|
| |
| |
| |
Eerste gesprek
Oltmans Waarom koos je intelligentie voor ons eerste gesprek?
Foudraine Omdat de mensheid kapot gaat aan domheid. Daar gaat het om. Ik ben er van overtuigd dat wij, zoals wij nu zitten te praten, evenals ieder ander van die vijf miljard mensen op de planeet, zich bevinden in - hou je vast - een zee van Intelligentie. Die Intelligentie kan ons, jou en mij, niet bereiken.
Oltmans Dan moeten we eerst de vraag stellen:
‘Wat verstaan we onder intelligentie?’ De vader van de moderne computer, John von Neumann, schatte het aantal opgeslagen ‘bits of information’ in gemiddelde hersenen 280.000.000.000.000.000.000. Bij het verwerken van deze informatie uit onze privé-databank treedt intelligentie op. Is dat jouw ‘zee’ waar we nooit bij kunnen komen? Onze hersens weten oneindig veel meer dan we zelf ooit kunnen vertellen. Ze vormen inderdaad een oceaan van gegevens.
Foudraine Intelligentie zou wel eens niets met informatie, met data, met kennis opgetast in de hersenen te maken kunnen hebben.
Oltmans Intelligentie heeft te maken met hoe je die 280 met 18 nullen stukjes informatie verwerkt. Intelligentie is verbonden met ‘information-processing’. Intelligentie is verbonden met de neurobiologie van de hersenen.
Foudraine Wat bedoel je met het woord processing?
Oltmans Verwerken gebeurt tussen input en output. Intelligentie treedt op wanneer gegevens uit die databank worden omgezet in woorden of daden.
Foudraine Dat is een begrijpelijke visie.
Oltmans Die biologisch, neurofysiologisch verantwoord moet zijn.
Foudraine Ik breng in dit begin van ons gesprek en de toekomstige gesprekken een geheel andere opvatting omtrent intelligentie naar voren. Intelligentie is volgens de gebruikelijke op- | |
| |
vatting altijd verbonden met intellect, met symboliseren, denken. Het is verbonden met de neurofysiologische realiteiten. Met de databank. Intelligentie zit, in die opvatting, op de één of andere wijze vast aan opgetaste kennis en de juiste verwerking van die kennis. Als je zó naar intelligentie kijkt, kom je onherroepelijk in een ‘brain-mind’-discussie terecht.
Ik wil je aandacht vragen voor een totaal ander vertrekpunt. Volgens mij dobberen we niet in een databank, maar in een zee van Intelligentie, met een hoofdletter. Nu, op dit moment, als zuurstof in deze kamer.
Oltmans Dat heeft niets met intelligentie te maken.
Foudraine Inderdaad. Die zee heeft niets te maken met wat wij gewoonlijk onder intelligentie verstaan. Wat mij altijd heeft geïntrigeerd is de wijze waarop Jiddu Krishnamurti over Intelligentie sprak. Ik gebruik daarom van nu af aan dit woord met een hoofdletter. Hij suggereerde namelijk dat de mens in contact kan komen met de grond, de voedingsbron van al het gevormde. Hij wilde zeggen dat de mens contact kan krijgen met het on-manifeste. Hij sprak dan soms van ‘the Sacred’.
Andere mystici - we spreken ook wel van Verlichten of Zelf-Gerealiseerden - gebruiken andere woorden, bijvoorbeeld Tao, Noumenon, Universeel of Absoluut Bewustzijn. Osho sprak over ‘Godliness’.
Het lijkt me van belang om deze uitspraken niet bij voorbaat van de hand te wijzen. Deze mystici stelden vast dat zij, na een formidabele innerlijke omwenteling waartoe volgens hen ieder mens in staat is, in contact zijn gekomen met een vorm van energie (ik druk me gebrekkig uit), die zij als een zee van Intelligentie ervaren. Ze spreken over ‘lichtloos Licht’, een universele Intelligentie die ze niet kunnen verwoorden omdat wat zij ervaren voorbij taal, voorbij concepten en voorbij voorstellingen ligt.
Daarom ook zei Lao Tse dat de Tao die men onder woorden brengt niet de werkelijke Tao is. Desondanks ervaren mystici deze ‘fijnste energie’ concreet als een rots. Zij stellen dat die zee van Intelligentie (om dat beeld te blijven gebruiken) eigenlijk de ware identiteit van de mens is. ‘Dat ben jij werkelijk,’ roepen ze
| |
| |
uit. De identiteit ligt bij hen dus niet langer verankerd in de lichaam-geeststructuur, in de ‘body-brain-mind’, maar ze ervaren zichzelf primair als een met die zee.
Ik spreek met je als boodschapper. De afgelopen twaalf jaar was ik diep verbonden met Osho (die vroeger Bhagwan heette). Ik sprak ook met Krishnamurti en luisterde met grote intensiteit naar hem, bijvoorbeeld tijdens lezingen in Saanen (Zwitserland). Bovendien zijn er van hem vele honderden bandopnamen. Dan zijn er waardevolle bandopnamen van Da Love-Ananda, en natuurlijk diens boeken. Verder luisterde ik naar bandopnamen van Wolter Keers, een authentiek mysticus. Sedert twee jaar heb ik ook Alexander Smit, eens discipel van Nisargadatta Maharaj, beluisterd. Daarnaast las ik Gurdjieff en beschouwingen van Ramana Maharshi en andere mystici. Vanuit deze ervaringen zou ik een poging willen ondernemen over die verregaande innerlijke omwenteling te spreken, een omwenteling die, zoals de mystici suggereren, ook een blijvende uitwerking op het hersenfunctioneren heeft.
Oltmans Ik blijf die zee van informatie van jou zien dobberend in drie pond protoplasma in ons hoofd, waarvan slechts een fractie is te bereiken. En wat er ons van bereikt, daar komt het op aan. Dat moet intelligent worden omgezet in conclusies en gedrag. Opinies dienen te zijn gebaseerd op feitelijke kennis en betrouwbare informatie.
Foudraine Zo blijft men intelligentie definiëren als verwerkingsmogelijkheid van opgeslagen informatie. Ik poneer dat er een super-Intelligentie is die de menselijke hersenen nu niet kan bereiken. En wel omdat de hersenen voor die Intelligentie zijn afgesloten. Wij hebben dit vroeger ook wel eens ‘God’ genoemd.
De Verlichten stellen, na de omwentelingen die zij doormaakten, ‘Mens, u hebt een bord voor uw kop.’ De vraag wordt dan, wat is dat bord? Als dat bord wordt weggehaald - laten we aannemen dat dit mogelijk zou zijn - dan zou die Intelligentie de menselijke hersenen kunnen doorstralen en oneindig veel beter doen functioneren.
Om een beeld te gebruiken: dan gaan de hersenen, die nu op
| |
| |
tien procent van hun capaciteit werken, op een capaciteit van honderd procent over.
