| |
| |
| |
Zesde gesprek
Foudraine Vandaag zou ik willen praten over de wekker. Als een mens slaapt, bevindt hij zich ofwel in een dromende zijnswijze of hij heeft daar tussendoor tijden van diepe droomloze slaap. Op een gegeven moment rinkelt de wekker en wordt hij wakker.
Oltmans Hij wordt zelfs dikwijls een minuut voordat de wekker afgaat wakker, omdat hij zijn eigen time-clock heeft.
Foudraine Laten we het maar bij het verhaal van de wekker houden. Die wekker doet hem ontwaken. Daar is niets dramatisch aan. Hij doet gewoon zijn ogen open. Als een mens erg vast slaapt, heb je wekkers die door blijven rinkelen. De meeste mensen zullen die wekker zeker niet iedere avond omkransen met een bloemenslinger en er devoot voor op hun knieën gaan liggen, omdat hij hen de ochtend ervoor zo'n prachtige dienst heeft bewezen.
Oltmans Wat is dan die wekker?
Foudraine Laten we zeggen dat er bijzondere wekkers zijn voor mensen die zeer diep in slaap zijn. Wekkers die een geweldig lawaai maken, waar plotseling een sirenegeluid uitkomt, wekkers die op en neer springen op het nachtkastje, zodat de hele boel tegen de grond lazert. Als je zo'n wekker in een aanval van woede van de tiende verdieping van een flatgebouw gooit, blijft hij op straat met zijn doordringende geluid doorgaan. Ik heb een keer in een komische film gezien hoe een man tien trappen afrende, om op straat die wekker aan stukken te trappen. Het gerinkel bleef doorgaan, tot hij het allerlaatste kleine radertje onder zijn hielen had vermorzeld. Kortom, je zult het met me eens zijn, dat wij een ambivalente houding hebben tegenover een wekker. Wij vallen niet op onze knieën voor die wekker. Wij vinden een wekker hinderlijk.
Oltmans Het is een rotding. Want hij brengt ons tot bewustzijn.
Foudraine Ja, we worden dwingend uitgenodigd te ontwaken. Ik stap nu van mijn voorbeeld af en stel dat in ons huidige ik- of
| |
| |
zelf-bewustzijn we van de slaap in het waakbewustzijn schuiven. Precies zoals de dromende zijnswijze een toestand is, en de diepe droomloze slaap, zo is ook het waakbewustzijn een toestand. Wat wij beslist niet willen weten, is dat, als wij onze ogen openen, wij in een nieuwe slaaptoestand overgaan. Gurdjieff noemde dat ‘metafysische slaap’. Ons huidige waakbewustzijn is óók een vorm van ‘slaap’, die in principe zelfs heel weinig verschilt van onze dromende zijnswijze. Behalve dat je in een droom geen afspraak kunt maken om elkaar op zondag twaalf uur te ontmoeten. Maar voor de rest is er, als je goed kijkt, weinig verschil. Ik gebruikte het voorbeeld van de wekker om je duidelijk te maken dat er op aarde tot nu toe mensen zijn geweest, die werkelijk ontwaakt zijn en daarmee aan de toestand van het waakbewustzijn voorbij zijn gegaan. Veel van die mensen hebben gezwegen. Ze hebben niets gezegd, omdat ze niet in staat waren datgene wat ze hadden gerealiseerd onder woorden te brengen. Het aantal mensen dat voor wekker is gaan spelen, is in de geschiedenis van de mensheid zeer gering geweest. Als een mens als wekker gaat functioneren, doet hij dat in het algemeen ten bate van een beperkt aantal mensen dat bereid is zich door die wekker te laten ringeloren. Je zou rustig kunnen zeggen dat degene, die wij vroeger Bhagwan hebben genoemd, die nu Osho heet, een uitzonderlijke wekker is. Door al zijn gedragingen en uitspraken, alle provocatieve manifestaties...
Oltmans ...inbegrepen de zestig Rolls Royce's.
Foudraine ...inbegrepen de 93 Rolls Royce's. Inbegrepen het hele experiment ‘Rajneeshpuram’ in Oregon, de ontwikkeling in het verleden en de huidige in Poona, het ‘Manifest voor een Gouden Toekomst’ en de vele provocatieve uitspraken, inbegrepen de publikatie van meer dan zeshonderd boeken die in praktisch alle talen zijn vertaald, de lange voorfase van de rode kleren die toen op zijn minst een paar honderdduizend mensen droegen. Ze waren alle de uitdrukking van een wekker, die van mening is dat men massaal zal moeten ontwaken, althans dat een groot aantal individuen moet worden bereikt. En wel, omdat wij anders, rond het jaar 2000, aan onze metafysische slaap, waarin wij wél technologie en wetenschap kunnen produceren,
| |
| |
te gronde gaan. Ik definieer dus dat woord waar wij nogal ambivalent tegenover staan, ‘Meester’, gewoon maar eens als ‘wekker’. In feite zou je het woord Meester kunnen vervangen door het woord Wekker. Meher Baba, één van de mystici die toevallig ook een tijd in Poona woonde, zei eens: ‘I have not come to teach, but to awaken.’ Dat is het precies. ‘To teach’ wil zeggen leerstelligheden verspreiden.
