Is éénoog koning

[p. 156]

66 Cecile & Hans

In Cayenne was Cecile van der Stelt, toen ik haar op 31 juli 1987 bezocht, consul voor Nederland. Zij was sinds een week in Frans Guyana. Ze kwam uit Bonn, waar Jan van der Tas, Nijenrode-klasgenoot (1946-1948), ambassadeur was. We spraken open en vrij; we hadden het ook over de idiote rol van haar minister Hans van den Broek in de affaire Klaas de Jonge. Zij wist blijkbaar niet dat ik haar minister op televisie bij Sonja ‘een rund in folio’ had genoemd. In 1998 liet ik Van den Broek onder ede verhoren in mijn proces tegen de staat. Toen hij langs me liep in de rechtszaal voegde hij me toe dat hij allerminst was vergeten, wat ik bij Sonja in 1986 over hem had gezegd. ‘Dat was dus in de roos,’ antwoordde ik. Prompt pleegde hij meineed, zoals vrijwel iedereen deed in mijn zaak, tot en met prins Claus en prinses Margriet toe.

Cecile logeerde ook in het Novotel. Ik liep dus regelmatig tegen haar aan. Zij kreeg in augustus bezoek van een Nederlander die, volgens consul Kenneth Middellijn van Suriname, als versterking was gestuurd door de Nederlandse ambassade in Paramaribo. Mijn eigen activiteiten trokken steeds meer de aandacht, ook bij de Franse autoriteiten, direct al na mijn clash met Surinamers in St. Laurent en door de contacten met de politie daar. Men had me er gezegd dat onderzoek naar mij door het leger was overgenomen. Ik had in mijn hotel bezoek gekregen van Roger Remoue van de Police Urbane, vergezeld van een ambtenaar van de prefectuur die zei anoniem te willen blijven. Ik vroeg ze, als test, of ze me in contact konden brengen met de voormalige militaire attaché in Paramaribo, kolonel Barendinus Tussenbroek, die in Cayenne woonde en kennelijk bezig was de Brunswijk-guerrilla te souffleren. Dat moest ik zelf maar doen. Wat ik later deed. Ik kreeg mevrouw Tussenbroek aan de lijn. Ze deelde mee dat noch zij noch haar man met mij wenste te spreken.

Na een kort bezoek aan Antoine, die een brief van Brunswijk, geschreven op papier van de Surinam National Liberation Army, bij zich had, waarin deze mij verzocht naar Stoelmanseiland te komen, hield ik ruggespraak in Paramaribo. Bij terugkeer kreeg ik opnieuw bezoek van inspecteur Remoue, die nu meedeelde eigenlijk lid te zijn van de Franse contraspionagedienst. Hij bracht nu zijn assistent Serge, mee. Ik was bezig met een antwoord aan Brunswijk dat Remoue uit mijn hand griste onder toezegging, dat het alleen gelezen zou worden door de dst. ‘Voor mijn part zet u het in de krant, ik heb niets te verbergen, ik ben bezig uit te zoeken of bloedvergieten kan worden voorkomen.’ Later probeerde hij me er van te overtuigen dat de brief helemaal niet van Brunswijk was. Hij moest toch weten, als zijn netwerk klopte, dat Antoine deze in zijn binnenzak had meegebracht?

[p. 157]

Middellijn had geluncht met Cecile, die hem op de mouw probeerde te spelden dat kolonel Tussenbroek slechts in Cayenne woonde, omdat hij van de tropen hield. Kenneth had geantwoord: ‘You have your job. I have mine. Let us not kid each other and talk about something else.’ In Suriname werd intussen een opsporingsbevel voor deze Nederlandse kolonel afgekondigd. Kenneth ging er vanuit dat ambassadeur Vegelin van Claerbergen in Parijs was geplaatst, vanwege zijn eerdere post in Paramaribo. Opdat hij Parijs kon helpen Suriname de voet dwars te zetten.

Ken Middellijn waarschuwde me op 7 augustus dat Brunswijk met een groepje van acht man in Hotel Madeleine in Cayenne logeerde. Omdat Remoue had gezegd dat Brunswijk gearresteerd zou worden, als hij op Frans grondgebied gesignaleerd zou worden, reed ik naar het hotel, gevolgd als steeds door Remoue in een Peugeot stationcar, plus een auto met politieambtenaren. Remoue was zeer opgewonden. Hij zweette als een otter met zijn pommadehoofd. ‘Nu zal ik bewijzen, dat de Franse regering niet liegt.’ Alle kamers werden door de politie gecontroleerd, maar geen Brunswijk.