Ik bezin mij op de vraag: wat is die blokkade? Jij stelt: iets blokkeert de verwerking van verzamelde, geregistreerde data. Ik zeg: er is gewoon eèn primaire blokkade en als die wordt opgeheven, komt de rest vanzelf.
Oltmans Dat kunnen die mystici wel zeggen, maar dat is niet in overeenstemming met de biologische realiteit van het functioneren van hersenen. De werkelijkheid is dat ieder van ons zit opgescheept met een onvoorstelbare berg informatie - meestal onzin - in onze hoofden, waar men nauwelijks bij kan.
Foudraine Kennelijk zijn we buitengewoon hardleers. Jaloezie, scheidingsangst, woede, verdriet, felle competitie, constant vergelijken, gedreven worden door hersenen die zijn volgepropt met woorden, met data, geregistreerde vormen van kennis en ervaring, altijd en bij voortduring naar die data verwijzend - dat is en dat blijkt geen garantie voor intelligent functioneren. Misschien houdt dat vastkleven aan kennis en geregistreerde ervaring de mens juist dom.
Oltmans Maar in die neuronen zit informatie. Neuronen, zo werd in Amerika door Benjamin Libet, Gary Lynch en anderen ontdekt, nemen beslissingen buiten de wil om. Neuronen staan niet werkelijk onder onze controle. Ze nemen evenals atomen autonome beslissingen. Ze zoeken elkaar op en lanceren in ons bewustzijn informatie waarvan we het bestaan niet meer kenden. Neuronen stellen zaken aan de orde uit onze databank, die we ons allang niet meer bewust waren, die soms decennia eerder werden gecodeerd. We moeten informatie verwerken en intelligentie niet met elkaar verwarren. Wanneer we bij de aanvang van onze dialoog hier niet duidelijk over zijn, komen we er in geen duizend jaar uit. Informatie zit er. Hoe de informatie naar het bewustzijn te halen en intelligent te verwerken, dat is de kardinale vraag. Bovendien is dat bord voor de kop, voor de databank, een kwestie van een uitermate labiel en krakkemikkig functioneren van het fameuze geheugen. Het geheugen is misschien wel de belangrijkste valsemunter in onze totale denkmachinerie.
| |
| |
Foudraine We kunnen inderdaad niet vergeten. We slepen dat geheugen, dat altijd het verleden is, met ons mee. Ik stel dat het bord voor onze kop ons niet primair verhindert bij al die informatie te komen, maar dat het ons verhindert bij Intelligentie te komen.
Ik stel, dat er ‘iets’ is, dat ik voorlopig Intelligentie noem - waar die mystici over spreken - wat ons niet kan bereiken. Het is heel goed mogelijk dat bij een vol bereik van die Intelligentie wij ook de opgeslagen informatie beter beschikbaar krijgen en dan pas efficiënt zouden kunnen verwerken.
Ik zou nu het begrip identificatie willen invoeren, want dit is een sleutelbegrip dat ik verder zal blijven hanteren. De Verlichten stellen namelijk: ‘U bent met die databank totaal geïdentificeerd, dat wil zeggen met alle produkten of de uitstoot van die databank. Dus met al het denken, alle emoties, alle beelden, kortom met alle fenomenen, die de hersenmachinerie u voortovert. U bent door identificatie die hele film, waardoor u lijdt aan angsten, woede, verdriet, jaloezie. U bent door identificatie één met uw informatie-opslagplaats.’
Verlichten stellen verder dat die identificatie, met al haar gevolgen, waar we nog over zullen spreken, te doorbreken is. Wanneer dat gebeurt, bestaat en rust de mens in een objectloos bewustzijn, althans in de zin dat het bewustzijn dan nergens meer mee vereenzelvigd is. Het bewustzijn is dan niet meer gevangen in, of verkleefd en verweven met die databank.
Oltmans Maar ik begrijp jouw redenatie niet dat er twee intelligenties zouden zijn: één met een kleine letter i en één met een hoofdletter I.
Foudraine Omdat jij verband blijft leggen tussen intelligentie en beschikbare informatie, data, opgestapelde kennis. En je denkt dat intelligentie kennisverwerken betekent. Jij zit vast aan de idee, dat wanneer wij nu maar meer van de in ons opgetaste data zouden kunnen gebruiken, wij doelmatiger zouden functioneren. Is het niet zo?
Oltmans Nee. Ik denk dat wij doelmatiger als mensen in de samenleving en in de wereld zouden functioneren, wanneer eindelijk aan ons verstand zou kunnen worden gebracht, dat het
| |
| |
essentieel is informatie te vergaren voor we onze mond open doen. Iedereen kakelt als een kip zonder kop over zaken waar men in wezen niets over weet en men heeft ook niet de moeite genomen er iets over aan de weet te komen. Dan zouden we iets van die domheid, waar jij in de eerste zin van dit gesprek op doelde, misschien kwijtraken.
Foudraine In die beschouwingswijze blijf je aan informatie kleven en aan informatietekort. Ook aan de behoefte aan meer informatie, betere informatie.
Oltmans Dat is inderdaad hoogst essentieel. Alles hangt van verifieerbare informatie af. Kennis en realiteit zijn onafscheidelijke grootheden. Waarom worden onherstelbare brokken in de wereld veroorzaakt? Omdat men niet in contact is met de werkelijkheid, met getoetste informatie. Men wil altijd maar weer geloven en men ontwijkt weten.
Foudraine Kennis die jij zo essentieel acht en bepleit zou wel eens niets met werkelijkheid te maken kunnen hebben. Kennis zou werkelijkheid juist kunnen verduisteren. Misschien worden wij wel door kennis verhinderd om de werkelijkheid, zoals deze is, te ervaren. We zitten te veel vast aan kennis.
Oltmans We behoren in dit gesprek niet in de ruimte te praten. Moeten we ons niet baseren op wetenschappelijke feiten? Kennis door een aantal verantwoordelijke onderzoekers vergaard, die de realiteit op een zelfde wijze waarnemen?
Foudraine Ik vraag je aandacht voor een innerlijke omwenteling en jij hebt je hoop gevestigd op, ja, op wat eigenlijk? Op het vergaren van meer feitelijke informatie?
Oltmans Daar kan je natuurlijk nooit genoeg van verzamelen. Ik denk dat onder leren zou moeten worden verstaan dat men, vóór men zich een opinie toeëigent of permitteert, dient te beschikken over getoetste informatie - getoetst op waarheid en werkelijkheid -en dat men dan pas in staat is tot intelligent denken en handelen. Deze gang van zaken moet in hoofden van kinderen worden gepompt en dan mogen ze van mij het verhaal van de grootmoeder en de wolf schrappen.
Foudraine Is daar je hoop op gevestigd?
Oltmans Ik heb geen hoop. Ik heb niet de geringste verwach- | |
| |
ting, dat de huidige, zich als konijnen vermenigvuldigende kudde van meer dan vijf miljard menselijke wezens te redden zou zijn. Geen enkele. Nul komma nul, komma nul.