Oltmans ...die voeren tot opstapelen van kennis.
Foudraine Exact. Kennis welke dan tot geloof degenereert. ‘To awaken’...
Oltmans ...is wat al aanwezig is, manifest maken.
Foudraine ...wekken, opdat die explosie naar het superbewustzijn...
Oltmans Dit is - wat je nu zegt - een herhaling, maar een nuttige herhaling. Het moet natuurlijk dikwijls gezegd worden.
Foudraine Het voorbeeld van de wekker is daarom goed, omdat de woedereactie tegen iemand die ons een emmer koud water over het slapende lichaam gooit, zich in de geschiedenis van de mensheid veel heeft voorgedaan. Wij zijn bereid tot kruisiging, in onze woede tegen de wekker. We werpen een steen naar Boeddha, omdat hij bij sommigen een verschrikkelijke gevoel teweegbrengt, geconfronteerd als men dan wordt met een werkelijk Ontwaakte. Dat is zeker een verbijsterende zijnswijze. Mansoor, een van de belangwekkende mystici, werd op een nog verschrikkelijker manier gekruisigd dan Jezus. Hem werd het ene been afgehakt, daarna de tong uitgerukt, daarna gebeurde hetzelfde met beide ogen. Hij was een echt Ontwaakt mens, die regelmatig placht te roepen: ‘Ik ben de Waarheid.’ Zijn leermeester Junaid zei dan: ‘Mansoor, Ontwaakte leerling, ik vind je schitterend en ook ik ben de Waarheid, ook ik zou kunnen uitroepen “Ik ben God”. Ik weet dat het zeker geen ego-inflatie bij jou is en dat je dat iedereen zou willen voorhouden, iedereen die nu voortschuifelt in die slaaptoestand, doortrokken van leed. Maar hou je stil, want ze vermoorden je.’ Kortom, echte authentieke wekkers hebben het niet gemakkelijk gehad. In feite is daar alles mee gezegd.
Oltmans We zijn nog steeds met die ingrediënten bezig. Je hebt
| |
| |
gezegd, dat Osho eigenlijk de eerste Ziener is geweest die massaal gebruik gemaakt heeft van video's, boeken, communicatietechnieken.
Foudraine En die ook massaal gebruik maakte van de mensen die naar hem wilden luisteren. Hij heeft die mensen meteen geëxploiteerd.
Oltmans Ingeschakeld. Als zijn leger.
Foudraine Absoluut. Hij heeft zelfs eens op de vraag ‘Exploiteert u ons?’ gezegd ‘Jazeker, maar ik exploiteer je teneinde je te doen ervaren wat ik heb gerealiseerd.’
Oltmans Heeft hij nooit een receptenboek samengesteld om mensen mentaal rijp te maken voor het tot zich nemen van informatie, wat in een diametrale tegenstelling staat tot de brain-washing van godsdiensten?
Foudraine Alles wat hij zegt en wat is vastgelegd, is het receptenboek. Wat deze Osho karakteriseert is dat hij zijn wekkerbericht op allerlei golflengten uitzendt. Zo is hij er niet voor teruggeschrokken om vele aspecten van de samenleving aan te duiden die mensen beletten zich open te stellen voor het bericht van werkelijk ontwaken.
Oltmans Waar zijn die?
Foudraine In de eerste plaats is er zijn felle kritiek op de bestaande godsdiensten en godsdienstleiders, die hij dan ook consequent definieert als misdadige instituten. Hij heeft nog iets anders gedaan. Hij zendt een revolutionair bericht voor de samenleving uit. Met veel kracht heeft hij gesproken over het fenomeen van de armoede. Hij heeft kennis van zaken, ook van de psychologie. Het was Abraham Maslow die een hiërarchie van behoeften beschreef. Eerst moeten de lagere behoeften worden bevredigd. Dan komen de hogere behoeften ter bevrediging aan bod. Als die weer bevredigd zijn, komen behoeften die nóg hoger liggen. Totdat de uiteindelijk zelf-geactualiseerde mens een laatste behoefte pijnlijk begint te voelen. De behoefte aan zelf-overstijging. De zelf-geactualiseerde mens, dat bolronde ego, de krachtige autonome persoonlijkheid, psychologisch zelfstandig, begint een behoefte tot zelf-transcendentie te bespeuren.
| |
| |
Oltmans Zelf-transcendentie, daar sprak Maslow toch niet over?
Foudraine Jazeker. Maslow is een van de psychologen geweest die eigenlijk al zag waar het met de mens naartoe zou moeten gaan.
Oltmans Zover ging hij? Ik heb bijvoorbeeld zijn Journals (355 pagina's) gelezen. Hij spreekt erin over ‘self’, ‘the neurotic-self’, ‘self-acceptance’, ‘self-knowledge’, ‘self-actualization’, ‘self-discovery’, ‘self-esteem’, maar niet over ‘self-transcendence’. Trouwens, uit die interne dialoog van Maslow in dit dagboek is een prachtig, leerzaam boek ontstaan.