Zo verliepen de maanden augustus en september met mijn lobby in Frans Guyana om een oplossing te zoeken voor de miniburgeroorlog in Suriname. Er sijpelden wat berichten door naar de makrelen in Den Haag. Zo meldde Karel Bagijn in het Algemeen Dagblad dat ik op verzoek van Bouterse bij Haakmat was geweest. Hij citeerde de Amsterdamse advocaat letterlijk. Deze had dus toch uit de school geklapt. Op verzoek van De Ware Tijd uit Paramaribo schreef ik een artikel waarin ik meldde dat me meer dan duidelijk was geworden dat de Franse autoriteiten het junglecommando onverkort bleven steunen. ‘Terwijl de regering in Parijs, minister Heidweiler een rad voor ogen draait, liegen de Franse autoriteiten in Guyana zelf onder leiding van prefect Jacques de Watre op wel heel doorzichtige wijze, zoals ik dit zelden in 35 jaar journalistiek bedrijven ben tegen gekomen.’ Om iets van de mysterieuze sluier op te lichten publiceerde ik in de Haagse Post op 31 oktober 1987 mijn Surinaamse Dagboek met foto's. HP-medewerker Daan Dijksman was de enige die oog had voor mijn activiteiten.

Intussen bracht Bouterse een bezoek aan Jerry Rawlings in Ghana en vloog van Accra naar Djedda en vervolgens naar Tripoli, waar kolonel Qadaffi een diner voor hem gaf. Cecile wilde intussen in Paramaribo poolshoogte nemen en zond een note verbale naar het Surinaamse consulaat en verzocht om een visum. Omdat zij als geboortejaar 1987 had ingevuld kreeg zij echter de papieren terug met de vraag om opheldering.

Na vele contacten over en weer werd besloten dat Brunswijk en ik een ontmoeting zouden hebben in Apatu aan de Franse kant van de rivier. Ik belde Remoue die binnen de kortste keren met Serge in het hotel arriveerde en zei niet te begrijpen hoe ik die afspraak had gefikst. ‘Heeft u geen speed-

[p. 158]

boat voor me om sneller naar Apatu te gaan? U mag mee, dan kunt u zien wat er gebeurt. U zult toch ook blij zijn wanneer de shit van Brunswijk ophoudt?’ Dit werd onverkort beaamd. Hun antwoord kwam er op neer dat de prefect geen toestemming voor de ontmoeting kon geven zonder ruggespraak met Parijs.

Henk Herrenberg was weer chef de kabinet van Bouterse geworden. Ik belde hem. Hij zou de Franse zaakgelastigde in Paramaribo ontbieden om Parijs te adviseren snel te handelen. Ik gebruikte een drankje met Cecile, die zich had opgedoft in een fel rode jurk met bijpassende schoenen. Ik vertelde echt bezig te zijn om de Brunswijkzaak te proberen op lossen en de man terug in Nederland te krijgen.

‘Kan dat?’ antwoordde zij.

‘Hebt u met de regering in Den Haag overlegd?’

‘Ik overleg nooit iets met iemand, want dan gebeurt er gewoonlijk niets,’ maakte ik haar duidelijk.

Op 27 augustus kwart over acht, belde Remoue me op. ‘We have information, that if you go on the Marowijne river to see Brunswijk, you will be considered by Surinamers as a spy for Bouterse. So, if you go, you go on your own risk. I have to warn you very seriously.’ Hij zei verder dat het een andere zaak zou zijn geweest, indien Suriname formeel zou hebben gevraagd een ontmoeting met Brunswijk in Apatu te arrangeren. ‘Opereert u eigenlijk wel namens Bouterse? Kunt u een brief van hem overleggen?’

‘U hebt me ongetwijfeld afgeluisterd, toen legerleider Bouterse me hier telefoneerde, dus wat wilt u eigenlijk? antwoordde ik. Inlichtingenagenten zie ik al jaren als onderkruipers. Toen ik vervolgens tegen hem zei dat ik zeker wist dat de directeur van de Surinaamse Coca Cola-vestiging wel degelijk in St. Laurent op Frans grondgebied met Brunswijk had onderhandeld over de vrijlating van diens zoon door het junglecommando, zei hij slechts: ‘Misschien.’

Op 4 september landde ik met een gecharterde helikopter in Apatu. De bedoeling was om er met Granman Gazon van de Aukaners een voorbereidend gesprek te hebben. Maar de vogel was reeds gevlogen. Er bleek echter een andere leider van de bosnegers, Granman Foster, in Apatu te wonen. Zijn huis was door het leger van Desi (zei men) verwoest. Hij was naar Guyana gevlucht. Ik meldde me bij hem. Na enige tijd kwam een oude heer, leunend op een stok, naar buiten in een donkerblauwe korte broek die tot over zijn knieën reikte. We omhelsden elkaar meteen op volkomen natuurlijke wijze. Ik moet zeggen dat de attitudes van de bosnegers me verwonderden en me zeer sympathiek waren.