Foudraine De vraag blijft: is het mogelijk dat menselijke hersenen een vorm van algemene blokkade vertonen, die ik een bord voor de kop heb genoemd? Zou die blokkade, die de hersens verhindert optimaal te functioneren, kunnen worden opgeheven? Dat is een interessante vraag.
Zouden we die blokkade nader kunnen onderzoeken? Daar hebben de mystici het namelijk over. Zal met het opheffen van die blokkade, de voor het functioneren in de wereld noodzakelijke informatie maximaal beschikbaar kunnen komen en efficiënt in communicatie en gedrag kunnen worden verwerkt? Zou dan tegelijkertijd de overvloedige onzin-informatie haar sturende kracht geheel kunnen verliezen?
Oltmans Dat kan natuurlijk nooit. Denk even na. Hersens worden gecodeerd. Er worden informatie-‘traces’ in die brij getrokken. Ideeën vermaterialiseren in het neuronen-‘vlees’. Onzin en geen onzin, alles door elkaar, je reinste informatie-tuttifrutti. Ze liggen in chemische en elektrische patronen vast, waar of onwaar. Ideeën transformeren in neuronale verbindingen. Hier ligt het dilemma ‘brain’ en ‘mind’. Vroeger dacht men dat er een dualiteit bestond maar de moderne neurobiologie stelde vast dat er inderdaad verbondenheid bestaat. Ik citeer uit het werk van de neurofysioloog Jose H.R. Delgado in Madrid. Dus dat in één klap wegpoetsen van de onzin in ons hoofd kan nooit. Althans niet via het denken, want neuronen kan je niet afschieten als spreeuwen in een kersentuin.
Foudraine Wacht. We onderzoeken. We moeten nooit zeggen dat iets niet kan.
Oltmans Wat jij stelt, is een neurofysiologische onmogelijkheid. Een computer kan misschien via een virus doldraaien of per ongeluk de geheugenbank uitwissen. Maar hoe doe je dat met een menselijk hoofd? Bij een computer kan je desnoods de stekker eruit trekken. Stopt de elektro-chemische activiteit in een hoofd, dan ben je klinisch gepiept.
Foudraine Wat je hier zegt, raakt de kern van het probleem. Je
| |
| |
stelde daarnet: via het denken kan er geen fundamentele wijziging komen. Dat is precies wat alle mystici beweren. Ook dat beeld van de stekker is toepasselijk. Identificatie is die stekker. Volledig geïdentificeerd BEN ik die biocomputer. Gurdjieff zei niet voor niets dat de mens een robot is, een machine. Bij volle identificatie is men gevangen in conditioneringen, in programma's. Ik BEN dan ‘mind’ of ‘body-mind’, want het bewustzijn heeft de starre neiging zich te verweven met het object. Dat is nu precies identificatie. Zo ben ik dan het lichaam, de gedachten, de emoties, alle ideeën die in de hersenen druppelsgewijs zijn binnengebracht. De mysticus stelt: ‘U kunt de stekker van die identificatie eruit trekken. Als dat echt gebeurt, als er een echte Realisatie plaatsvindt, bent u een totaal ander mens. Dan bent u geen slaaf meer van uw conditionering. Hersenspoeling schrijft uw gedrag niet langer dwingend voor. Uw emotionele reactiemachinerie is er nog wel, maar ze heeft geen kracht meer. De angel is eruit.’
Oltmans Fata morgana. Klinkklare nonsens. Er bestaat geen enkele mogelijkheid dit ooit te realiseren.
Foudraine Hersens zijn een biocomputer. De mens zou dus, na dit ontwaken, niet meer met de programma's, met alle conditioneringen, ja zelfs niet met de computer op zichzelf geïdentificeerd zijn.
Oltmans Vrome droomwens, maar dat bestaat niet. Een zwaar geprogrammeerde menselijke ‘chip’ terug naar af geweest, terug naar tabula rasa?
Foudraine Nee. Je begrijpt me niet. Niet naar tabula rasa en tegelijkertijd wel. Laat mij een poging doen deze paradox in woorden te vatten.
De werkelijke tabula rasa waar de mysticus over spreekt, na die enorme omwenteling, is puur of absoluut bewustzijn. Er is een bewustzijn gerealiseerd, ontdaan van zijn taaie neiging zich onmiddellijk te verweven met de objecten van het bewustzijn. De mysticus is niet langer de film, maar het filmdoek. Uiteindelijk zelfs het licht uit de projector. Hij ervaart zichzelf als een spiegel die door niets wordt aangetast. Een Gewaar-Zijn waarin alle fenomenen zich laten waarnemen, waarin ze zich spiegelen.
| |
| |
De fenomenen zijn er nog wel, innerlijk en uiterlijk - in dat opzicht is er natuurlijk geen tabula rasa -maar hij is al die fenomenen, al die verschijningsvormen niet meer. Hij is ten diepste Stilte, Vrede, Harmonie, totale Beschikbaarheid, en vanuit die positie kan hij nu gebruik maken van de specifieke ‘body-mind’. Maar nu als instrument waarover hij de Meester is, hij is er niet langer de slaaf van. Dat instrument begint dan ook veel beter te functioneren.
Oltmans Conditionering wordt dus niet afgedraaid en ‘mind’ wordt niet gedeprogrammeerd? Want als je dat suggereert, zal iedere neurobioloog in de wereldje vertellen dat zoiets onmogelijk is.
: Nee, dat stel ik ook niet. Eén ding is zeker. Meer en betere informatie toevoegen, dat werkt niet. De feiten staren ons immers in het gezicht! Onze codering bindt ons. In onze huidige staat van bewustzijn houdt ze ons gevangen in allerlei waanideeën, of je nu een Marxist bent of een aanhanger van de Ayatollah Khomeini. Hoe denk jij dat die ‘chip’ anders kan funtioneren?
Oltmans Ik denk dat dit alléén mogelijk is door een constante stroom van nieuwe informatie.
Foudraine Kan een mens zijn hersenen overstijgen en een geheel andere identiteit realiseren?
Oltmans Het is waanzin om iets dergelijks zelfs maar te stellen.
Foudraine Laten we dat toch maar even doen. Het woord Gestalt is interessant. Je kent dat plaatje van twee witte gezichten die elkaar aankijken. Je zegt: ‘Ja, dat zijn twee witte gezichten.’ Plotseling zie je een zwarte vaas. Die is tussen die twee witte gezichten uitgespaard. Je ziet nu alleen maar een zwarte vaas. De Gestalt van een zwarte vaas. Ineens zie je weer die twee witte gezichten. Je kunt niet de ene Gestalt en de andere Gestalt door elkaar heen zien. Plotseling twee gezichten, dan weer die zwarte vaas, die uitsparing tussen die twee gezichten.... Gestaltverandering.
Oltmans Streefden Jezus en Boeddha niet naar een dergelijke Gestaltverandering?