Foudraine Toch ging hij zover. Hij heeft er veel van zijn reputatie door verspeeld...
Oltmans Daarom werd hij met de nek aangekeken, althans niet helemaal au serieux genomen.
Foudraine Precies. Zijn vriend, Aldous Huxley, stelde Maslow in verbinding met Krishnamurti. In Maslows boeken zie je dat hij de zelfstandige, zelf-geactualiseerde mens ook de mens acht, die het dichtste staat bij de mogelijkheid tot zelf-overstijging. Tot Verlichting dus. Als je het schema van Maslow op je in laat werken, zul je begrijpen dat, zolang wij op aarde massale armoede handhaven, mensen absoluut niet in dit bericht van de transformatie van bewustzijn geïnteresseerd zullen zijn. Een arm mens heeft behoefte aan brood op de plank. Die heeft zelfs geen interesse in Mozart. Laat staan in zelf-overgave. Wil je dus mensen massaal rijp krijgen voor het voltrekken van zo'n innerlijke bewustzijnsrevolutie, dan zul je eerst armoede fundamenteel moeten bestrijden.
Oltmans Hoe is dat nou mogelijk? Enerzijds exploderen die bevolkingen naar de tien miljard, anderzijds nemen de grondstoffen en voorraden en de beschikbare aarde, de mogelijkheden om mensen van werk en voedsel te voorzien, af. Hoe kun je die armoede - die per definitie alleen maar groter zal worden -...
Foudraine Hoe kun je die aan de orde stellen?
Oltmans Je kunt haar aan de orde stellen, niemand zal je dat verhinderen. Maar hoe kun je haar effectief bestrijden?
| |
| |
Foudraine Je kunt armoede alleen maar bestrijden door mensen duidelijk te maken, dat armoede wordt gecreëerd door de gevestigde orde. Die heeft er baat bij dat het massale leger armen blijft bestaan. Die armen blijven zich richten tot de politici en de priesters. Ze geven hoop en andere vormen van opium. Ook priesters hebben er baat bij dat er steeds meer armoede komt. Armen zijn er, vooral voor het christendom, om te bekeren. Het interessante is dat in India geen enkel mens het in zijn hoofd zal halen om zich van Hindoe tot christen te laten bekeren, behalve arme mensen in India, omdat ze gevoelig zijn voor de beschouwingswijze die door de christelijke priesters wordt gegeven. Je moet dus een verband leggen tussen de doelbewuste ophoping van armoede door de gevestigde orde en het feit dat mensen daardoor in een toestand verkeren, waarin ze nooit een andere definitie van het individueel religieuze zullen kunnen overwegen.
Oltmans Dit geldt niet alleen voor de armen, dit geldt toch ook voor een groot deel van de middenklasse. Die kan zich evenmin de luxe permitteren om over zichzelf na te denken. Die zit ook in de rat-race.
Foudraine Maar het fenomeen doet zich voor dat, met name in het Westen, met de hier aanwezige rijkdom, de kerken leeglopen. Men ziet door de schamelheid van geloven heen en op dit moment. ..
Oltmans Ja maar, dat komt omdat er geen gemeenschappelijke vijand is. Op het moment dat er een oorlog uitbreekt, gaat iedereen in rijke Westen weer naar de kerk. Dat hebben we in de tweede wereldoorlog gezien. De kerken zaten vol. De bioscopen waren leeg. Er waren geen films te zien, dus ze gingen naar de kerk. Uit wanhoop.
Foudraine Als er een oorlog uitbreekt...
Oltmans ...vlucht alles naar God.
Foudraine ...wordt de hele mensheid vernietigd. We hebben nu een tussenfase in het Westen van relatieve rust, waarin rijke mensen, of mensen die de maag al lang gevuld hebben, die alle materiële behoeften hebben vervuld, gevoelig kunnen worden voor dit bericht van zelf-overstijging. Het is niet voor niets dat
| |
| |
Osho zo'n grote weerklank heeft bij de ‘betere stand’.
Oltmans ...die hem die Rolls Royce's cadeau deed.
Foudraine Zeker. Ze hebben hem die practical joke laten uitvoeren. Het zijn mensen die gestudeerd hebben, dichters, schilders, psychiaters, psychologen, mensen die hun buikje al rond hadden, die succes hadden gekend, zoals ondergetekende. Mensen, die de piek van succes hebben gekend, met het nieuwe huis, het nieuwe meubilair, de zoveelste geliefde, en die dan pas in wanhoop zeggen, ‘Is that all there is?’ Op het moment dat die mens in zijn grote huis...
Oltmans ...het is wel handig natuurlijk als dat huis er is.
Foudraine Ja, maar de ervaring van rijkdom en succes is daarom zo belangrijk omdat je dan pas dwars door succes en rijkdom heen kunt zien, en je bewust kunt worden van het feit dat nóch rijkdom, nóch macht, nóch succes je gelukkig heeft gemaakt.
