in een schoollokaal in de Jordaan aangeven wie hun voorkeur heeft om naar het Binnenhof te gaan, want vrijwel iedereen heeft een voorkeur aan de hand van fragmentarische informatie, en vervalst daardoor de waarde van zijn stem (mening). De chaos in de Amerikaanse, Nederlandse of Zuid-Afrikaanse politiek lijdt onveranderlijk aan een en hetzelfde euvel, men denkt, men kletst en men weet eigenlijk niet waar het over gaat, wat Freud bijna 100 jaar geleden al omschreef als opinie's tot stand gekomen aan de hand van ‘bits and pieces of information’.

Als het nos-Journaal vanavond aan het televisiepubliek de laatste pathologische uitbarsting van Ariel Sharon presenteert, laat men de minister van Defensie van Israël in beeld zeggen, dat het de grootste vergissing van de joodse staat is geweest, dat men Ar-

[p. 49]

afat niet al jaren eerder heeft ‘opgeruimd’. Men ‘vergeet’ te melden, dat de Israëlische premier al twee jaar geleden open en bloot stelde er spijt van te hebben Arafat twintig jaar geleden niet meteen te hebben doodgeschoten. De wereld erkent Arafat echter als de democratisch gekozen president van de Palestijnse staat in wording. Wanneer men dus tolereert, dat de premier van buurland Israël via cnn en bbc-World onomwonden over het vermoorden van zijn buurman spreekt, is de wereld medeschuldig aan het feit als dit ooit zou gebeuren. Om over nos-nieuwslezers maar te zwijgen, die kijkers gefragmenteerd en naar eigen voorkeur informeren. De dreiging van Sharon met doodslag aan het adres van Arafat, had hem feitelijke al een enkele reis naar Den Haag moeten bezorgen. Het is geen toeval dat deze generaal Sharon is gaan denken boven de wet te staan. Wie tikt hem op de vingers? George Bush uit Crawford, Texas? Als hij straks toch onverhoopt Arafat laat doodschieten, maakt deze militair, eerder reeds veroordeeld wegens oorlogsmisdaden, alsnog een gerede kans om in een kamertje naast Slobodan Milosevic terecht te komen. Dat zou voor Arafat en het Palestijnse volk beslist mosterd na de maaltijd zijn.

Het nos-Journaal en het gros van de samenstellers van nieuwsberichten in dit land (en elders in de Westerse wereld) doen al jaren aan ‘preference falsification’. Ze weten het zelf niet en begrijpen niet dat zij het doen. Ze naaien woordjes en termen in hun teksten, die de door hen zo gevoelde en geprefereerde draai aan het nieuws geven, waar we met zijn allen mee worden opgescheept en gehersenspoeld. Kijkers krijgen naast eigen fragmentarische beeldvorming, nog meer Freudiaanse bits and pieces via televisie voorgeschoteld, die dikwijls niets met de werkelijkheid hebben te maken. En dan ontmoet je dagelijks mensen, die zonder een sprankje kwaad geweten op hun fysionomie vragen: ‘Hoe kan dit nou?’

12-9-2003