Foudraine Alle mystici wijzen op die Gestaltverandering. Ze
| |
| |
noemen het woord Gestalt niet (Osho deed het een paar keer), maar ze wijzen wel op de mogelijkheid dat de mens in een totaal andere Zijnswijze valt. Dan zeg je, als jij naar mij zou kijken en ik zou ‘de Boeddha’ zijn: ‘Ik ben een mens met mijn huidige functioneren als slaaf van de hersenen en jij bent een supermens. Jij bent aan dit menselijk functioneren, en dus ook dit hersenfunctioneren van duizenden jaren her, op een bepaalde wijze ontstegen.’ De mens in die Zijnswijze ervaart kennelijk iets totaal anders. Hij zegt met grote overtuigingskracht: ‘Dít is de werkelijke Werkelijkheid.’
Oltmans Ik ben geneigd te denken dat een enkele reis naar de ‘funny farm’ dan onvermijdelijk zou worden. Laten we met twee voeten op de bodem blijven. We spreken immers niet over het wijzigen van het ‘mind’-decor bij één uitverkoren Verlichte ziener maar, hoop ik, over de vijf miljard buurtbewoners van deze aarde. Constateren wij niet samen dat het Verlichte zielen, zoals Jezus, in tweeduizend jaar niet is gelukt de verschillende blokkades op te heffen?
Foudraine Jezus sprak maar drie jaar, van zijn 30e tot zijn 33e, en geen tweeduizend jaar.
Oltmans Nee, maar hij wordt sedertdien geciteerd en nagepraat. De vraag die jij steeds weer stelt, is: zou je die hefboom, dat bord voor de kop, als een brug kunnen optrekken, waardoor de hersens totaal worden ingeschakeld, inbegrepen een Intelligentie die we misschien nog niet eens kennen. Is dat waar je op doelde?
Foudraine Ik verwijs inderdaad voortdurend naar een geheel andere Intelligentie die de voedingsbron is, het water in de woestijn van ons huidige ‘domme’ ‘body-mind’-functioneren. Er is informatie over te geven. Wij praten samen met een informatieve bedoeling naar de lezers toe.
Oltmans Wij zijn zelf een deeltje van die massa.
Foudraine Natuurlijk. Ik zit in deze kamer omstuwd door die zee van Intelligentie. Niet mijn intelligentie of jouw intelligentie, maar... Intelligentie. Die Intelligentie doet mijn darmen schitterend functioneren en mijn hart regelmatig kloppen. Het bord voor mijn kop is het huidige zelf-bewustzijn, zoals ik dit nu
| |
| |
beleef. Dit bewustzijn is gericht op het centrum ik. Er is een ervaring van een ik. Dat is de huidige Gestalt. Ze is het gevolg van het totaal van identificatieprocessen van het bewustzijn met de objecten van het bewustzijn. ‘Mind’ zou je geïdentificeerd bewustzijn kunnen noemen.
Oltmans Wacht even: waar heb je het over?
Foudraine Die centrumervaring is ‘mijzelf’, ‘ik’. Mensen hebben niet alleen gedachten, emoties, verlangens, maar zij menen dat zij dat alles ook zijn. De mens heeft niet alleen een lichaam maar beleeft, door identificatie van het bewustzijn met het lichaam, het geloof dat hij dat lichaam ook in werkelijkheid is. Het is alsof men zegt: ik heb een auto, dus bén ik die auto.
Het geheel van die voortdurende identificatieprocessen trekt het bewustzijn samen tot persoons- of zelf-bewustzijn. Op die manier hebben vijf miljard mensen een ik, een mij, en spreken over mij en mijzelf. Zoals ik hier zit, beleef ik het centrum van dit bewustzijn. Daarom zie ik ook een jij. Vanuit die subjectiviteit, vanuit die ik-heid kijk ik naar jou als object. Jij, vanuit jouw subjectiviteit, kijkt naar mij als object. Wij spreken van ik en jij. De essentie van ik en jij is splitsing. Als er een ik is en dus een jij, en een jij en ik, kunnen wij elkaar wel trachten te bereiken, maar dan is er altijd dat bord van gescheidenheid.
Oltmans Zelf-bewustzijn.
Foudraine Dat is wat wij nu menen te zijn. Hoe het ook is ingekleurd. Joods, Hindoe, christelijk of islamitisch. Daar houdt de psychologie zich mee bezig. Wij nemen als vanzelfsprekend aan dat onze identiteit dat psychische zelf - en daarmee dat zelf-bewustzijn - is. Jij zit daar, althans daar zit dat lichaam, daar zitten hersenen, daar woelt een geweldige hoeveelheid opgeslagen informatie doorheen. Kris-kras energielijnen als gevolg van de hersenactiviteit schieten door al die neuronen. Die hele Gestalt, je herinneringen, emoties, begeertes, anticipaties naar de toekomst toe, die wirwar, die sprinkhanenplagen van gedachten, mede opwellend uit het geheugen als deel van de databank, dat alles kristalliseert zich uit in ‘ik, Willem Oltmans’. Bij mij heerst een soortgelijke sprinkhanenplaag van gedachten. Zo leeft de mens thans, geïdentificeerd met en als
| |
| |
‘mind’ en dát acht ik het grote bord voor de kop. Ik stel dat als het continue identificatiemechanisme zou worden opgeheven, er op datzelfde moment geen ‘ik’ en geen ‘jij’ meer zou zijn. Die Gestalt is dan weg. Ze wordt dan als volslagen illusie doorzien. Dan ben ‘jij’ gepiept, maar niet klinisch!
Het bewustzijn, los van de dwang der identificatie, is dan vrij en daarin rust de mens. Hij zal zichzelf ervaren als Stilte, Vrede, totale Beschikbaarheid, Liefde. Het vroegere ‘ik’, het vroegere ‘zelf-bewustzijn’ is slechts instrument geworden dat op hoogst intelligente wijze kan worden ingeschakeld, maar nu zonder dat de ervaring ‘ik - de doener’ voorhanden is. Het is alsof puur bewustzijn het roer overneemt en ‘mind’ (zonder de ervaring van ‘ik, de doener’) volautomatisch de informatie, nodig voor het leven in de wereld, ter beschikking stelt. Men is niet langer ván en verslaafd aan de wereld.
De mysticus laat inderdaad letterlijk alles aan ‘God’ over. ‘God’ doet alles, maar ‘God’ dan in de betekenis van Vrij, Transcendentaal, niet-geïdentificeerd Bewustzijn. Zoals ik dat eerder aanduidde met die andere definitie van Intelligentie.
Ik zou willen stellen, dat wanneer dit zou gebeuren, er ook eenheid zou zijn tussen ‘jou’ en ‘mij’. Dan is er geen dualisme meer. Het is noodzakelijk dat we over zo'n omwenteling in het bewustzijn nadenken, want de mensheid bevindt zich in een rampzalige situatie. Ons uitgangspunt was immers dat we bezig zijn aan domheid te gronde gaan? Daarom moeten wij onderzoeken hoe het getij is te keren. Er is geen andere optie. Wetenschappers grijpen, zoals je weet, met de handen in het haar. Om die reden acht ik de werkelijke ontmoeting van de wetenschapper met de mysticus van belissende betekenis. (Deze passage voegde Foudraine later bij, zonder dat Oltmans weerwoord kon geven.)