Oltmans Dus het bereiken van een zekere welstand en welvaart zou een ingrediënt kunnen zijn om te komen tot de kwantumsprong?
Foudraine Absoluut. Of de mens, in grote welstand, de business tycoon, gaat aan de cocaïne. Veel mensen die aan cocaïne zijn verslaafd, in Amerika, zijn helemaal geen arme sukkels. Het zijn rijke mensen, die in totale verveling bij hun zwembad aan de crack zijn gegaan.
Oltmans ...in plaats van...
Foudraine ...meditatie. Een heel andere crack, maar nu de voorbereiding tot de grote ‘crack’. Die kwantumsprong in bewustzijn. De mens in zijn huidige nood, juist de succesvolle mens, doorziet de voosheid van alle geloof. Hij doorziet ook de voosheid van alle filosofie en politiek. Hij doorziet de voosheid van zijn zogenaamde liefdeleven en is zich pijnlijk bewust van zijn zelfzuchtige activiteit. Hij ziet dat al zijn liefdesuitingen niets met liefde te maken hebben. Die mens is aan het einde van zijn egoroute. En - als er enige intelligentie is - weigert hij te vluchten in allerlei vormen van opium. Zijn smart - men heeft het wel ‘spiritual insanity’ genoemd - boort latente Intelligentie aan. Er is een begin van ontwaken, wat zijn nood overigens doet
| |
| |
stijgen. Als die mens het bericht van Osho verneemt, klikt het.
Oltmans Ik heb hier een vraag. Hoe doet Bhagwan het in Japan? Wordt hij begrepen?
Foudraine In Zuid-Korea, in Japan, zijn zijn boeken bestsellers. Trouwens ook in Italië, een schitterend heidens land. Het geloof stelt daar weinig voor. Het is interessant, hoeveel Italianen - onder andere in de Italiaanse Radicale Partij - een diepe affiniteit hebben met wat Osho zegt. Zij hebben daar trouwens een verblijfvisum voor hem georganiseerd, waar hij overigens geen gebruik van heeft gemaakt.
Oltmans Zou in Japan en Zuid-Korea de exorbitante welvaart die daar heerst, de link naar Bhagwan kunnen zijn?
Foudraine Welvaart, gecombineerd met een daar aanwezig respect voor Zen. Zen was natuurlijk de essentie van wat de Boeddha predikte. De Zen-meester appelleert - ik heb het niet over het Shintoïsme en alle ritualistische geloofstoestanden, waar de massa nog in verkeert - aan de mens met dorst naar Waarheid. Er heerst de combinatie van welvaart en het echte humanisme van Boeddha. Hier, in het Westen, moet op brede schaal Zen nog als de essentie van het humanisme van de Boeddha worden geïntroduceerd. Toch vormen zich in Amerika vele Zen-gemeenschappen rondom - laten we aannemen - Zelf-Gerealiseerde Zen-meesters.
Suzuki is de pionier geweest die in Amerika Zen heeft geïntroduceerd. Dat heeft bij de intelligentia diepe indruk gemaakt. Natuurlijk krijg je ook de tegenbeweging van het fundamentalistische christendom. Tenzij die fundamentalisten de derde wereldoorlog kunnen creëren, hebben ze geen poot om op te staan. Daarom zijn ze er misschien zo druk mee bezig. Ze wensen het faillissement van geloof en geloven niet te aanvaarden. Osho is niet voor niets naar Amerika gegaan. Amerika komt om in zijn welvaart, in zijn rijkdom, zijn verveling, in de uitzichtloze smart die de Amerikaanse mens kenmerkt.
Oltmans Terwijl toch die kwantumsprong Verlichting zou kunnen brengen.
Foudraine Absoluut. Dat was misschien de reden waarom Osho dat experiment in Amerika op touw zette, teneinde zoveel
| |
| |
mogelijk communicatie tot stand te brengen. Zolang ik arm ben en materieel ingesteld, ben ik in een verschrikkelijke toestand en heb ik met hoger bewustzijn niets te schaften. Dat is duidelijk. Zolang ik ook nog arm ben qua ervaring, ben ik voornamelijk ervaringshongerig.
Oltmans Ervaring, wat bedoel je daarmee?
Foudraine Het hebben van ervaring, het vergaren en najagen van ervaringen is een karakteristiek van de mens nadat hij geboren wordt.
Oltmans Is die ervaring kennis of is die ervaring leven?
Foudraine Nee, allerlei soorten ervaringen opdoen. Sexuele ervaringen.
Oltmans Maar sexuele ervaringen hebben zelfs de mensen in de townships in Zuid-Afrika; ervaring krijgen ze er wel. Soms denk ik dat de zwarten in Zuid-Afrika meer van die andere mens-zijn-ervaring hebben dan mensen in de rijke, Westerse delen van Zuid-Afrika. Ik ben levensechte, wijze mensen in de townships tegengekomen, die ik hoger achtte dan menig blanke.