Grootkapitein Akiliengie, kwam er ook bij en het werd een volledige krutu op de veranda. Ik stelde voor dat ze een afgevaardigde met me mee zou-

[p. 159]

den sturen om zelf met Bouterse de penibele situatie van de bosnegers in Guyana te bespreken. Ik probeerde de grootkapitein over te halen zelf mee te gaan. ‘Ik ben bang voor Bouterse. Hij vermoordt iedereen,’ zei hij. Dus reisde ik met een andere afgezant van de Granman, de heer Amautan, naar Paramaribo waar wij op 7 september door Desi in de Memre Boekoe-kazerne werden ontvangen. Besloten werd om twee afgezanten van de Bevelhebber met Amautan naar Granman Foster mee terug te sturen.

Op 10 september landde ik met Desi's delegatie per helikopter in Apatu. De vlucht vanuit Cayenne van ruim een half uur laag over de jungle was iedere keer weer een unieke ervaring. Opnieuw vond bij Granman Foster een krutu plaats nu met landgenoten die namens de regering spraken. Amautan zou de rivier afvaren en overal bij de bosnegers vertellen over zijn ontmoeting met Desi. Hij zou uiteindelijk ook naar Granman Gazon in Drietabbetje gaan en naar Brunswijk op Stoelmanseiland.

Tijdens het bezoek aan Apatu werd ik door twee Surinamers aangesproken, die zeiden te zijn gekomen om me mee te nemen naar Brunswijk. Maar ze wilden me wel waarschuwen: mocht ik naar Stoelmanseiland gaan, dan zou me geen haar gekrenkt worden;, ik zou echter wel gevraagd worden het gras te wieden en de laarzen van de heren van het junglecommando te poetsen. Uiteindelijk zou ik Ron niet te zien krijgen en onverrichter zake moeten terugkeren. Het leek me niet onwaarschijnlijk dat ze de waarheid spraken. Nu Amautan namens Bouterse zou gaan beschouwde ik mijn missie dan ook als beëindigd.

De Franse geheime dienst wilde mijn vertrek bespoedigen en besloot mijn reservegeld dat ik in een afgesloten koffer op mijn hotelkamer bewaarde te laten vervreemden. Ik was razend. Ik deed onmiddellijk een beroep op Cecile die ook ontdaan leek en bereid was direct naar de prefectuur te gaan. Maar ze kwam terug met een heel andere reactie: ‘Sorry, maar dan had u maar beter op uw geld moeten passen.’ Een dergelijke stupide antwoord vroeg om een stunt.

Bij terugkeer uit Paramaribo kreeg ik een nieuwe kamer toegewezen, waar ik in de lade van het bureau een stapel persoonlijk briefpapier op de naam Cecile W.A. van der Stelt aantrof, daar kennelijk per abuis achtergelaten. Ik besloot minister Hans van den Broek een aangetekende brief te sturen op haar papier.

Beste Hans,
Hierbij dien ik mijn ontslag in bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken per ingang 1 januari 1988.
I behaved like a complete asshole, toen de journalist Willem OItmans in Cayenne was.

[p. 160]

Nadat hij schriftelijk een beroep op mij deed hem te ondersteunen bij de aangifte van een diefstal van 1.500 gulden uit zijn kamer in het Novotel Hotel, heb ik hem geantwoord dat bij mij ook 1.500 was gestolen en dat hij voortaan maar beter op zijn geld moest passen. Ik begreep ook wel dat de dst te ver was gegaan.
Ik schreef, dat Oltmans de directeur van Novotel had gevraagd of zij aangifte van diefstal had gedaan, wat niet het geval was. Dus liet ik haar aan de minister schrijven dat ze me besodemieterd had en uit Novotel was weggegaan om mij, die ze een charmante man vond, niet meer onder ogen had willen komen. En omdat zij had gefaald trad zij af.
Bovendien heb ik mijn postpapier in het hotel laten slingeren, dus Oltmans schijnt er momenteel gebruik van te maken.
Je zeer toegenegen Cecile van der Stelt.

Een kind kon de was doen, en er de grap van inzien, maar niet Van den Broek. Hij nam het epistel serieus en schreef op hoge poten naar de nvj om zijn beklag te doen over deze affaire. Ik zou het briefpapier van Cecile, dat voor het grijpen op mijn kamer lag, hebben gejat. De minister vond het een unieke gelegenheid voor de nvj om mij als lid te royeren. Hans Verploeg, algemeen secretaris van de nvj, nam de zaak al even hoog op. Ik kreeg een schriftelijke schrobbering, met kopie aan Van den Broek. Ze suggereerden dat ik de minister excuses moest maken wilde ik als journalist erkend blijven worden. Ik piekerde er natuurlijk niet over. Verploeg, zo schreef ik in 1987 in mijn dagboek: ‘is een kontlikker van het gezag.’