Oltmans De mensheid staat inderdaad voor een afgrond.
Foudraine Zijn we intelligent genoeg om dit onder ogen te zien? Of blijven we blind? Begrijp je hoe dom we zijn als we de mogelijkheid van een omwenteling van het bewustzijn niet zouden onderzoeken?
Oltmans Toch mag je geen ogenblik in je beschouwing de
| |
| |
biologische en neurofysiologische werking van de hersenen uit het oog verliezen.
Foudraine De voortdurende identificatie met het non-stop gekakel, met de denkfabriek, met alle emoties, dat is de barrière. Het toevoegen van meer kennis, meer informatie, zou alléén maar meer gekakel betekenen.
Oltmans Jij neemt domweg aan dat die omwenteling in het bewustzijn mogelijk zou zijn.
Foudraine Ik wil dit althans onderzoeken.
Oltmans OK, daar doe ik, gek genoeg, nog aan mee ook.
Foudraine Waarom gek?
Oltmans Voornamelijk, omdat ik denk dat die omwenteling niet kan en ‘ik’ altijd ‘ik’ zal blijven en ‘jij’ tot in je kist ‘jij’.
Foudraine Als het ik-bewustzijn (of zelf-bewustzijn) tot een totaal andere Gestalt zou komen, dan zou dat een revolutionaire verandering in het menselijk bewustzijn betekenen.
Oltmans Lieve vriend, dat gebeurt in geen duizend jaar. Moet je je toch eens even voorstellen! Denk je ook nog het proces in een zodanige vorm te kunnen samenvatten, dat de bakker op de hoek het zou begrijpen?
Foudraine Zo ambitieus ben ik niet. Voorlopig ben jij de bakker op de hoek. Ik ook.
Kan het ik-bewustzijn zich wijzigen van zelf-bewustzijn naar iets totaal anders, nu als de dominante Gestalt. Wij zouden dan, zo luidt de uitspraak van de mystici, als organisme zonder ‘ik’ functioneren en wel op een wijze die zó efficiënt, zó intelligent is, dat zelfs de ontmoeting met een mens die deze metamorfose werkelijk heeft volvoerd, de hersencellen doet tintelen. Begrijp je dit?
Oltmans Nee.
Foudraine Die mens is dan de geleider geworden van die zee van Puur Bewustzijn, die ik zee van Intelligentie heb genoemd. Mijn beschouwing gaat ervan uit dat de dominantie van het zelf-bewustzijn synoniem is met domheid. Want, denk even in, met deze conclusie dat de mens in de greep van ‘mind’, van zelfbewustzijn ‘dom’ is, wordt meteen de hele mensheid tot debiel verklaard. Voor mij bestaat daar geen enkele twijfel over. En
| |
| |
degeen, die deze debilitas mentis van het ik-bewustzijn zou overstijgen krijgt dus een zware dobber.
Oltmans Dat heb jij al jaren. Hoe doe je dat?
Foudraine Wij spreken niet over mij.
Oltmans Ik dus wel, want ik zit nog verkleefd aan het iktijdperk. Jij bent al in de oceaan van het wij-water, je zee van Intelligentie.
Foudraine Nee, dit heeft niets met mij of wij te maken. Wat ik in ons gesprek tot uitdrukking breng, is mijn denken over deze onderwerpen, als een soort doorgeefluik. Ik stelde vast dat ‘ik’ gelijk is aan domheid en dat het ik-bewustzijn ons naar de afgrond voert. Waarom? Omdat de Gestalt van het ik-bewustzijn ons wel de mogelijkheid gaf voor de onbegrensde ontwikkeling van wetenschap en technologie. Denk maar aan Einstein en de atoombom. Het gaf de ‘domme’ mens de gelegenheid de aarde haast onherstelbaar te vervuilen en te beschadigen.
De geest is uit de fles. Die moest ook uit de fles, tot de atoombom toe. De ik-mens kan die fles, die domheid, die beperktheid van zijn ik-bewustzijn, niet doorbreken. Slechts wanneer die domheid zou worden doorbroken, pas dán zal men in staat zijn wetenschap en techniek op de juiste wijze zowel positief te ontwikkelen als te hanteren. Pas dan is de mens meester over het menselijke intellect. Alleen wanneer de mens een totaal ander bewustzijn zal hebben gerealiseerd kan intellect, kennis, kortom het vermogen tot symboliseren, een werkelijke dienaar van Wijsheid zijn.
Oltmans Akkoord.
Foudraine Die laatste optie, een revolutionaire bewustzijnssprong, kan in principe alléén bij de enkeling geschieden. Ze kan nooit collectief zijn. Hij moet in ‘Oltmans’ geschieden, of in ‘Jan Foudraine’. Wanneer tienduizenden mensen rondlopen in een totaal andere staat van bewustzijn, zou deze bewustzijnssprong een infectueuze kwaliteit kunnen krijgen. Zeker met behulp van de nieuwste informatiemiddelen. Die gerieven had Boeddha niet. Boeddha moest het zonder tape-recorder en video stellen.
Oltmans Je doelt dus op het ontketenen van een mentale revolutie, een soort positieve variant op Aids, die niet het
| |
| |
lichaam maar de geest blijvend aantast.
Foudraine Ja, die de geest althans op zijn plaats zet! Ik doel dus op een ander soort Aids, een bewustzijnsepidemie, een doorbraak van een revolutionaire bewustzijnsontplooiing. Dat is, voor mij, de dringende opgave die voor ons ligt. Laat me herhalen: we zullen ons dienen te beperken tot een diepgaande verandering van het ik- of zelf-bewustzijn. Hier rust een taboe op. Een bewustzijnsverandering wordt als te dreigend beschouwd.
Oltmans Waarom?
Foudraine Omdat een dergelijke omwenteling te bedreigend is voor het traditionele ‘ik’, dus voor het leven als zelf-bewustzijn waarop de gehele samenleving is gebaseerd.
Oltmans Wat is bedreigend wanneer we alleen maar intelligenter zouden functioneren door die kwantumsprong in bewustzijn?
Foudraine Desondanks wordt een diepgaande discussie over de mogelijkheid van die kwantumsprong in bewustzijn als bedreigend ervaren.
Daarentegen zal de mysticus steeds op een mogelijke sprong in bewustzijn wijzen, een ‘quantum jump’, waar nu zelfs psychologen in geïnteresseerd raken. Denk maar aan de transpersonale psychologie. Deze houdt zich bezig met de vraag of de mens dit ik-bewustzijn (of zelf-bewustzijn) permanent kan overstijgen. Psychologen organiseren zelfs congressen waar ook uitspraken van Boeddha en de Zen-meesters aan de orde komen.
Oltmans De neurofysioloog Jose M.R. Delgado benadrukt juist in kringen van mystici en zieners dat het geen zin heeft om over hersens of de ‘mind’ te babbelen zonder daarbij neurofysiologische realiteiten in aanmerking te nemen.