Foudraine Goed, maar ze hebben in ieder geval niet de ervaring van succes, macht en rijkdom.
Oltmans Dat hebben ze niet, maar daarom juist zijn ze minder verpest, minder aan materie verslaafd, meer mens. Maar met de bevrijding zal natuurlijk ook onder de arme zwarten de jacht op het evenaren van blanken pas echt beginnen.
Foudraine Dat materialisme is kennelijk een noodzakelijke fase en dat blijft ervaringshonger.
Oltmans Natuurlijk, maar daarom zat ik even met die ‘ervaring’. Ook Javanen en mensen in andere onderontwikkelde landen, waar de bevolking zo arm is als Job, hebben een indrukwekkende dosis levenswijsheid en levenservaring. Alhoewel, in het algemeen zoeken ze hun troost in afleidingsmanoeuvres.
Foudraine Uiteindelijk kan een mens het échec van álle ervaring inzien. Niet voor niets zei Krishnamurti: ‘Why are you all so hungry for experiences?’ Dan kan hij op zoek gaan naar het diepste, de grond van alle ervaren. Alle ervaringszucht klapt ineen, als de ‘ervaarder’ verdampt. Dan is er slechts dat Licht dat de mens is en dat alles is. Absoluut Bewustzijn.
| |
| |
Oltmans De boodschap is het herzien van het bewustzijn. Het diepgaand onderzoeken van eigen geesteswerkzaamheden. Hiermee moeten wij de lezers bereiken. Wij spannen ons in, om dát te bereiken. Zal het ons lukken? Breken we door de diverse barrières heen?
Foudraine Er is door huidige Verlichten gezegd dat dit tijdsgewricht, rond het jaar 2000, naast de chaos en de snelle gang naar de break-down, tevens de meest vruchtbare periode voor een doorbraak in de geschiedenis van de mensheid kan zijn. Dit tijdsgewricht brengt jou en mij hier samen, worstelend met dit onderwerp. Dit tijdsgewricht doet ons beiden die communicatieve behoefte ontplooien. Dit tijdsgewricht, nu met moderne communicatiemiddelen, brengt miljoenen in aanraking met Osho, met de Zen-Meester. Er is gesteld dat er een golf van bewustzijn over de planeet gaat, die er trouwens ook was in de jaren zestig. In de jaren zestig deden zich allerlei vreemde fenomenen voor. Plotseling was iedereen in een alternatieve sfeer. Het is mogelijk dat het bewustzijn op deze planeet bepaalde cyclische bewegingen kent. Zo zegt men dat er 2500 jaar geleden niet voor niets talloze Verlichten geconcentreerd waren op een klein deel van de aarde. Boeddha, Mahavira, Pythagoras waren tijdgenoten. Dat was toen het vruchtbaarste tijdsgewricht in de geschiedenis van de mensheid, voorafgaande aan de revolutie in het bewustzijn van de enkeling. Dáárom lijkt het mij van betekenis om nu zo helder mogelijk aan te geven welke de aan de mens gegeven mogelijkheden zijn.
Als ik zie welke mensen mij brieven hebben geschreven naar aanleiding van mijn zeven boeken, wat die mensen zeggen, wat voor plotselinge bewustzijnspieken ze hebben meegemaakt! Ik heb je het voorbeeld gegeven van de vrouw met haar plantjes. En zo zijn er velen, die zo'n plotselinge bewustzijnspiek nu kunnen plaatsen in de juiste context. Zij zijn thans in staat de noodzaak van een Wekker, een echt Meester, in te zien, in plaats van verward naar een psychiater, of naar een pastoor, te hollen. Een gang die ze óf in de medische kanalen doet belanden, óf opnieuw in het geloofskanaal vastzet. In dat opzicht heb ik enig optimisme over deze tijd, die er op het eerste gezicht zwarter dan
| |
| |
ooit uitziet. Soms denk ik, dat de enige andere hoop die ons nog rest is dat deze planeet bezocht wordt door levens van een andere planeet. Dit zou overigens vóór 2000 moeten gebeuren.
Oltmans Ja, maar dat klinkt een beetje Jehova-achtig. Alsof er een datum vastligt waarop de wereld ten onder zou gaan.
Foudraine Precies. Ik besef dat die kritiek onmiddellijk los kan komen, maar toch was het niet voor niets, dat Krishnamurti steeds wanhopiger werd, dat Osho - hoe joyeus ook - zeer duidelijk aangaf, dat er rond 2000 óf een doorbraak van bewustzijn op deze planeet moet komen, óf het einde experiment mensheid is in zicht. Osho voorziet grote rampen op deze aarde. De planeet, zo heeft hij eens gezegd, kan dit soort mens niet langer meer verdragen. Zoals een paard die de huid in trilling brengt, om er een vlieg vanaf te gooien, zo zal de aarde op de mens reageren.
Oltmans Heb jij eigenlijk hoop?
Foudraine Wat mij plotseling invalt, is dat hoop hét probleem is.
Oltmans Hoop is de ramp die mensen aan de gang houdt, maar het is een tragische illusie.
Foudraine Ja.
Oltmans We hopen geen kanker te krijgen. We hopen dat we lang in leven blijven. We hopen dat we gelukkig worden met onze geliefde. We hopen dat we niet bij een atoomexplosie omkomen... We hopen, hopen, hopen.
Foudraine We hopen dat we in het paradijs terecht komen. We hopen dat we in de hemel komen. We hopen dat er een nieuw politiek systeem zal worden ontworpen, of een nieuw type onderwijs, dat de menselijke toestand zal veranderen. Wij leven voortdurend in de beweging van de hoop.
Oltmans Wat nergens op slaat. Wat zei Dante? ‘Lasciate ogni speranza, voi ch'entrate,’ dus: ‘Laat alle hoop varen, allen die hier binnentreden.’
Foudraine Wat is hoop? Het is een beweging.
Oltmans Het is een fata morgana.
Foudraine Het is tijd. Het is de beweging van ‘wat is’ naar ‘wat zou moeten of behoren te zijn’. Jij bent begrepen in een bewe- | |
| |
ging van wat is, NU, naar wat zou moeten zijn. Hoop, zou je kunnen zeggen, is bereiken, ambitie, streven.
Oltmans Het is een beweging, ja, in de tijd.
Foudraine Ongeduld is ook een manifestatie van die beweging. Misschien is hoop wel het hele probleem. ‘Becoming’, worden, is hoop.
Oltmans Je hoopt. Aan de hand van wat? Hoe breng je het bewustzijn in harmonie met een gezonde kennis van de werkelijkheid? Onze hoofden zitten vol met verwarde symbolische begrippen, die ons ver weg van de onvermijdelijke, dikwijls wrede realiteit houden. Steeds maar hopen dat het anders is dan het werkelijk is, veroorzaakt de chaos waar we met zijn allen in terecht zijn gekomen. Als gevangenen van de ‘mind’ met zijn geroezemoes en gekakel in het ongerijmde, raken we door toevoeging van het ingrediënt hoop alléén maar verder van huis.
Foudraine ‘Mind’ is hoop! Wat veroorzaakt die beweging van hoop, die we ook de psychologische tijdservaring hebben genoemd?
Oltmans Jij wil zeggen: dat is een beweging naar buiten, terwijl het een beweging naar binnen moet zijn.
Foudraine Als we naar binnen gaan, vervloeit het denken, want dan ga je naar de bron waaruit het denken zich ontvouwt. Can mind turn in upon itself? Kan het de bron vinden van waaruit het denken ontstaat, waarin het verschijnt?
Oltmans Dat moet kunnen, mits men het punt bereikt dat de noodzaak van het naar binnen keren wordt ingezien.
Foudraine Zeker. Een Verlichte man van duizend jaar geleden, Tilopa, heeft de belangrijke uitspraak gedaan ‘Realiseer NU immanentie, zonder hoop.’ Als de beweging van de hoop blijft bestaan, trekt het je voortdurend uit NU.
Oltmans Waarom zouden we dan, als we in het NU leven, ons druk maken over het jaar 2000?
Foudraine Als we echt in het tijdloze zouden leven zouden we ons zeker niet druk maken. We praten hier op een uiterst niet-Verlichte wijze. Als wij werkelijk en totaal zouden hebben gerealiseerd dat het psychologische morgen niet bestaat, zou aan ons beider beweging in de hersenpan, de drukte van dat
| |
| |
denken, welke voert tot de beweging van de hoop, een einde zijn gekomen. Dan stierf dat ego van Willem Oltmans en Jan Foudraine ter plekke.
Oltmans Ik ben je kwijt. Dat kan ik niet volgen.
Foudraine Als ieder streven naar zelf-verbetering aan zijn einde komt, sneuvelt het ego. Het is - Osho heeft dat voorbeeld eens gegeven -als met een fiets. Door het trappen op de pedalen blijft de fiets overeind. Dat trappen op de pedalen is het doorgaande streven naar zelf-verbetering en zelf-vervulling. Als die beweging stopt, valt de fiets. Anders gezegd: wij zijn nu in de greep van het denken. En daarmee in de greep van de hoop, de greep van de psychologische tijd, de greep van het eeuwige zoeken, en dus ook de greep van het iets-willen-doen. De greep van het... meer.
Oltmans Ja maar, allright, als dat gekakel in de ‘mind’ is verdampt, wat zijn we dan nog?
Foudraine Als het gekakel minder wordt, er diepe stilte in de geest valt (als tenminste het leven ordelijk wordt geleefd en men niet van de ene conflictsituatie naar de andere rent), meditatie (we komen daar nog over te spreken) zich verdiept - dan kan er een moment komen van een diepe realisatie. Dat men bewustzijn is, tijdloos, eeuwig, hier-en-nu. Stralend functionerend Zijn. Ten diepste een staat van niet-hoop, niet-wensen, niet-verlangen.
Oltmans Naar mijn smaak te veel niet.