Foudraine Toch is er in de transpersonale psychologie een ontwikkeling gaande, als uitvloeisel van de humanistische psychologie. Zij houdt zich met het onderwerp bezig waar wij nu over spreken. Deskundigen in de sociale wetenschappen nemen dit onderwerp dus wel degelijk onder de loep.
Oltmans Ze mogen wel opschieten, want veel tijd is er niet meer. De collectieve waanzin grijpt in een onrustbarend tempo
| |
| |
om zich heen. Miljarden worden geïnvesteerd in de race naar Venus en Jupiter maar de ‘chip’ in ons hoofd wordt nagenoeg doodgezwegen. En die ‘mind’ is waar het immers om gaat? Het is in ieder geval de essentie van alles, van ‘jij’ en ‘ik’.
Foudraine Dat is zeker. ‘Mind’ is het geïdentificeerde, samengetrokken bewustzijn zoals wij het nu kennen. Laten we doorgaan. Wat is denken?
Oltmans Dat is het hele proces dat in een hoofd plaatsvindt tussen input en output.
Foudraine Waar ik hier op wil wijzen is, dat het hebben van gedachten niet a priori intelligentie insluit. Pas wanneer men dit zal inzien, wordt dat de klap tegen de verafgoding van het denken, het instrument waarmee wij zo volledig geïdentificeerd zijn.
Oltmans Denken gebeurt inderdaad volledig ‘at random’. Denken is een vorm van roofbouw op onze databank. Denken wordt doorspekt met informatie waarvan we ons niet bewust zijn. Neuronen ‘poppen’ informatie naar het bewustzijn waar we geen kop of staart aan kunnen ontdekken. Onderzoek heeft zelfs uitgewezen dat functies van de neuronen op de bewustwording vooruitlopen, met andere woorden, de neuronen opereren autonoom buiten jouw en mijn wil om. Dit om te onderstrepen hoe verward we functioneren.
Foudraine Je stapt nu even terug naar de kenmerken van de databank. Akkoord. Er zit een enorme hoeveelheid onzin in. We kunnen de informatie die we godsdienst noemen er meteen bij rekenen.
Oltmans Want dat is de oorzaak van de meeste verwarring. Daar had Marx toevallig wél gelijk in.
Foudraine Je zou kunnen zeggen, nu je Marx erbij betrekt: alle ideologie schept verwarring. Godsdienst is ook een ideologie. Maar terugkerend naar het onderwerp ‘denken’, kunnen we ons afvragen: hoe weet ik dat ik denk?
Oltmans Descartes.
Foudraine Hij zei: ‘Ik denk dus ik ben.’ Dat is een fundamenteel onjuiste uitspraak. Het ligt anders dan Descartes dacht. Hoe weet ik dat ik denk? Wat weet dat? Ik kan mij bewust
| |
| |
worden van die chaotische activiteit, die we denken noemen. Wat is zich daarvan bewust? Waarin speelt zich die voortgaande beweging van het denken af?
Oltmans In drie pond protoplasma, waar anders? Het antwoord is duidelijk: dus allereerst in die soep in jouw en mijn hoofd.
Foudraine Nee. Denken voltrekt zich in het bewustzijn. Het voltrekt zich in die helderheid die ik al ben. In het ervaren: ik ben. Ik kom tot de conclusie dat ik primair ben. Het is niet: ik denk dus ik ben. Nee, ‘ik ben’ komt eerst. Voordat je denkt, ben je er, in de zin van de ervaring van ‘zijn’.
Oltmans Dit is jouw sterkste commercial voor een nieuw ik-bewustzijn.
Foudraine Wacht even. Er is een continu ervaren van presentie. Een gevoel van te bestaan. Daaraan kan niet getwijfeld worden. Je kunt alles verbeelding noemen, behalve de ervaring van er te zijn. Ik zou dit ook Bewustzijn of Gewaar-Zijn kunnen noemen. In die ruimte speelt zich het denken af. De vraag is nu of ik voeling kan krijgen met die ruimte of achtergrond, dus niet met de inhoud van het bewustzijn - denken, emoties, begeertes, visioenen, et cetera - niet met de data als inhoud, maar met die ruimte of achtergrond als Gewaar-Zijn. Met die spiegel waar ik eerder over sprak.
Oltmans De inhoud speelt zich afin mijn gedachten wereld, in de combinatie ‘brain-mind’.
Foudraine Nee. De inhoud is je gedachtenwereld en die speelt zich af in het Gewaar-Zijn.
Oltmans Dus die constant amokmakende data in mijn brein...
Foudraine ...spelen zich af in de stilte van je Zijn. Dat stille Gewaar-Zijn is er al, maar men heeft dit meestal niet in de gaten.
Oltmans Totdat ik die data betrek bij mijn gedachtenwereld?
Foudraine Het geheel van die data is de gedachtenwereld. Het ‘Zijn’ is niet te betrekken bij je gedachtenwereld. ‘Zijn’ is primair. ‘Zijn’ gaat aan inhoud vooraf. Gedachten profileren zich, verschijnen en verdwijnen, in het bewustzijn als Gewaar-Zijn, wat men al is. De vraag doemt dus op of er een zwaartepunts- | |
| |
verlegging kan plaatsvinden van de inhoud van het bewustzijn - het denken, de emoties, de verlangens, de data - waar men aan zit vastgekleefd, waarmee men totaal is verweven - naar het bewustzijn zelf, naar het Gewaar-Zijn, dat door sommige mystici ‘de Getuige’, de stille achtergrond, wordt genoemd. Een andere benaming is ‘Kennendheid’ of ‘het Wezenlijke Kennen’. Al het andere wórdt gekend, wórdt waargenomen. Maar het Wezenlijke Kennen kan men nooit kennen. Kennen is niet tot kennisobject te herleiden, want dit Kennen is men in diepste zin zelf.
Laat ik het anders, vanuit het denken, benaderen. Als men zich afvraagt wat dat ‘ik’ is, leidt dit tot belangwekkende ontdekkingen. Wij zeggen immers altijd ‘ik denk’.
Oltmans Ja, of ik geloof, zonder te kennen, laat staan zonder weten. Men beschikt zelfs niet over een minimum van gegevens of kennis, maar men denkt te weten, en nog erger, men gelooft, neemt voor waar aan wat in de verste verten niet is te bewijzen.
Foudraine Geloven is ook een vorm van denken. Als ik zeg ‘ik denk’, dan suggereer ik met die uitspraak dat er een soort van orgaantje is, een entiteit genaamd ‘ik’, dat gedachten uitstoot. Het ‘ik’ produceert doorlopend gedachten, een ik-fabriekje van denken. Is dit wáár? Het zou een volslagen illusie kunnen zijn. Het ‘ik’ is immers ook een gedachte! Het is een illusie, dat er een ‘ik’ is en dat er dan óók nog gedachten zijn. Er zijn alléén maar gedachten. Er is alléén maar die stroom, die warreling van gedachten. Die gedachtenbarrage schept de illusie van een denker én zijn gedachten. Deze tweedeling is volkomen illusoir. Er is helemaal geen ‘denker’.