Foudraine Misschien heb je meer belangstelling voor de drie grote leugens: geloof, hoop en liefde. Geloof, dat hebben we al aangetoond. Het is geen instrument dat tot mutatie voert. Liefde bestaat niet, althans niet op psychologisch niveau. Nu zijn we bezig met een andere essentie. Hoop. Begrijp goed, de staat van niet-hoop is geen wanhoop. Wanhoop is de frustratie van de beweging van de hoop. Niet-hoop is... niet-tijd. Niet-worden. Die staat is de eeuwigheid, of beter, het tijdloze. Waar verwijlt men dan in? In dat wat ís. En wat is, is dan schitterend. Wat is, is dan tóó much. Wat is, wat het ook moge zijn, is dan tóó much. Dan, zoals Osho eens zei, lig je onder je lakens, en zeg je: dit moment is té veel, té overweldigend. Je Zijn, onder die lakens,
| |
| |
dat is het orgasme zelf. Dat eeuwige hier-en-nu, Zijn Wat Is, is reeds die orgastische staat, ís het Geluk. En dat Geluk kunnen we nooit worden. We zijn het al. We zijn Geluk. Dat Geluk, die staat van zegen, heeft met emoties, verlangens en lustgedrevenheid niets te maken. Het is Zijn.
Oltmans Denk je dat we dit in alle ernst kunnen afdrukken?
Foudraine We kunnen het afdrukken, maar krijgen we het gepubliceerd, dat is de vraag.
Oltmans Ben je in die verheerlijkte staat van Zijn NU toch nog in staat om een comestibleswinkel in de Leidsestraat te runnen?
Foudraine Efficiënter, intelligenter, rustiger, evenwichtiger, harmonieuzer en gelukkiger dan ooit tevoren. Want je ‘bodymind’, de computer, de ‘chip’ - noem het wat je wilt - die functioneert dan oneindig veel beter. Er is geen ‘doener’ meer.
Oltmans Maar, dan heb je nog niet opgelost dat die comestibleswinkel salmonella-eieren verkoopt. Dan heb je nog niets opgelost van een mensexplosie, de tekorten, hoe zie je dan het wereldgebeuren zich verder ontwikkelen?
Foudraine Eerlijk gezegd, denk ik dat die man van de comestibleswinke zo intelligent zal zijn dat hij, gedreven door liefde voor de mensheid, zijn comestibleswinkel zal sluiten, en nu vanuit zijn waarachtige realisatie zal gaan praten. Maar het hoeft niet.
Oltmans Maar waar leeft hij dan van? Van de wind? En waar haal ik mijn eieren dan?
Foudraine Die heb je helemaal niet nodig. Je hebt allerlei dingen in die comestibleswinkel helemaal niet nodig.
Oltmans Dat weet ik, zoals marsh-mellows. Even serieus, hoe gaat het verder - gesteld, dat mensen Verlicht raken, hoe gaat de wereld dan verder? Of houdt ze op te bestaan?
Foudraine In de eerste plaats moeten we los van het absurde idee dat voor het jaar 2000 iedereen op deze aarde de kwantumsprong zou kunnen maken. Wat je kunt zeggen, is dat op het moment dat er een erkenning plaatsvindt van het fenomeen van Zelf-realisatie, dat dan onherroepelijk aan die mens, die alleen maar Liefde, Creativiteit en Intelligentie is, ook werkelijk gezag zal worden toegekend. In ieder geval zal men dan bereid zijn te
| |
| |
luisteren. Dít zal hem in staat stellen om aan de desastreuze ontwikkeling een beslissende wending te helpen geven. Maar zal dat ooit gebeuren?
Wij zullen altijd leiders aanstellen, die gelijk zijn aan ons. We zullen nooit iemand die fundamenteel van ons verschilt de macht verlenen. Daarom blijven wij macht geven aan priesters, aan politici en journalisten. En natuurlijk aan de wetenschapper - het priesterdom van de Westerse wereld. Mensen die soms thuis een maniakale idioot kunnen zijn, zich enorm gestoord kunnen gedragen en toch uit kunnen blinken in wetenschappelijke activiteit.
Dat blijft het kardinale punt. Waar ligt nu het centrum van de macht op deze planeet? Bij hen die verkleefd zijn aan die biocomputer, gevuld met zin en on-zin. De Verlichte kent geen machtsstreven, zoals we eerder vaststelden. Macht hoort altijd bij ego. De mens in de staat van Zelf-realisatie kan niet in strategieën van macht denken. Maar er kan wel van zo'n mens een ongehoorde kracht uitgaan.
Oltmans Dan zou je dus een soort universele Walden-situatie krijgen, à la Frederik van Eeden.
Foudraine Ja, met nieuwe samenlevingsvormen, gericht primair op de evolutie van het menselijke bewustzijn en individuele verantwoordelijkheid, waarbij bijvoorbeeld dat verschrikkelijke instituut, huwelijk, wordt beëindigd. Het is één van de meest ziekmakende instituten dat ieder gevoel van vrijheid, waarop zich liefde zou kunnen ontvouwen, vernietigt. Vrijheid is nummer één. Communale samenlevingsvormen zouden dan gestalte kunnen krijgen.
Het zou een nieuw socialisme zijn, een nieuwe vorm van anarchisme, maar nu het anarchisme van bewustzijn. Dan zal de mens, die het hoogste bewustzijn heeft gerealiseerd en daarmee het verst uit de ‘slaaptoestand’ is gekomen, natuurlijkerwijze de plaats krijgen van de echte ‘held’ op deze planeet. Onze helden zijn de politici geweest, de generaals waar we al die standbeelden voor hebben opgericht, waar we de geschiedenisboekjes mee hebben gevuld. Churchill met zijn sigaar. Tot nu toe hebben we de waarachtige helden gekruisigd, gestenigd, verketterd, be- | |
| |
spottelijk gemaakt. Zie eens wat er de afgelopen jaren met Osho is gebeurd.
Oltmans Inderdaad. Minister Hans van den Broek weigert een visum aan Osho om met mensen die van hem zijn gaan houden, hier in ons land te komen praten. Alsof Nederland het eigendom is van de leeghoofden onder ons. De paus wordt met fanfare binnengehaald, evenals een dictator als generaal Suharto, die in 1965 één miljoen mensen liet vermoorden. Maar de Verlichte boodschapper uit Poona komt voor een gesloten deur!
Foudraine Zou het mogelijk zijn om het begrip Zelf-realisatie - we moeten het hier nog ‘een begrip’ noemen - Verlichting of Nirwana, op een nuchtere wijze te introduceren, opdat duidelijk kan worden, dat in ieder individueel mens, hoe gewond en gedeukt hij ook is, een ongehoorde schat verborgen ligt? Een schat die ligt áchter zijn denken, áchter zijn emoties, achter zijn begeertes, een schat aan bewustzijn.
Oltmans Je begrijpt waarom ik me amuseer, dat je kennis althans nog steeds noemt en identificeert.
Foudraine ...achter zijn kennis, precies. Vandaar dat Socrates zei ‘Ik weet dat ik niets weet.’ Dat bewustzijn dat ieder mens draagt, is het énige kapitaal waarop hij kan worden aangesproken en dat zich in ieder mens kan baanbreken tot zijn hoogste voleinding.
Oltmans Wat is dat?
Foudraine Een andere wijze van formuleren van deze zelfde zaken. Het Westen staat er meer open voor dan waar ook ter wereld.
Oltmans Omdat ze juist misschien op een dood punt zijn beland, door die exorbitante materiële welvaart. Het Westen smacht naar inhoud. Denk maar aan Tsjechovs superbe beschrijving van menselijke verveling in A Lady with a Dog.
Foudraine Ja. Het Westen is zich van de uitzichtloze armoede, maar nu de innerlijke armoede, meer bewust dan ooit. De fysici, wetenschappers, grijpen met hun handen in het haar, want ze zien dat de produkten van hun wetenschap en technologie telkens weer in de handen vallen van de slapenden.
Onze prioriteit zou geen nationaal milieuplan, maar het con- | |
| |
dition humaine-plan moeten zijn. Daar zouden miljarden aan moeten worden besteed, om hier de juiste voorlichting over te geven. In een artikel dat jij mij gaf, zegt Julian Huxley, nota bene al in 1967: ‘Miljarden dollars geven we ieder jaar uit aan ‘outer-space’research tegenover een paar miljoen om de ‘inner space’ van de menselijke geest te onderzoeken.’ Helaas zocht deze beroemde bioloog het toen nog altijd in de richting van de ethologie. Het citaat: ‘The real psychology will find its root in ethology, the science dealing with the analysis and evolution of animal mind and behaviour.’ Die richting is het dus beslist niet. De vraag die Huxley volledig uit de weg gaat, is: kan de mens het ‘dier’, of anders gezegd, de machinerie van de geest, kortom materie, definitief overstijgen. Dan zit je niet langer over evolutie te praten, maar over revolutie van bewustzijn. Wij zijn juist aan het einde van de evolutie.
Oltmans Verlichte mensen zouden vanzelfsprekend de wereld en het milieu met de uiterste zorg hanteren. Of zie ik dat verkeerd?
Foudraine Helemaal niet. Daarom is het loslaten van die verkleving aan de biocomputer zo essentieel. Voorlichting omtrent onze kwantumsprong is in principe mogelijk. Met televisie, radio en een wanstaltige hoeveelheid kranten, waarvoor overigens een slachting onder bomen wordt aangericht, beschikken we over enorme communicatievaardigheid. Deze boodschap zou gemakkelijk wereldwijd kunnen worden verspreiden.
Oltmans Als men zich het belang ervan maar realiseerde. Als de verspreiders van ‘informatie’ maar erkenden wat de betekenis is van wat wij hier bespreken.
Foudraine Daarom rust er op de mensen die aan de communicatieknoppen zitten, een enorme verantwoordelijkheid. Ik zie nog geen enkel teken dat ze dat waarmaken.
|
|