Oltmans Nu maak je het te bont.
Foudraine Nee, dit is wezenlijk. De Boeddha gaf eens het voorbeeld van een brandende toorts die je in een donkere ruimte ronddraait. Dan zie je een vurige, ronde cirkel. Maar die cirkel is er feitelijk helemaal niet. Die cirkel is een illusie. Het voortjagende denken schept, als die cirkel, de illusie van een ‘ik’. Er zit geen kereltje, als ‘denker’, in je hoofd. Dat voortgaande denken wordt waargenomen, zoals alles, door iets anders.
Oltmans Als ik geen ‘ik’, geen denker zou zijn, wat denkt dan volgens jou?
| |
| |
Foudraine Dat is de kernvraag. Wie of wat ben ik? Wat is dat ‘iets anders’? Jij bent als ieder ander, de totaalsom van dat eindeloze geroezemoes in je hoofd. Omdat je hier volledig mee vereenzelvigd bent, geeft dit de indruk van een centraal staand ‘ik’. Geheugenplaatjes uit het verleden, gestolde ervaringen, alles wat men zich herinnert en waarmee men zich identificeert, dat alles vormt samen ‘de persoon’. Gedachten- en geheugenplaatjes verschijnen en verdwijnen. Verlangens en emoties verschijnen en verdwijnen. De wezenlijke vraag is waarin zich al die fenomenen afspelen.
Oltmans In het samenspel van ‘brain’ en ‘mind’.
Foudraine Nee. ‘Mind’ speelt zich ook ergens in af. ‘Mind’ is het geheel van denken, voelen en willen of verlangen. Dát is ‘mind’. Die ‘mind’ speelt zich afin iets anders. Hoe weet ik dat ik denk, voel en begeer? Wat weet dit? Wat weet dat deze hand beweegt? Wat is die Wetendheid? De mysticus verwijst voortdurend naar wat voorafgaat aan de inhoud van het bewustzijn. Hij verwijst naar die stille, waarnemende tegenwoordigheid, dat Waarnemende bewustzijn wat onveranderlijk en moeiteloos tegenwoordig is. Zoals Wolter Keers eens zei: ‘Precies zoals natheid te allen tijde tegenwoordig is in water, zonder dat het water daar ook maar de geringste moeite voor hoeft te doen.’ Wij zijn dermate geneigd verkleefd te zijn met de inhoud van het denken, voelen, begeren, met denkend anticiperen van de toekomst, met kennis per se, dat men die verkleving of vereenzelviging met de inhoud van het bewustzijn kennelijk niet los kan laten. Desondanks speelt alles zich in ‘mij’ af, maar nu ‘mij’ tussen aanhalingstekens. Nu bedoel ik met ‘mij’ het Gewaar-Zijn, de helderheid, de heldere aanwezigheid die ik altijd al was, vanaf de geboorte van dit lichaam.
Oltmans Hoe verbind je dit Gewaar-Zijn van het bewustzijn met deugdelijk functioneren, met overleven in de chaos?
Foudraine Je gaat te snel. Wij moeten eerst die Gestaltverandering nader onderzoeken. We bekijken nu het ik-bewustzijn (of zelf-bewustzijn) waarmee we verkleefd zijn en waarvoor wij bereid zijn te sterven. Ik wil voor mijn idealen sterven, dus voor mijn gedachten, mijn conditionering. Jij wilt voor jouw idealen,
| |
| |
gedachten en conditionering sterven.
Oltmans Nu spreek je niet voor mij. Ik weet absoluut niets te bedenken dat het waard zou zijn om voor te sterven, inbegrepen wat we noemen het lieve vaderland. Laat staan uit overgave aan een ander. Er is geen enkele reden om wanneer de kudde doldraait er gedachteloos vrolijk aan mee te doen.
Foudraine We zijn bezig met de vraag: wat is het voornaamste kenmerk van de mens? Dat is niet ‘ik denk dus ik ben’, maar dat is de ervaring van ‘ik ben’. Het denken verschijnt in die ‘amness’, die ‘ben-heid’. Het zwaartepunt verleggen van de inhoud naar Puur Bewustzijn als Gewaar-Zijn, dat is het allereerste begin van een transformatie. Hier is een voorbereiding voor nodig. Hier moet men heet voor worden, zoals water dat boven 99o stoom wordt.
Die voorbereiding bestaat uit het leren doorzien van de neiging tot identificatie, door telkens weer het Gewaar-Zijn te realiseren dat als stille achtergrond, keuzeloos, louter waarneemt. Zo zaagt een mens de poten onder de stoel van zijn ikgevoel, zijn ‘ik’ of ‘body-mind’-identiteit vandaan.
Oltmans Zit er dan in dat pure Gewaar-Zijn geen ik-gevoel meer?
Foudraine Nee. Je inmiddels achterhaalde ik-gevoel komt hierdoor op de vuilnisbelt van de illusies terecht.
Oltmans Ik blijf moeite hebben met je identificatie-opheffing. Hoe moet dat?
Foudraine Een zich steeds verdiepend inzicht in deze identificatie-processen - hoe dat inzicht tot stand komt, daar spreken we later over - geeft aanleiding tot een natuurlijk loslaten van dit identificatieproces. Dan ontvouwt zich op een natuurlijke manier, zonder te trachten het denken te stoppen of te controleren, die stilte. Dat is dan ook precies het begin van diepe meditatie.
Wanneer de totale zwaartepuntsverlegging plaatsvindt, realiseert de mens zijn ware identiteit als Puur Bewustzijn. Hij is dan de illusie kwijt dat hij iets anders is dan die ‘natheid’, iets anders dan deze bewuste, waarnemende tegenwoordigheid die hij is, overal, te allen tijde, moeiteloos, of we willen of niet, zelfs
| |
| |
wanneer we denken Mijnheer A of Mijnheer B te zijn.
Dát is Zelf-Realisatie. Het woord ‘Zelf’ duidt hier dus op Puur Bewustzijn dat zich bewust wordt van Zichzelf en heeft niets met het psychische zelf, de motor van alle zelf-zuchtige activiteit, te maken. Dat ‘Zelf’ is tevens de Intelligentie waar ik steeds naar verwijs.
Oltmans En wat gebeurt er intussen met de flitsen, die het denken infiltreren vanuit ons weten, ons geloven en onze databank?
Foudraine De inhoud van het bewustzijn bestaat uit zowel de bewuste data als de verborgen data. Dat is alles deel van het geheugen, gesplitst in ‘upper memory’ en ‘deep memory’. Samen met gevoelens, geloofsartikelen, ideeën, angsten, vormt dit de inhoud van het bewustzijn. Waar het hier om gaat is dat bij de switch naar het bewustzijn zelf allerlei blokkades zich kennelijk vanzelf opheffen, dat toepasbare en noodzakelijke informatie veel sneller bereikbaar wordt, en onzin - ook deel van de databank - zijn kracht verliest.
Oltmans Sorry, maar je blijft ten behoeve van je pleidooi de neurobiologische realiteit van ‘brain-mind’ veronachtzamen. Je spreekt achteloos over een switch naar bewustzijn, die zomaar allerlei blokkades zou opheffen. Hoe kan onzin zomaar zijn kracht verliezen? Dit is onwetenschappelijk geraaskal. Gaat niet veel authenticiteit verloren?
Foudraine Laten we nu niet over authenticiteit spreken. De authenticiteit van het zelf-bewustzijn stelt weinig voor. Er zijn duizenden ‘ikken’ die met elkaar in conversatie zijn en de één doet wat de ander niet wil. Men zegt dit en doet wat anders.
Oltmans We denken blijkbaar ook verschillend over de betekenis van het woord authenticiteit.
Foudraine Je kunt moeilijk volhouden dat de mens nu uit één stuk is.
Oltmans Je denkt toch niet dat authenticiteit ‘uit één stuk zijn’ betekent?
Foudraine Het gaat hier om de vraag of de mens uiteindelijk het zwaartepunt kan verleggen van de inhoud van het bewustzijn naar bewustzijn puur, bewustzijn sec. Ons huidige zelf- of
| |
| |
ik-bewustzijn staat gelijk met verkleefd zijn aan inhoud. Pas wanneer die verklevingen worden losgelaten, zal dat de eerste klap zijn die alles open gooit. Dan wordt een mens zich bewust, dat bewustzijn zelf zijn primaire identiteit is. Dit betekent echter wel, dat wanneer je die verkleving met de inhoud van het bewustzijn loslaat en definitief opheft, je daarmee ook de verkleving met de vertrouwde ervaring ‘ik’ overboord zet. De definitieve zwaartepuntsverlegging naar dat pure bewustzijn, of Gewaar-Zijn, geeft de ervaring van een tunnel, waar men doorheen gaat. Het geeft een stervenservaring.
Het vaste geloof in een ‘persoon’ gaat dan als een voetbal de lucht in. Of liever, men realiseert zich dat er nooit een ‘persoon’ is geweest. Je pseudo-authenticiteit gaat verloren.
Oltmans Dus toch authenticiteit aanroeren? Jij denkt, maar bewijst niet, dat er een pseudo-authenticiteit zou bestaan. Je ontwijkt bovendien, althans hier, de vitale vraag, hoe inzicht in klakkeloze identificatie tot stand kan komen.
Foudraine In werkelijkheid wordt een mens, bij die zwaartepuntsverlegging, letterlijk herboren. Herboren als het tijdloze, ruimteloze, oneindige Bewustzijn dat hij altijd al was en dat nooit geboren werd en nooit kan sterven. Tijd wordt dan waargenomen vanuit het tijdloze, ruimte vanuit het ruimteloze. De mysticus verwijst naar een wezenlijk Kennen dat tijdloos is en herkent tijd als een functie van het denken.
Oltmans Nogmaals: hoe komt dit inzicht tot stand? Ik ben overigens blij dat je niet meer over een ‘switch’ en met ‘één klap’ spreekt maar je ‘quantum-jump’ in zwaartepuntsverlegging hebt veranderd.
Foudraine Om herboren te worden, moet men eerst door een sterfervaring heen. Wij rollen uit de schede, als lichaam. Verlichten zeggen: ‘Het was misschien een aardige lichamelijke geboorte, maar dat stelt weinig voor.’ De ware geboorte, de wedergeboorte, is die zwaartepuntsverlegging van datgene dat jij dacht dat je was, die psyche, die persoonlijkheid, die inhoud, naar je ‘ware natuur’. Naar je ‘oorspronkelijke gezicht’, zoals de Zen-meester zegt. ‘Je essentie’, zei Gurdjieff. Dat is puur bewustzijn. Op dat moment, dat de verkleving - het totaal van de
| |
| |
vereenzelvigingsprocessen - zich opheft, klapt het ik-bewustzijn uiteen. Wanneer we dan nog een stap zetten, dan blijkt alles puur bewustzijn te zijn. Mijn pantoffels, de kat, de bomen, ook gedachten en emoties; alles wat ‘wereld’ is, al het manifeste, alles wat waargenomen kan worden, blijkt dan een dans van gemodificeerd bewustzijn te zijn.
Waarom is men in deze gedachten niet geïnteresseerd?
Oltmans Het vereist dóórdenken. Daar is de moderne mens te onrustig, en te oppervlakkig, voor. Men is een weerspiegeling van het levenstempo en is blootgesteld aan een bombardement van elektronische media. Men lijdt aan doodsangst om de status quo te verstoren. Men vreest de realiteit, terwijl alléén aanvaarding van de wereld en het leven, zoals dezen zijn, waarachtige rust zou brengen.
Foudraine Ik benadruk dat men de identificatie met alle overtollige bagage wel degelijk kan doorbreken. Pas dan vindt een definitieve zwaartepuntsverlegging plaats. Maar hier is voorbereiding en toewijding voor nodig.
De uiteindelijke zwaartepuntsverlegging zal zich in een ondeelbaar ogenblik voltrekken, zoals water in stoom overgaat. Wanneer die bewustzijnstransformatie plaats heeft, zal deze permanent zijn.
Is dit misschien bedreigend?
Oltmans Die overgang, existentieel gesproken, zal zoiets zijn als het verlaten van het ouderlijk huis. Het kind is ook als de dood zich los te maken van de ouderlijke geborgenheid. Is het angst voor het onbekende? Men mist de Columbus-mentaliteit, van durven doen en handelen, en het er op wagen waar men terecht komt.
Foudraine Een juiste observatie. Men mist de avontuurlijke geest.
Oltmans Denk maar aan die notedoppen van Jan van Riebeeck of Jan Pieterszoon Coen. Daar was lef voor nodig. Ze hadden bovendien geen betrouwbare continentenkaart, zoals wij nog altijd geen betrouwbare handleiding van de ‘mind’ bezitten. Vandaar de chaos. We komen altijd weer als Columbus op andere plaatsen terecht dan we willen.
| |
| |
Foudraine De kaart die de huidige mystici overhandigen, zegt dat wij onderzoek niet primair op materie moeten richten, maar stil moeten blijven staan bij de vraag, hoe de ‘chip’ in ons hoofd functioneert. En vooral, wat moet worden gedaan, welke weg zou moeten worden bewandeld om een begin te maken met het wegnemen van angsten teneinde een ander inzicht te verwerven in de menselijke toestand. Een inzicht dat mensen rijp zou kunnen maken voor de transformatie van het bewustzijn.
Oltmans Blijft bij mij de onthutsende vraag: hoe maakt men mensen massaal bewust van de mogelijkheid, of de noodzaak, zoals jij het ziet, van bewustzijnsverandering of van het zich bewust worden van die identificatieverwarring?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd