De schaapherder

Een verhaal uit den Utrechtschen oorlog (1481-1488)

[p. 237]

VII. De Hunnen-schans.

Daar is een Eunjer-wijf in dit gewest te vinden.

J. Cats.

Die schans beheerschte veld en golven -

Van daar trok 't vreemde wachtvolk uit,

De Veluw langs, op moord en buit, -

A.W. Smalt Wzn.

ZOO vroeg niet als hij wel gewenscht had, verliet Perrol den volgenden dag Amersfoort, vergezeld van Vidal en een twaalftal zijner vertrouwdste ruiters; de bezorging en verdeeling van den roof hadden hem eenige moeite gegeven, en alleen zijne tegenwoordigheid was in staat geweest, om het ontstaan van een bloedbad onder de woestelingen, die zijne bende uitmaakten, te voorkomen; elk wilde zich het meeste toeëigenen, ofschoon de buit gewoonlijk gelijkelijk verdeeld werd. Hij had ook vele woorden moeten verspillen, om de plundering van het ongelukkige Naarden aan Martha en hare dochter uit een voor hem eenigszins gunstig oogpunt te doen beschouwen; en het was niet uit eenig menschelijk gevoel, hetwelk hij misschien ook nooit gekend had, dat hij vrouw Martha verzocht had, vader van Broechuijsen in zijnen naam te verzoeken, de gevangen burgers met zijne troostredenen te sterken, voordat zij naar Utrecht vertrokken, en hen voor zijne rekening behoorlijk van voedsel te laten voorzien. Om dezelfde reden was het, dat hij in hun bijzijn aan Walson gelastte, de gijzelaars niet te snel te laten gaan, en hun de noodige rust te gunnen. Hij zocht door dit alles zich voor te doen, alsof hij zooveel mogelijk trachten wilde het lot van de ongelukkigen te verzachten, die zijn plicht gedwongen had met zich mede te voeren, en hij beklaagde zich over het leed, dat een krijgsman in den oorlog genoodzaakt is zijn medemenschen aan te doen.

Het hoofd der Zwarte Bende reed met zijn geleide door het Hooge Land op de brug aan, die over het watertje de Laak ligt, en voorts door het moerassige land, dat ter wederzijde van het riviertje was, naar Nijkerk, dat door eenige Utrechtsche voetknechten was bezet. Zonder zich echter hier op te houden, trok hij de eene poort in, en de andere uit. De grond was hier hooger en beter voor de paarden; Perrol reed vooruit op een zwart paard, en scheen vol ongeduld, om het doel van zijn tocht te bereiken. Vidal volgde hem, en zag nu en dan met belangstelling over het land, dat zich ter rechter- of linkerzijde van den weg opdeed, en de ruiters, die, evenmin als de knaap, wisten werwaarts zij gingen, volgden hun meester, zich onderling vermakende met snoeverijen op de gruweldaden, welke zij in Naarden hadden gepleegd.

Het had den vorigen dag uit het noorden gewaaid; de wind was echter gedurende den nacht zuidelijk geworden, en Perrol voorspelde zich goed weer, toen hij uitreed; echter hinderde hem van tijd tot tijd de wind, en dan haalde hij zijn met zwart bont gevoerden rok dicht om den hals toe. Hij droeg een open helm met de roode pluim, en zijn borstharnas; maar zijne armen en beenen waren niet gewapend. Zijn knaap was even licht gewapend als hij, en het ijzer hunner helmen en harnassen was glad geschuurd; doch zijne mannen van wapenen staken van het hoofd tot de voeten in hunne zware zwarte wapenrustingen; zij droegen hunne lange speren met scherpe punten.

[p. 238]

Nadat zij door een armzalig gehucht van eenige hutten gereden waren, vroeg Perrol aan een landman, die een ouden knol, welke met takkenbossen beladen was, voor zich uitdreef, hoe ver hij nog wel van Putten verwijderd was, en of hij hem ook langs den naasten weg naar de Hunnen-schans kon brengen. Nadat de kinkel hem een langen tijd bevreesd had aangestaard, gaf hij ten antwoord, dat hij omstreeks halverwege Putten en Nijkerk was, maar dat hem geen Hunnen-schans in de buurt bekend was; doch wel een klein gehucht in het Hunnen-veen, dat rechts af naar den kant van Putten lag.

Het verwonderde Perrol, dat de kerel niets wist van de Schans, waarvan de pater hem toch met zooveel zekerheid gesproken had. Hij besloot geene nader vragen aan den lompen boer te doen, die voor zijn akelig paard bevreesd scheen, en reed, zonder iets te zeggen, verder. De boer, met zijn muts in de hand, boog tot de aarde voor Perrol, Vidal en voor elk der voorbijrijdende ruiters, blijde zijnde zoo gemakkelijk aan deze ontmoeting ontkomen te zijn. Doch de achterste ruiter gaf hem, juist terwijl hij zijn hoofd zoo diep boog, dat zijn rug een horizontaal vlak vormde, een slag daarop met zijne speer, zoodat de arme boer een gil gaf en plat op den grond viel. Perrol zag om en lachte, toen hij den kerel zag liggen, zonder te onderzoeken, wat men hem gedaan had, en de ruiters, die herhaalde malen omzagen, riepen lachende: ‘Wij gelooven, duivelsche Tuimelaar! dat gij den schoft hebt doodgeslagen; want hij staat maar niet op.’ Deze antwoordde echter: ‘Ho! ho! jongens! zulk een gemeene kerel zal wel te veel gewoon zijn aan een dracht knuppelslagen, om zoo spoedig zijn stomme ziel uit te blazen, omdat ik slechts even zijn schoft heb aangeraakt.’

Hij had gelijk gehad; want toen de boer dacht, dat zij ver genoeg verwijderd waren, zagen zij, hoe hij een eind maakte aan het doodliggen, opstond, en zijn paard met spoed voor zich uitdreef. De ruiters lachten. De Tuimelaar zette zijn hand aan den mond, en schreeuwde, en toen de boer omzag, wendde hij zijn paard, velde zijne lans, en deed alsof hij op hem af wilde rijden. Nauwelijks zag de onnoozele boer, welk gevaar hem dreigde, of hij liet zich weder op den grond vallen, tot groot vermaak van de ruiters. En evenwel hoorde men weldra geen enkelen lach meer onder hen; zelfs waagden zij het niet eens om luid te spreken; want Perrol, die ook den schreeuw gehoord had, dien de Tuimelaar had gegeven, had zich omgewend en met een dreigende stem geroepen: ‘Stilte!’ Dit enkele woord was genoeg geweest om hen weder in zwijgende werktuigen van zijn wil te herscheppen, terwijl hij zelf wenschte dat zijne ruiters hun buit reeds verbrast en doorgebracht hadden, want hij wist, dat zij nimmer gehoorzamer en stouter waren, dan wanneer het gebruik der beurzen weder voor eenigen tijd bij de bende, als geheel noodeloos, scheen afgeschaft te zijn.

Het speet Perrol nu wel, dat hij niemand uit Amersfoort had medegenomen, om hem als wegwijzer te dienen, want hij, noch één der zijnen was hier ooit geweest. Hij gevoelde evenwel, dat hij in de stad moeilijk iemand had kunnen vinden, die hem naar de Schans kon brengen, welker bestaan aan zeer weinigen bekend was, zooals de pater hem gezegd had, en dat, nu hij zonder gids er heen ging, ook niemand het geheim van zijn tocht kon verraden. Hij verlangde er zeer naar, Putten te bereiken, ten einde zich te verzekeren, dat de oude geestelijke zich niet bedrogen had, toen deze hem zeide, dat de Schans op de heide lag, terwijl de domme boer hem van een plaatsje in een veen gesproken had. Om zijne gedachten, die nu eens in Amersfoort, dan weder in Utrecht of elders waren, af te breken, zag hij nu en dan naar de lucht, welke bijna schoon van wolken was en zich rood vertoonde; waaruit hij opmaakte dat de wind, die reeds lastig begon te worden, weldra met nog meer geweld zou gaan waaien uit den noorderhoek, waarin hij weder scheen geloopen te zijn. Hij werd nu en dan eenige zeevogels gewaar, die over het land vlogen, maar wist niet, of hij dit als een gunstig of ongunstig voorteeken beschouwen moest. Zoo voortrijdende, zag hij voor zich uit, toen de grond weder hooger en vaster begon te worden dan het gedeelte van het land, dat zij het laatst waren doorgetrokken, een weinig bezijden den weg, een man op een boom zitten die omgewaaid of geveld was. Hij besloot nog eens te vragen, of hij op den goeden weg was; want er liepen zoovele wegen en sporen, nu hier, dan daar, dat hij bevreesd was, dat het geboomte, hetwelk vóór hem lag, misschien een bosch was, waar de rechte weg nog veel moeilijker zou te vinden zijn, als men er eenmaal in was. De oude man, die onverschillig scheen omtrent den naderenden troep, was bezig een stuk brood te eten, en zijn ruigharige hond zat naast hem geduldig af te wachten, dat zijn meester hem iets gaf. Hij zag niet op, voor-

[p. 239]

dat Perrol zijn paard stilhield aan de diepe greppel, welke hier langs den weg liep, en deze hem toeriep:

‘Hei daar, oude! gij moest mij den weg eens wijzen!’

De oude man, die een kleeding droeg, bijna even ruig als de harige huid van zijn hond, riep tot antwoord: ‘De wegen, die wij moeten volgen, loopen uit elkander; en de weg, dien ik u zou wijzen, zou zeker niet naar uw zin zijn.’

‘Een wonderlijke kerel, Vidal!’ riep Perrol; ‘mogelijk meent hij, dat hij alléén de voetpaden kent; maar ik heb die stem reeds gehoord, en hem meer gezien. Kent gij hem niet?’ eindigde hij, en zag oplettend naar den ouden man, die bedaard zijn brood at, en zijn hond met de hand een teeken gaf, om bij hem te blijven.

Vidal scheen hem echter niet te kennen of te willen herkennen, en Perrol riep nogmaals: ‘Wat denkt gij van het weer, kerel?’ maar het korte antwoord, dat hem grommig werd toegeschreeuwd, was: ‘Ik denk niets van het weer, maar eet, gelijk gij ziet.’

Toen riep Perrol, die met ongenoegen de wijde greppel en den hoogen wal aan de andere zijde beschouwde, driftig: ‘Vreet uw bast vol, gemeene boer! maar zeg mij eerst, of wij dicht bij Putten zijn.’

Putten! putten!’ riep de oude spottend, die nu opstond en een langen stok opnam, welke naast hem had gelegen, ‘hé! hé! paardenman! daar moet gij al voorbijgereden zijn.’

‘Voorbijgereden, kerel!’ riep Perrol verwonderd, ‘en ik kom van Nijkerk, en ben nog geen dorp voorbijgetrokken.’

‘Wel zoo! wat wilt gij mij nu wijsmaken?’ schreeuwde de ander lachende, ‘hebt gij in Nijkerk geen putten gezien, paardenman? Gij meent immers waterputten!’ en gevolgd van zijn hond, stapte hij op de heide voort, waarmede de grond hier en daar begroeid was.

‘Hij is het! verdoemd, het is dezelfde!’ riep Perrol driftig, die zijn paard niet wilde wagen, om over de steile diepte te springen. ‘Zit af, ruiters! en sleept dien ellendigen boef hierheen. Met spoed, kerels! Per moio! het zal het laatst zijn, dat zulk een oud galgenaas zich met een voorbijganger vermaakt.’

Snel wierpen de ruiters zich uit den zadel, en aan Vidal de teugels toe, en één hunner sprong in de greppel; doch deze diepte, waaruit men misschien turf gestoken had, was zoo drassig, dat hij geen voet kon verzetten, maar tot aan zijne kniestukken in den grond zakte. Zijne makkers vonden het niet raadzaam hem te volgen, en staken hem het achtereinde van een speer toe, om hem er uit te halen. Nu riep Perrol op eens: ‘Voor den duivel! daar verdwijnt hij! ha! die verdoemde diepte.’

De Tuimelaar, die zeker zijn meester genoegen wilde geven, nam vijf speren, en stak die met de punten in de aarde aan de overzijde van de greppel. Zij waren nauwelijks lang genoeg om nog een klein eind weegs aan zijne zijde op den grond te kunnen rusten: evenwel liep hij over deze brug van speren, en beklom toen, echter niet zonder moeite, de overzijde. Zoo hard hij loopen kon, volgde hij nu de richting, welke de onbeleefde, oude man genomen had, maar vruchteloos; want toen hij besluiteloos staan bleef, en Perrol hem toeriep, dat hij zou voortgaan, antwoordde hij, dat er zoovele greppels en sleuven in den grond gestoken waren, dat het onmogelijk was, om te weten, waar men zoeken moest.

Perrol riep hem dus terug; de ruiter was intusschen weder op den weg getrokken en veegde de modder van zijn wapenrusting af. Vervolgens zaten zij weder op, en Perrol vervolgde zijn weg, na nog een nijdigen blik over het veld geworpen te hebben, waar de oude man verdwenen was. Hij had echter de moeite kunnen besparen om dezen onvriendelijken wegwijzer eenige inlichting te vragen; want het geboomte, dat hij voor zich gezien had, was een gedeelte van het Putter bosch, dat zich in dien tijd ook aan deze zijde van het dorp uitstrekte. Spoedig viel hem de molen in het oog, dien hij reeds in de verte had kunnen zien, indien hij met de ligging der plaats bekend geweest was; weinige oogenblikken daarna reed hij het dorp binnen, en de onzekerheid, waarin hij verkeerd had, deed hem ten stelligste besluiten niet verder te gaan, zonder iemand als gids mede te nemen.

In het dorp, dat nogal groot was, viel hem, toen hij de kerk naderde, welke aan St. Pancras geheiligd was, een huis in het oog, dat op den hoek van het kerkhof lag, en waar een aarden drinkkan, aan een stok gebonden, uitstak. Voor de deur van dit huis, dat hij vermoedde een herberg te zijn, hield hij stil. Hij en zijne ruiters werden van alle zijden nieuwsgierig gadegeslagen door de bewoners van dit eenzaam gelegen dorp, die voor het woeste uitzicht der Zwarte Ruiters bevreesd en beducht waren, dat het misschien de voorhoede was van een naderende bende. Zij rilden reeds bij de gedachte aan plundering en

[p. 240]

brandstichting, en vreesden voor den wintervoorraad; maar toen de vreemde gasten zwijgend, doch rustig door het dorp trokken en voor de kroeg stilhielden, waar een geschilderde afbeelding van den apostel St. Andreas boven de deur was vastgespijkerd, begon de moed te herleven, en waren zij zoo stout de ruiters te naderen, om te zien, hoe deze afstapten, en, op bevel van den man met de roode pluim, de paarden naar den stal brachten. Toen de bevelhebber zijn paard aan zijn knaap overgaf, een onverschilligen blik op de gapende boeren wierp en in huis trad, staken zij de hoofden bij elkander, om te gissen, welke edelman en welk volk het zou zijn, en wat vader Plemp wel aan zijne gasten zou kunnen verdienen. Zij werden echter gestoord in deze berekening, die hen, vrij onbeleefd, tot aan de deur had doen naderen, in de hoop van door een reet te kunnen ontdekken, wat de edelman gebruikte of verrichtte; want de Tuimelaar, die van den stal, buiten om het huis kwam, en de deur bezet vond, gaf met zijn bijna geheel met ijzer bedekten voet een der boeren een trap onder zijn ruggegraat, zoodat hij, evenals een looden kogel uit een springaal, tusschen hen, die tegenover hem stonden, geworpen werd. Een uitroep van verbazing en schrik volgde; maar nadat de Tuimelaar ook met zijne ijzeren handschoenen twee boerenwangen had beploegd, nam de geheele troep de vlucht, om misschien, op een veiliger plaats, hunne veronderstellingen en berekeningen te vervolgen.

Perrol stond bij het vuur, waarop men een paar takkenbossen geworpen had; hij scheen met vader Plemp te praten, die in een nederige houding voor hem stond, en toen de Tuimelaar binnentrad, en de deur op de klink deed, vroeg hij, wat daar buiten gebeurde.

‘Niets, Messire!’ antwoordde deze lachende; ‘maar de boeren zijn in alle landen hetzelfde: dom, lomp, onbeschoft en nieuwsgierig; zij waren zoo druk bezig om te zien, hoe een edelman zich verwarmt, dat ik er mij met handen en voeten heb moeten doorworstelen.’

De aanvoerder der Zwarte Bende gelastte nu den waard de paarden behoorlijk te laten voederen, en tevens dat elk der ruiters zich van brood zou voorzien, in gevalle het eerstvolgende dorp soms te ver verwijderd was, en stond hun toe, als de staldienst was afgeloopen, zich hier in het voorhuis, bij het vuur, spek, brood en bier te laten voorzetten.

‘Heer!’ zeide de boerenwaard, ‘er is morgen een plechtige dienst ter eere van St. Andries, en heden is het vastendag; uwe rijzige ruiters zullen zich dus met bier en brood wel vergenoegen.’

‘Ik geloof van neen, boer!’ antwoordde Perrol lachende; ‘maar stel u gerust: mijnheer St. Andries zelf zou met hen gerust een stuk spek eten; want zij hebben zich door een langdurig vasten voor dezen tocht, die een heilig doel heeft, voorbereid; ook heb ik dispensatie van den eerwaarden vader, heer David, Bisschop van Utrecht.’ Deze reden scheen vader Plemp gerust te stellen, en hij gelastte aan zijne vrouw spoedig alles gereed te maken, terwijl hij den heer naar de kellenarij zou brengen.

Vidal was intusschen teruggekeerd; en nadat Perrol met hem een beker van het bier, dat bij het vuur was warm gemaakt, gedronken had, wikkelde hij zich in zijn gevoerden rok, en verliet met zijn knaap en den waard het huis.

Een klein eind weegs buiten Putten, aan den ingang van het bosch, stond de Celle of Uithof, gewoonlijk de Kellenarij genoemd, waar de kellenaar en onderkellenaar woonden, twee geestelijken uit de abdij Abdinckhof te Paderborn, die de inkomsten der abdij, aan welke veel land op de Veluwe toebehoorde, moesten inzamelen.

Toen Perrol vóór het gebouw aankwam, dat een zeer oud aanzien had, was hij verwonderd, dat het zoo groot en zwaar was, en voornamelijk, dat de brug, die over de gracht lag, was opgehaald. De waard uit de herberg zeide hem, dat zij misschien gehoord hadden, dat er eenig krijgsvolk in het dorp was aangekomen, en daarom het huis gesloten hadden, en verzocht hem eenige oogenblikken te wachten. Hij trad daarop naar de gracht, en riep, dat er een vreemden edelman was, die den kellenaar wenschte te spreken, en eenigen tijd daarna daalde de brug neder; want men maakte zeker geen zwarigheid, den vreemdeling, die zich op een afstand zoo edel voordeed, met zijn knaap te ontvangen. Er waren nogal eenige knechts in het huis; en naar de honden, die op de plaats vastlagen, en sommige der bedienden, die pijlen en bogen in de hand hielden, toen hij in het gebouw trad, oordeelde Perrol, dat de geestelijke heeren liefhebbers van de jacht en misschien wel beducht geweest waren voor een aanval op de kellenarij en de gegaarde penningen van den abt. De kellenaar was een oud, afgeleefd man, die, in zijn stoel zittende, Perrol ontving, en hem verschooning verzocht, dat hij hem niet was te gemoet gekomen, omdat hij sinds

[p. 241]

verscheiden jaren zijn kamer



niet meer verliet. De broeder, die hem in het bestuur der goederen bijstond, was dezen morgen, zoo hij zeide, naar Apeldoorn vertrokken, waar zijn tegenwoordigheid vereischt werd, en zou niet voor den anderen dag terugkomen. Hij vroeg hem verder, waaraan hij het te danken had, dat hij in zijne nederige Celle een bezoek ontving van den krijgshaftigen ridder, dien hij het geluk had bij zich te zien.

Perrol antwoordde hem zonder zich te bedenken, dat hij op eigen kosten in het leger van den hertog diende; dat hij een Brabantsch edelman was, die zich steeds beijverd had, zijn arm te leenen tot beveiliging van de onschuld en de heilige Moederkerk.

‘Uw doel is edel, Heer!’ zeide de kellenaar, die nieuwsgierig was, wat deze dolende ridder hem toch wel te vragen zou hebben, ‘maar waarin kunnen wij u van dienst zijn?’

‘Mijn doel, zeer Eerwaarde!’ antwoordde Perrol, ‘is om deze omstreken te verlossen van de heks, die hier ergens in een oude schans moet wonen; en daar ik zie, dat gij zelf mij niet kunt vergezellen, is mijn verzoek om mij iemand als wegwijzer mede te geven.’

De kellenaar zag verwonderd op, en trachtte hem zijn voornemen uit het hoofd te praten, door hem al de gevaren voor te stellen, die hem konden overkomen, en eindigde met te zeggen, dat hij misschien zijn ijver voor het belang der heilige kerk te ver dreef; dat, zoodra het hem gelukte de heks te verdrijven, de herders en het landvolk, minder bevreesd voor de macht van den boozen geest, ook minder belang zouden stellen in de vereering van de heiligen, welke zij nu in den nood aanriepen.

‘Gij zoudt wel gelijk kunnen hebben, eerwaardige Heer!’ hernam Perrol lachende; ‘maar ik blijf bij mijn besluit; ik heb altijd gehoord, dat men een goede daad doen moet, zonder de gevolgen te berekenen; en de waarzeggende geest, dien mijnheer St. Paulus uitdreef, bracht meester Simon zeker nog meer voordeel aan dan de gewijde ringen of andere dingen, die gij hier aan het domme volk verkoopt, aan uwe abdij. Ik weet wel, dat meester Simon niet tevreden was; maar gij, mijn waarde Heer! die zelf de leer van het heilige kruis predikt, zult immers de verdelging van een verdoemde heks niet wraken.’

De kellenaar scheen de onnauwkeurigheid van deze aanhaling niet eens te bemerken en zweeg; want de woorden van den vreemden krijgsman en diens spottende blik brachten hem van zijn stuk, en hij riep binnensmonds zijn geliefkoosde patronen aan, toen hij den langen ruiter met den rooden vederbos, die nu opgestaan was, tegenover zich staan zag. Er lag iets dreigend in den lach van Perrol, en de kellenaar was bevreesd, dat het de satan zelf was. ‘Indien u zooveel aan het wijf gelegen is, kellenaar!’ vervolgde Perrol, ‘zoo zal ik haar in vrede laten rusten; maar ik vorder van u terstond honderd rozenobels, en als het volle maan is, zult gij mij te middernacht een zwarten haan brengen op den galgenberg van Amersfoort.’

‘Heer!’ riep de kellenaar, die vergat, die hij in maanden tijds niet had kunnen staan, veel minder gaan, en nu opstond om de kamer te verlaten. De eisch van den vreemdeling deed hem de haren onder zijn priestermuts te berge rijzen; maar Perrol drukte hem lachend weder op zijn zetel neer, en zeide spottend: ‘Zeer eerwaardige Vader! ik schertste slechts; ik ben mijnheer satan niet, en wenschte slechts te onderzoeken, of gij als een braaf geestelijke, een afschuw hebt van den boozen geest. Ik zie nu, dat gij slechts ge-

[p. 242]

schertst hebt, toen gij zooveel belangstelling voor die verdoemde heks toondet: ik verzoek u dus mij een uwer dienaren als gids mede te geven.’

De kellenaar maakte echter vele zwarigheden en zeide, dat geen zijner knechts hem zou durven vergezellen, zoodat Perrol gemelijk uitriep: ‘Ik had gehoopt, dat een der geestelijken mij zou vergezeld hebben; doch nu dit niet kan, verlang ik ten minste een hunner knechts, die ik daar even gewapend gezien heb, alsof het hier een sterk slot, maar niet de woning van een paar papen ware.’

‘Ook de woning van de dienaren der kerk moet bewaakt worden, mijn zoon!’ zeide de kellenaar, die zijn tegenwoordigheid van geest terugbekomen had; ‘blijf dus, en ik zal u wijn en brood laten voorzetten, of vertrek in vrede.’

‘Het laatste, mijn waarde Heer! bevalt mij het beste,’ hernam Perrol; ‘maar ik geef u den raad om veel pijlen te laten vederen en punten; want, bij mijnheer St. George! uwe woning ligt hier zoo eenzaam, dat het mij niet verwonderen zou, indien eenige stoute knapen eens op de gedachte kwamen, om de pachtpenningen van den heer abt te komen afhalen.’

De kellenaar boog ootmoedig het hoofd, en zeide plechtig: ‘Hetgeen onze Heer Jezus wil, dat aan zijne dienstknechten geschiede, dat zullen zij geduldig dragen; maar ook meer niet; en indien, hetgeen gij zegt, een bedreiging is, dan vergeven wij het u.’

‘Het is alleen een raadgeving, bijgeloovige paap!’ riep Perrol, die zich verwijderde; ‘maar reken niet meer op het voordeel, dat de heks u zal aanbrengen, en bid, dat het u niet in het eeuwige vuur moge storten, dat gij het rijk van satan niet hebt omvergeworpen, uit belang voor eenige luie monniken.’

Het speet Perrol, dat hij zoo nutteloos zijn tijd verbeuzeld had; evenwel verheugde het hem, dat hij eenigszins bekend was geworden met de gelegenheid van het gebouw; daarom alleen was het misschien, dat hij, toen hij bij Vidal kwam, die hem op de plaats wachtte en met de knechts sprak, nog een oogenblik vertoefde, den muur in oogenschouw nam en luid vroeg; ‘Is er onder die brave jongens iemand, die mij naar de Hunnenschans den weg wil wijzen! op mijne eer, hij zal zich over mijn vasthoudendheid niet te beklagen hebben.’ Toen zij zwegen, riep hij verwonderd: ‘Hoe! niemand?’

Een hunner zeide: ‘Neen, heer! Ik geloof ook niet, dat er iemand in het dorp is, die u, vooral met dit weer, er heen zou durven brengen; hoor den wind eens opsteken; de satan zal dezen nacht mooi weer hebben in de Hunnen-schans.’

‘Ik zou dus niemand kunnen overhalen?’ vroeg Perrol aan hem, die gesproken had, en deze antwoordde: ‘Ik geloof neen, Heer! niemand zou er u durven brengen dan de oude Ralph, indien hij het al doen wilde; want hij is wat eigenzinnig.’

‘En wie is dat?’ vroeg Perrol snel, ‘waar kan ik hem vinden?’

‘Het is een oude herder, Heer! die nu hier, dan daar zwerft; dus als gij naar hem wachttet, zoudt gij lang hebben moeten zoeken om hem te vinden,’ kreeg hij ten antwoord. Daar ook deze hoop om een gids zonder geweld te krijgen vervlogen was, en hij de gelegenheid van het huis in zijn hoofd geprent had, wenkte hij Vidal hem te volgen, en verliet de kellenarij, al de knechts verwonderd latende, wat hij toch in de Hunnenschans wel mocht te doen hebben. Zoodra hij in de Heilige Andreas was teruggekeerd, vroeg hij of zijne ruiters en de paarden gereed waren, en gelastte dadelijk op te zadelen. Nadat hij vader Plemp betaald had, verzocht hij dezen hem iemand op te zoeken, die hem tegen een goede belooning naar Apeldoorn als wegwijzer zou willen vergezellen.

De waard zeide, dat het hem leed deed, dat hij te oud was om zelf mede te gaan; maar dat hij Slimmen Jasper zou gaan roepen, die een vroolijke borst was, en hem best terecht zou brengen.

Terwijl vader Plemp er op uitging, verheugde zich Perrol, dat hij op deze wijze iemand zou medekrijgen, daar de naam van de Hunnen-schans elkeen al dadelijk scheen af te schrikken; het speet hem evenwel, dat die Ralph niet in het dorp was; want hij had gaarne iemand gehad, die goedschiks medeging. Het getrappel der paarden op de steenen, die voor de deur lagen, deed hem naar buiten gaan, en hij zag met genoegen, dat zijne paarden er zoo frisch uitzagen, toen juist de waard terugkwam met een man van een kleine gestalte, maar die zeer schrander uit zijne oogen zag, en dien hij hem voorstelde als Slimmen Jasper.

‘Gij zijt dus genegen om mij den weg naar Apeldoorn te wijzen, Jasper?’ vroeg Perrol.

[p. 243]

‘Ja, edele Heer!’ hernam deze, buigende, ofschoon hij de muts ophield: ‘maar ik verzuim veel; want de wind zal goed zijn om te malen, en ik reken op een goede belooning.’

‘Die zeg ik u toe,’ zeide Perrol lachende, ‘maar ik geloof, dat gij niets verzuimt; dit is immers geen weer om de zeilen aan den molen te slaan. Voor den duivel! het stormt, Jasper!’

‘Ik wil zeggen, als hij een weinig gaat liggen, Heer!’ antwoordde de andere meesmuilende, waarop Perrol vervolgde: ‘Rogardo! neem dezen molenaar achter op uw paard. - Kom, Jasper! zit op; want wij hebben haast.’

De molenaar klom nu op het paard, terwijl de ruiter, dien Perrol genoemd had, en die een Italiaan scheen te zijn, hem de hand reikte; maar hij zeide lachende: ‘Ik bid u, edele Heer! noem mij Slimmen Jasper, gelijk geheel Putten doet; want er zijn meer Jaspers op het dorp.’

‘Wijs ons dan den weg, Slimme



Jasper!’ zeide Perrol, die te paard steeg; en de molenaar wees met zijne hand den ruiter, achter wien hij zat, den weg aan, welken hij volgen moest. Vader Plemp groette hem tot de aarde, terwijl de boeren en dorpelingen op een afstand stonden te kijken, maar evenals de waard uit de Heilige Andreas, zich als knipmessen bogen, toen Perrol omzag.

Slimme Jasper nam zijn weg langs de kellenarij, en weldra traden zij in het Putter Bosch. De boomen, bijna van alle bladeren beroofd, hadden een treurig aanzien, en de wind, die door de takken blies, scheen ook de laatste te willen doen vallen. Ofschoon hier meer beschutting was dan op de vlakte, was het er bijna even guur, en Perrol bemerkte, dat hij zich met het weder te veel gevleid had. De weg was zeer moeilijk voor de paarden; want de gevallen bladeren maakten dien glad en glibberig, en daarbij was hij zoo smal, dat er geene twee ruiters naast elkander konden rijden.

‘De weg is niet best, Slimme Jasper!’ zeide Perrol, die achter Rogardo reed, ‘hadt gij geen beteren kunnen nemen?’

‘Zeer zeker, Heer! maar geen die nader is en beter beschut voor den wind,’ antwoordde deze en vervolgde: ‘Wij zullen zoo door het Putter- in het Speelder-Bosch komen, dat ons bijna tot aan Garderen zal brengen. Maar het is onnoodig, dat ik dit arme dier zulk een last veroorzaak; ik kan goed loopen, en dan zelfs beter de warmte houden; want dat harnas is zoo koud als ijs.’ Dit zeggende, liet hij zich van het paard glijden, en trad vooruit; toen reed Perrol naast hem, en zeide hem, dat hij door Uddel wenschte te rijden.

‘Uddel?’ zeide de molenaar verwonderd. ‘Ei kijk! de boeren waren al verwonderd, dat gij den kellenaar bezocht; maar als zij hoorden, dat gij ook te Uddel moet wezen, zouden zij meer staan te kijken. Doch wat heeft een edelman in dat akelige gehucht van kotten en schuren te maken? zou ik vragen.’

Perrol zeide hem, dat een zijner knechts, die hem jaren had gediend en nu overleden was, hem verzocht had eenig geld aan zijne naastbestaanden aldaar te overhandigen, en dat hij zulks zelf wilde doen, om verzekerd te wezen, dat het goed bezorgd werd.

‘Een edele daad, Heer!’ zeide Slimme Jasper, ‘maar niet onnoodig; ik weet hoeveel moeite het kost, om geen meel te storten, als men eens anders zak moet vullen. Maar dan zal het aardig laat wezen, als wij te Apeldoorn komen, en ik dank St. Pancras, dat ik den weg hier evengoed in donker kan vinden als in mijn molen.’

‘De kellenaar sprak er van, mij een ouden herder mede te geven,’ zeide Perrol, ‘maar die was nu juist niet bij de hand; hij heet Ralph, geloof ik; kent gij hem?’

‘Of ik Ralph ken, Heer!’ riep de gids verwonderd, ‘wel, kijk eens. Hij is vandaag nog voorbij den molen gekomen; mij dunkt, gij moet hem tegengekomen zijn, oud, lang, in schapenvel gekleed, met een langen staf en een ruigen hond. Kent gij hem nu, Heer?’ eindigde hij, toen hij zag, dat Perrol zijn paard liet stilstaan.

‘Ja!’ zeide deze, die zijn verwondering bedwong en weer voortreed; ‘ik heb hem gezien; had ik hem gekend, Slimme Jasper, dan zat gij nu stil op den molen.’

[p. 244]

‘Ja wel!’ hernam de molenaar, ‘of Ralph zoo maar klaar staat; voor goede woorden is hij doof; geld heeft hij niet noodig, en om bedreigingen geeft hij niet. Maar ik geloof, dat gij nu beter voorzien zijt, Heer! alle gidsen zijn geen goede wegwijzers.’

‘Dat kan wel zijn, Slimme Jasper!’ zeide Perrol lachende, ‘maar wat is die Ralph dan toch voor een schooier?’

‘Hoor, Heer!’ antwoordde de molenaar, die meer naar hem toetrad: ‘Ralph is een herder, en mijn vader, die al jarenlang dood is, heeft mij verhaald, dat hij hem, zoolang het hem heugde, reeds gekend had; doch toen zwierf hij niet zooals nu door het land, maar kwam hier in de nabuurschap schapen koopen. Nu weidt hij dan hier, dan daar de schapen; maar hij behoeft niets te doen om van te leven; er is geen huis op de geheele Veluwe, waar men zou durven weigeren hem te ontvangen, geen haard, waarbij men hem niet gaarne een plaats inruimt, geen tafel, waaraan hij niet ongevraagd kan gaan zitten.’

‘Maar wat is hij dan?’ vroeg Perrol verwonderd.

‘Wat hij is, Heer!’ hernam de gids, die nu een weg, welke meer links liep, insloeg, ‘hij is met een helm geboren, en hij weet wat gebeuren moet;’ en toen hij zag, dat Perrol lachte en ongeloovig het hoofd schudde, vervolgde hij zacht: ‘Het is zoo, Heer! maar hebt gij wel eens van de heks van de Hunnen-schans gehoord?’

‘Misschien ja, maar ik herinner mij niet,’ zeide Perrol; ‘wat is dat voor een wijf, Jasper?’ en hij luisterde aandachtig.

‘Slimme Jasper met uw welnemen, Heer!’ antwoordde de gids; ‘maar ik weet niet, of ik wel doe er hier over te spreken; Barlebaen, dat is de duivel, die heeft veel macht, Heer’

‘Ik zal terwijl een litanie opzeggen, spreek dan gerust,’ riep Perrol, en Jasper hierdoor bemoedigd, vervolgde: ‘Dat wijf, St. Pancras moge ons bijstaan! is niet meer of minder dan een satansche tooverkol, die hier al meer dan een dozijn jaren in die Schans leeft, en menschen en beesten behekst. O! daarvan zou ik u wat vertellen kunnen; zij is erger dan de witte wijven, en niemand durft aan het meer komen, dat bij de Schans is.’

‘En waarvan leeft die heks?’ vroeg Perrol nieuwsgierig.

‘Wel van den satan,’ antwoordde Jasper, ‘maar mogelijk ook wel van de visch, die in het meer is, en die de duivel voor haar er in gepoot heeft; want visch is immers alleen in loopend water of in de zee! Evenwel leggen de herders dikwijls brood neder, om te maken, dat zij de schapen geen kwaad doet, en mogelijk eet zij dat; want het verdwijnt.’

‘Dat schijnt een rare tooverkol te zijn, Slimme Jasper!’ zeide Perrol; maar gij zijt zoo bij de hand, dat ik geloof, dat gij de Schans wel zoudt durven naderen.’

‘St. Pancras beware mij daarvoor!’ riep de gids, ‘maar denkt gij wel om de litanie, Heer!’

‘St. Hubertus! bid voor ons!’ zeide Perrol overluid, en toen vervolgde de gids met meer vertrouwen: ‘Welnu, Heer! ga zoo voort, en dan kunnen wij geen kwaad. Die Ralph, van wien wij spraken, is de eenige mensch, die de Hunnen-schans durft naderen, en zijne schapen aan het meer laten drinken; maar hij is een wonderlijk mensch, en is met een helm geboren.’

‘Ik geloof het gaarne; maar wat zulk een oude bedelaar doen kan, dat zou Slimme Jasper ook wel durven ondernemen,’ zeide Perrol. ‘Ik wed gij zoudt wel in de Schans durven gaan.’

‘De litanie, Heer!’ zeide de molenaar. ‘Neen, daar is Slimme Jasper te slim toe; maar dat Ralph het durft doen, o! dat is zeker. Op St. Pieter en Paulus was de zoon van den molenaar van Garderen bij mij aan den molen, en ik liet hem een looden beeldje van St. Pancras zien, dat ik bij den kellenaar voor een Andries-gulden gekocht had; toen vertelde



hij mij, dat de broeder van Baske, die de schapen voor de vrouw uit het lange huis te Millingen weidt, hem gezegd had, dat hij de vorige week, toen hij op de hoogte aan den kant van Garderen lag te rusten, een mensch uit de Hunnen-schans had

[p. 245]

zien komen, en dat hij meende, dat het Ralph geweest was; doch de zoon van den molenaar geloofde het niet; maar het kan toch wel waar zijn, en misschien is de kol toen op reis geweest op den bezem.’

Perrol lette weinig op het laatste gedeelte van zijn vertelling, en vroeg hem, hoe ver zij nog wel van Uddel verwijderd waren, en daarna hoe ver het meertje van het gehucht lag. Hij vernam tot zijn spijt, dat de avond al zou gevallen zijn, eer hij er komen kon, en hij dus zonder gids den weg niet zou kunnen vinden. Terwijl hij hierover nadacht, en met ongenoegen het weer hoe langer hoe boozer zag worden, verhaalde Slimme Jasper, die niet gewaar werd, dat de ruiter niet naar hem luisterde, dat er nog een meertje niet ver van het andere was, waarin groote schatten te vinden waren; de Hunnen, die de Schans weleer bewoonden, hadden hunne afgoden van goud en zilver op een heuvel nedergezet, maar door het gebed van een heiligen monnik waren deze afgoden met heuvel en al in den grond gezonken; daarom heette het nog het Goden-meer; tevergeefs had men beproefd er den bodem van te bereiken; de langste touwen waren nog te kort, en men had wel eens gezegd, dat het water zoo diep was als de wereld.

Vidal reed achter Perrol en den molenaar, en voorts de ruiters één aan één; de Tuimelaar, die achteraan reed, hield nu een oogenblik zijn paard stil; en antwoordde, toen zijn makker hem vroeg, waarnaar hij gezien had, want hij reed nu weder vlak achter zijn voorman: ‘Waarnaar ik kijk, Wilhelm? ik verbeeldde mij, toen ik zoo even omzag, dat ik daar achter ons in de bocht van den weg, dien verdoemden boef zag, die daar straks zoo wonderlijk verdwenen is.’

‘Meent gij den vent met zijn hond?’ riep de ruiter verwonderd, en de Tuimelaar riep: ‘Denzelfden, kameraad! en het zou mij niet verwonderen; want toen wij langs dat huis reden, waar Messire Perrol een bezoek heeft afgelegd, verbeeldde ik mij, dat ik dien leelijken rekel gezien heb, en het zal met hem wel zijn, zooals met den duivel en zijn staart: ziet gij den hond, dan is de meester niet ver meer af.’

‘Bij St. Veit! gij hebt gelijk, geloof ik,’ hernam Wilhelm, ‘het is dezelfde grijskop, als ik wel heb, die daar te Utrecht met die zandkluit wierp; toen hadden wij hem in handen; maar Messire Perrol had juist een goede bui, anders zou hij nu niet meer loopen kunnen. Ha! Het was een aardig lijk, dat ik den vorigen nacht hielp te huis brengen; maar de verdiensten waren ellendig,’ eindigde hij lachende.

‘Dat is waar, gij behoordet ook tot de dragers van dien edelman,’ zeide de Tuimelaar; ‘maar den anderen morgen deed hij zijn best; het was zijn tijd, vriend Wilhelm! en Messire stak niet mis.’

Vervolgens onderhielden zij elkander over hun tegenwoordig rondzwerven in deze onbekende streek, en geen van beiden kon gissen, wat Perrol voorhad; en toen Wilhelm zijn verwondering te kennen gaf, zeide de Tuimelaar: ‘Ho! ho! Duitsche jongen! als gij wat langer bij de Zwarte Bende geweest zijt, zult gij u over niets meer verwonderen, evenmin als een paard over een ezel; vraag Rogardo maar eens daarnaar. Maar gij spreekt van Vidal de woorden uit den mond te halen; doch dan moet gij knap zijn; want die knaap is even dicht als een maliënkap van Milaan.’

In den beginne liep de weg vrij gelijk; maar sedert de gids van het paard gestapt was, ging het opwaarts; dit hield een geruimen tijd aan waarna de grond, ofschoon nu eens rijzende, dan dalende, weder meer effen was.

‘Wij zullen nu spoedig weder van de hoogte afdalen, Heer!’ zeide Slimme Jasper nu, ‘en dan kunnen wij zeggen, dat wij het grootste gedeelte van het Putter Bosch achter den rug hebben; de grond is glibberig door het blad, en de paarden zouden gemakkelijk kunnen storten.’

‘Zoo!’ zeide Perrol, ‘ik wenschte wel, dat wij dit satansche bosch al door waren; want op de vlakte kunnen wij beter vorderen.’

‘Met onderscheid, Heer!’ merkte Slimme Jasper aan. ‘Maar waarlijk! daar begint de regen; nu zal het er lief uitzien. Hoor den storm daarboven eens in de toppen der boomen; voor niet zag ik dezen morgen niet zooveel zeemeeuwen, die zich op het land trachtten te bergen. De heilige Pancras moge ons wel bijstaan voor de vallende boomen, en ons op de heide wel op de been houden!’

Een luid gevloek liet zich onder de ruiters hooren, die hunne met zwarte schapenvachten gevoerde wapenrokken dicht om zich heen trokken; want de storm begon heviger dan ooit te loeien, en de koude regen viel desniettegenstaande met geheele stroomen naar beneden;

[p. 246]

het was de akeligste Novemberdag, dien men zich op zulk een plaats bedenken kon. ‘Indien dat weer aanhoudt, Heer!’ zeide de gids, die niettegenstaande hij met groote stappen naast Perrol ging, van koude bibberde, ‘dan zal het pikdonker zijn, als wij te Uddel komen; want om vier uren zal er van de zon niet veel meer te vinden zijn, en ik zou u raden om terug te keeren.’

‘Neen!’ riep Perrol driftig, ofschoon hij ook in den zadel rilde van de koude; ‘wij krijgslieden, Slimme Jasper! zijn gewoon de elementen te trotseeren; maar denkt gij nog, dat het een goede wind is om te malen?’ vroeg hij spottend.

‘St. Pancras beware mij!’ antwoordde deze luid; want het spreken viel moeilijk; ‘maar ik heb toch spijt dat ik den molen verlaten heb.’

Perrol zeide verder niets; maar zijn blik was duister; deze tegenspoed, waartegen hij zich wel wilde verzetten, maakte hem echter gemelijk; hij voorzag groote zwarigheden in het bereiken van zijn doel; want schoon het niet voor het eerst was, dat hij bij den nacht tegen regen en storm moest kampen, zoo benam de lafhartigheid van den molenaar hem schier alle hoop om de Hunnen-schans te bereiken. O, hij zou den ouden herder gaarne goede woorden en veel geld hebben willen geven, als hij hem als wegwijzer had willen dienen; want binnen weinige dagen verwachtte Van Middachten hem te Utrecht met Maria, en zijn tegenwoordigheid werd den volgenden morgen in Amersfoort dringend vereischt; daarom besloot hij niet langer te wachten, om zich van een gids te verzekeren, en hij zeide schijnbaar vroolijk: ‘Zeg eens, Slimme Jasper! wij vorderen traag, en gij zult wel vermoeid zijn; zet u dus achter mijn knaap, zijn hengst is sterk, en hij is niet zwaar gewapend; dan kunnen wij haast maken.’

‘Ik ben zoo koud en nat, Heer! dat zijn harnas mij nu niet meer hinderen zal, en wil dus uw raad volgen,’ antwoordde de wegwijzer, die staan bleef. De achterste ruiters stonden in de stijgbeugels op, om te zien, wat dit oponthoud veroorzaakte, en Vidal nam hem op bevel van Perrol achter zich. Nu liet deze zijn knaap voorop rijden, en plaatste zich zooveel mogelijk in zijn nabijheid.

Zij gingen nu ook met meer spoed vooruit, en de aanvoerder der Zwarte Bende begon langzamerhand vrij duidelijk zijn verlangen te kennen te geven, om de Hunnen-schans te bezoeken.

In het eerst zag Jasper verwonderd op, doch lachte weder; want hij dacht, dat Perrol gekscheerde; maar toen deze hem nogmaals trachtte te bewegen, om hem er heen te brengen, riep hij: ‘Geef aan die begeerte geen gehoor, Heer! dat is een ingeving van den duivel! Waarom heb ik ook over die heks gesproken? Bedenk toch, Heer! dat het een tooverkol is, die tot alles in staat is, en dat gij uwe arme ziel voor eeuwig ellendig zoudt maken.’

‘Wees niet bevreesd, Slimme meeldief!’ hernam Perrol spottend, ‘ik en mijne ruiters hebben gewijde dolken bij ons, die in een heks ingaan als in een meelzak, en gij hebt immers dat looden poppetje van den kellenaar; daarom spartel maar niet tegen; hetgeen dien Ralph geen kwaad doet, zal Slimmen Jasper ook niet ongelukkig maken.’

‘Heer!’ riep de molenaar angstig, ‘ik mag, ik durf niet; niemand kan het doen dan Ralph; want die is immers met een helm geboren.’

‘Indien het aan den helm hapert,’ zeide Perrol, ‘dan zal ik u er een van mijne ruiters opzetten, als wij de Hunnen-schans naderen, en gij behoeft er geen voet in te zetten; als ik die oude sterkte maar even rond kan rijden, dan ben ik voldaan.’

‘Neen edele Heer!’ zeide de gids zuchtende, ‘ik ben aangenomen om u naar Apeldoorn te brengen, en dat zal ik doen, en zelfs over Uddel; maar naar de Hunnen-schans breng ik niemand. St. Pancras beware mij! ik laat liever mijn belooning in den loop.’

‘Ik wil naar de Hunnen-schans, kerel!’ riep Perrol kwaadaardig, ‘en gij zult er mij brengen: spreek niet tegen, of ik laat u, bij St. Pancras! dien gij gedurig lastig valt met uw lafhartig gepraat, het hart uit uw ellendig lijf snijden, en dat gaat zekerder dan de beziening van de heks!’ Tegelijkertijd vatte hij den molenaar, die zich van het paard wilde laten glijden, bij zijn wambuis. ‘Ha slimme Jasper!’ riep Perrol, ‘dacht gij ons zoo van uw gezelschap te berooven? dat zullen wij wel verhinderen. Vooruit, Rogardo! bind mij dien schoft de handen op den rug, en gesp hem met een riem aan Vidal vast.’ St. ‘Pancras, sta bij! edele Heer, genade!’ riep de arme molenaar, die bijna niet spreken kon van angst, en sidderde, toen de ruiter zijne handen knevelde.

[p. 247]

‘Zwijg, Per moio!’ schreeuwde Perrol, die hem zijn dolk onder den



neus nield. ‘Ziet gij dit brok staal, laffe guit? Welnu! wijs mij den weg; maar klaag niet, of ik stoot het u tusschen de ribben, en nu regelrecht naar de Hunnen-Schans, als gij uw leven liefhebt.’

De Slimme Jasper, die van te voren zoo spraakzaam was geweest, werd zoo onzacht tot zwijgen gebracht, dat alle opgeruimheid hem verliet; hij begon nu eens recht na te denken, waarom hij zich gewillig, op hoop van een goede belooning, had laten overhalen, om dien vreemdeling als gids te vergezellen; de bruine sombere troniën van de ruiters kwamen hem nu schrikwekkend voor; alleen de knaap op wiens paard hij zat, had nog een menschelijk aangezicht. Hij dacht aan vrouw en kinderen, aan den molen en zijne meelzakken, en op een middel om te ontsnappen; maar zelfs de Slimme Jasper zag geen hoop op redding, en hij begon halfluid te bidden, hetgeen Perrol echter door den wind niet hooren kon en waarin Vidal hem zeker niet wilde verhinderen.

De weg, dien zij nu volgden, en die, nadat zij het dal, dat een soort van afscheiding tusschen de twee bosschen vormde, doorgereden waren, wederom sterk opwaarts loopende was geweest, liep nu weder over een meer gelijken grond, maar was altijd zeer moeilijk voor de paarden en de uiterste behoedzaamheid werd vereischt, om hen op den natten, glibberigen grond, die met bladeren en afgewaaide takken als overdekt was op de pooten te houden.

Perrol, die reeds éénmaal het woord tot den molenaar gericht had, doch die hem echter door den stormwind, en de aandacht waarmede hij bad, niet gehoord had, gaf hem nu een slag met de hand, en vroeg hem nogmaals, waar zij zich bevonden. Gedwee gaf de molenaar hem tot antwoord, dat zij in het Speelder Bosch waren. De aanvoerder der Zwarte Bende scheen meer opgeruimd, sedert hij zich van den gids verzekerd had, daar hij vermoedde, dat de vrees voor zijn leven dezen zou verhinderen, hem van het spoor te leiden, en hij moedigde zijne ruiters, die zonder te morren achter hem reden, nu en dan aan, om hunne paarden goed in den bek te houden, en vooral niet langzamer te laten stappen. Men vond in dit bosch over het algemeen grooter boomen dan in dat van Putten; evenwel waren er veel plekken, die met jong hout beplant waren. Reeds tweemalen hadden zij met groote moeite en tijdverlies het spoor moeten verlaten, en hun weg dwars door het bosch nemen, omdat er boomen over den weg heen waren gevallen, en bij herhaling hoorde men het kraken der boomen, die in het bosch werden ontworteld of van de takken, die er door den stormwind werden afgescheurd. Ofschoon de boomen dor waren, zoo vermeerderden zij echter de duisternis, die, zooals Jasper reeds vermoed had, vroegtijdig een aanvang nam, Dáár, waar denneboomen stonden, was het reeds donker, en het geruisch des winds in de hooge toppen herinnerde Perrol het geweld, dat de zee maakt als hare onstuimige golven tegen een rotsachtig strand gebroken worden. Hierdoor was het misschien, en ook door den regen, die Vidal in het aangezicht werd gezweept, als hij het hoofd rechtop hield, dat deze, tot tweemaal toe, voor zich uit op den kronkelenden weg iemand meende gezien te hebben, maar het zich evenwel ontgaf.

Op een oogenblik echter, dat hij weder voor zich uitzag, en de weg zoo nauw was, dat er tusschen zijn paard en het struikgewas ter wederzijde weinig ruimte overbleef en juist toen hij een zwaren boom voorbijreed, die hoog boven het andere geboomte uitstak, en reeds eenige zware takken verloren had, die over den weg lagen, begon het paard, dat hij bereed, op eens zoo hevig te steigeren, dat hij het tevergeefs de sporen in de zijden drukte en zich in den zadel wilde houden; want de hengst luisterde naar spoor noch teugel, ging op zijne achterpooten overeind staan, en door de zwaarte van den molenaar medegesleept, viel Vidal met den gids ter aarde. Indien Vidal aandachtig naar de borst van zijn fieren klepper gezien had, toen hij den ouden boom voorbijreed, dan zou hij zich over de ongehoorzaamheid van den hengst niet verwonderd maar een puntig mes gezien hebben, dat op een stok gestoken, achter den stam uit te voorschijn kwam, en het paard in de linkerzijde van de borst trof.

Perrol hield dadelijk stil, maar was niet weinig verwonderd, toen hij drie menschen vóór zich op den grond zag liggen, terwijl het paard steigerend den boschweg oprende, doch zijn verwondering nam spoedig een einde, toen hij gewaar werd, dat iemand, dien hij echter niet herkennen kon, met een mes den riem doorsneed, welke den gids aan Vidal

[p. 248]

vasthield. De hand aan zijn zwaard slaande, trok hij het uit de scheede; maar voordat hij zijn paard had kunnen omwenden, dat vreesachtig vóór zijne pooten naar de drie menschen zag, die schenen te worstelen, ten einde den man, die de oorzaak en bewerker van dit ongeluk scheen te zijn, met zijn zwaard in den rug of op het hoofd te houwen, verdween deze achter den boom, Slimmen Jasper met zich in het kreupelbosch sleepende; en Vidal,



die nu kon opstaan, ontving bijna den houw, die voor een ander bestemd was. ‘Afgezeten, knapen! Per moio! grijpt hem,’ schreeuwde Perrol luid, zoodat zelfs de Tuimelaar zijn bevel duidelijk verstaan kon, en de ruiters wierpen zich uit den zadel, lieten hunne speren op den grond vallen, en snelden het bosch in; alleen Perrol bleef, en sloeg zijn paard met het plat van het zwaard, omdat het niet spoedig genoeg aan zijn wil voldaan had.

Hoeveel spoed de ruiters maakten, zoo was Vidal hen echter vóór, en hij vervolgde door het kleine hout, dat tusschen het hooge geboomte stond, iemand, die voor hem vluchtte. Hij was vertoornd over hetgeen gebeurd was, en wenschte den gids terug te vinden. Ofschoon hij jong en sterk was, scheen degene dien hij vervolgde, niet minder vlug in het loopen, en door struiken, over omgevallen boomen, en ofschoon de wind hem belette de voetstappen van Jasper, of wie het zijn mocht, te hooren, volgde hij met schrander beleid den vluchtende, die tevergeefs nu en dan van richting veranderde. Nog had hij hem niet gezien, of iets vernomen van de ruiters, die hij ver achter zich had gelaten; hij versnelde nu zijn loop, zooveel maar immer mogelijk was, en eindelijk werd hij iemand gewaar, dien hij al dadelijk zag, dat Jasper niet was; maar het zou misschien nog lang geduurd hebben, eer hij hem had ingehaald, indien deze niet over den wortel van een boom gevallen was. Eer hij kon opstaan, was Vidal naast hem, en stiet hem met zijn voet weer terneder, trok zijn zwaard en riep: ‘Zoo, onbeleefde schooier! zijt gij het geweest, die mij bij den weg hebt aangerand?’ Zijn voet drukte den gevallene op den grond, die, vruchtelooze moeite doende om op te staan, gerust, doch ernstig riep: ‘Sla toe, man van Perrol! maar zeg mij eerst de hoeveelste grijsaard ik ben, dien gij vermoordt, dan zult gij ook het recht hebben, om den bijnaam aan te nemen van de Roode Hand!’ en hij lachte schel en schaterend, zoodat het door het bosch klonk, terwijl een hond, die eenige schreden verder met een touw aan een boom was vastgemaakt, vergeefsche moeite deed om zich van dezen breidel te ontslaan.

Doch Vidal, die de grijze haren zag, welke, daar de muts was afgevallen, door den wind heen en weder woeien, en vol dorre bladeren waren, stak zijn zwaard op, vatte den ouden man bij de hand, haalde zijn voet terug, en zeide, terwijl hij hem hielp opstaan: ‘Maar wat had mijn arm paard u gedaan, oude man?’ Ralph (want deze was het, die Slimmen Jasper verlost had) legde zijn magere hand op den schouder van den knaap, en wilde iets zeggen; maar deze riep: ‘Vlucht, oude! en laat uw hond zwijgen; want indien de ruiters u zagen, zouden zij geen medelijden hebben,’ en verwijderde zich zoo snel mogelijk.

De oude schaapherder zag hem na, maakte Wolf los, die met zijne tanden moeite had gedaan om het touw af te bijten, en vervolgde toen, na zijne muts opgezet te hebben, zijn weg dwars door het bosch.

Wat Vidal betreft, hij keerde zoo haastig mogelijk terug, altijd een weinig rechts afhoudende, en was zoo gelukkig, om spoediger dan hij verwacht had, op den weg te komen, welke de sporen droeg van kort te voren door een troep paardenvolk bereden te zijn. Toen hij bij Perrol kwam, zeide hij, dat hij het spoor van iemand, dien hij gevolgd had, was bijster geworden; ook de ruiters waren reeds, zonder den gids gevonden te hebben, teruggekeerd. Het paard van Vidal was reeds opgevangen en met een stuk boomzwam verbonden, en Perrol gelastte hem terstond op te zitten.

[p. 249]

Er bleef geen ander middel over, om uit het bosch te komen, dan hun weg te vervolgen, en zwijgend reed Perrol vooruit. Hij meende ook dien Ralph herkend te hebben, van wien zijn gids, die zoo ter ongelegener ure ontsnapt was, hem gesproken had. Hij begreep niet, hoe zulk een oud man hen hier had kunnen volgen, ja zelfs in hinderlaag afwachten, en waarom hij belang scheen te hebben hem te dwarsboomen; het eerste liet zich nog verklaren door de kennis van voet- en bijpaden; maar voor het laatste kon hij geen grond vinden. Het weer, dat eer erger dan beter werd, had bijna allen moed bij zijne ruiters en hunne paarden uitgedoofd; hunne wapenrokken beveiligden hen weinig tegen de koude; de regen liep langs helm en harnas, en drong door de voegen van schouder- en dijstukken tot op het lederen kleed, dat zij er onder droegen. Perrol alleen gaf den moed nog niet op, maar besloot zijn doel te bereiken, zonder zich door het noodweer of den ellendigen, ouden schaapherder te laten afschrikken. Op de omgevallen boomen na, die zij hoe langer hoe meer vonden, bleef de weg aldoor hetzelfde; de ruiters en Perrol zelf, die meermalen gezworven hadden in groote bosschen en wouden, kenden het gevaar dat men loopt, om er in te verdwalen, als men het spoor bijster wordt, vooral in den nacht; en de duisternis nam hand over hand toe.

Toen Perrol eindelijk buiten het bosch geraakte, zonder dat één hunner een ongeluk overkomen was, kon hij reeds op de vlakte niets meer zien; in het laatste uur hadden zij reeds vóór hunne paarden moeten loopen, om den weg te kunnen houden; en evenwel wist hij niet, of het die wel was, welken hij had behooren te volgen.

De hoop der ruiters, om hier of daar een onderkomen te vinden, begon te herleven; maar daarentegen verminderde het zelfvertrouwen van hun aanvoerder, toen hij, bij het uitkomen van het woud, de Hunnen-schans niet voor zich zag. Zoo ver de duisternis hem toeliet te zien, was hij op een heide, waarop eenige dorre distelen en struiken stonden, en de weg, dien zij tot hiertoe gevolgd hadden, scheen zich hier in de heide te verliezen; alle hoop was dus voor hem verloren om dezen avond de heks te spreken, en hij moest zich gelukkig rekenen, als hij den geheelen nacht niet met zijne ruiters hier in den regen en de koude op de vlakte moest doorbrengen.

Hij stampte met den voet, dat het natte zand en het water om hem heen deed spatten, en vervloekte de heks, zich zelven, Maria en haar bruidegom; maar het kraken der boomen in het woud en het loeien van den stormwind door het geboomte, overstemden de godslasteringen van den woesteling. De verbolgen natuur sprak luider dan de stem van den mensch: Perrol zweeg. Daar niemand hunner meer van de ligging van het land wist dan hij, kon hij noch bij Vidal, noch bij zijne ruiters eenig bericht inwinnen, en beval hij kortaf aan zijne mannen op te stijgen. ‘Bij mijnheer St. George en den satan! knapen!’ riep hij woest, ‘ik gelast u de gelaatstrekken van dien ouden schaapherder in uwe gedachten te prenten! Die mij tijding brengt van zijn dood, zal beloond worden, en herinnert mij, als ik er niet aan mocht denken, dat die molenaar ook niet vergeten wordt; ha! zoo slim zal Slimme Jasper het nog nooit gehad hebben, als hij eens weder in onze handen is. Komt, jongens! nu voorwaarts, volgt mij, en zijt verdacht op de kuilen en diepten.’

Een tijdlang reden zij voort; maar spoedig noodzaakte hen de stormwind weder af te zitten, te meer daar de heide met struiken begroeid en vol kuilen was, die met water gevuld waren. Te midden van een hevigen rukwind, hoorde men den val van een der ruiters, die met paard en al ter aarde werd geworpen. Rogardo vloekte vreeselijk, terwijl zijn harnas knarste en hij zijn hengst dwong weder op te staan. Een spoor, dat zij een half uur later ontdekten, maakte het gebruik der paarden weder mogelijk; doch meer wegen schenen elkander hier te kruisen, en op goed geluk moest men er één inslaan, met gevaar weder naar het bosch teruggevoerd te worden. Zoo doolden zij in den duisteren nacht rond zonder dat zij, waarheen zij ook zagen, eenig licht ontdekten; maar het weer moest nog verschrikkelijker worden. Toen zij begonnen te vermoeden, dat zij tot nog toe op een hoogte hadden rondgedwaald, waarover de stormwind met woede heenblies, en het spoor, dat zij nu volgden, van de hoogte nederwaarts liep, doorkliefde eensklaps een bliksemstraal de lucht, en een hevige donderslag volgde dadelijk op het weerlicht. Van dat oogenblik af scheen de lucht in vuur te staan, en het geratel van den donder veroorzaakte, dat de ruiters den stormwind niet meer hoorden.

Zoo wat aan de helling van de hoogte stond Perrol, te paard gezeten; de roode pluim hing slap bij zijn helm neder; 't was een vreemd schouwspel, hem en zijne ruiters te zien,

[p. 250]

als het licht van den bliksem hen bij tusschenpoozen verlichtte. De punten der lansen schitterden in het licht, en elk deel van hunne wapenrusting en hunne wapenen, elke uitdrukking van hun somber gelaat, was nu eens zichtbaar, dan weder zag men van menschen en paarden niets.

Op eens, nadat weder een hevige lichtstraal de vlakte en het bosch verlicht had, welke achter hen lagen, zoowel het geboomte, dat zich evenals een gordijn aan den gezichteinder en de hoogten achter de vlakte vertoonde, die vóór hen lag, gaf Perrol een schreeuw van vreugde, en rende met spoed de hoogte af, gevolgd van de ruiters, die hij met een donderende stem gelastte hem te volgen. Hij had namelijk, toen de vlakte onder hem verlicht werd, twee plaatsen gezien, welke het licht des hemels evenals een spiegel weerkaatsten, en hij hield het voor de meertjes.

Doch toen zij een eind weegs in de vlakte waren, begon het weerlichten op te houden, dat zoo goed den weg langs de glooiing van de hoogte voor hen had verlicht, en Perrol moest weder in het duister op goed geluk voortrijden, zooveel mogelijk de richting volgende, waarin hij meende het water gezien te hebben.

Terwijl Perrol met ongeduld naar een nieuwen bliksemstraal wachtte, om zijn weg daarnaar te regelen, stond zijn paard plotseling stil, en toen hij het de sporen gaf, sprong het voorwaarts; maar hij ontdekte nu, dat het tegen iets was aangereden, ofschoon hij niet beseffen kon, wat het geweest was, daar het zoo weinig wederstand aan den schok geboden had; doch een jammerende stem riep: ‘Heere Jezus! Maria! wees mij genadig St. Andreas! bewaar mij!’

Het bevreemdde Perrol hier iemand aan te treffen; maar het verheugde hem. Zijne ruiters vloekten van schrik en verbazing; want een levend wezen, dat zij door de duisternis niet herkennen konden, drong met geweld tusschen hunne paarden door; doch de Tuimelaar steeg op bevel van Perrol af, en riep hem toe: ‘Messire! ik heb hier een soort van mensch opgevischt, zonder haar op de kruin van zijn hoofd; het is een toovenaar of een priester, dien mijnheer satan ons toezendt om ons den weg te wijzen, of een goede engel om ons te bekeeren.’

‘Om ons als gids te dienen!’ riep Perrol; ‘maar breng hem hier,’ en hij vroeg, toen de Tuimelaar de gedaante bij hem bracht, welke hij nauwelijks zien kon, ofschoon zij naast zijn paard stond: ‘Wie zijt gij?’

‘Ik ben een monnik uit de abdij Abdinckh en onderkellenaar in het Uithof te Putten,’ was het antwoord, ‘ik bid u...’

‘Wat doet gij hier?’ viel Perrol den sidderenden monnik barsch in de rede, en de onderkellenaar antwoordde bevend:

‘Doe geen leed aan een geestelijke, mijn zoon! het zou u berouwen, en op uw sterfbed....’

‘Wat doet gij hier, monnik?’ riep Perrol nogmaals.

‘Heer!’ zeide de onderkellenaar, ‘ik ben te Apeldoorn geweest, en dacht het heden nog tot Garderen te kunnen brengen; maar ik ben verdwaald op de heide: gij hebt mij omgereden; ik bid u laat mijn ezel opzoeken, en neem mij onder uwe bescherming.’

‘Gij woont dus te Putten en weet hier den weg niet, domme paap!’ riep Perrol, ‘en denkt, dat ik mij zal bemoeien om uw ezel te zoeken, terwijl ik naar de Hunnen-schans zoek. Kom, onderkellenaar! stap vooruit, en tracht uw ezel te vinden.’

‘De Hunnen-schans! mijn zoon!’ zeide de monnik met verbazing. ‘Hoe! vreest gij niet, dat de toorn van den Almachtige op u nederdalen, en de bliksem uw hoofd verpletteren zal, als gij den voet in het verblijf van de heks zet?’

‘Neen paap!’ lachte Perrol hoonend, ‘want mijn helm is sterk; maar ik schrik voor het gezeur van een schijnheiligen monnik, die voor de verdoemde heks bezorgd is, omdat haar verblijf zijne abdij voordeel aanbrengt; daarom zwijg, en doe zooals ik wil. - Tuimelaar! sleep den heer onderkellenaar voort; maar houd hem goed vast.’

De monnik onderwierp zich en zuchtte, want hij wist, dat de beschuldiging tegen zijne abdij niet van allen grond ontbloot was, en hij gevoelde, dat alle tegenstand of vermanning vruchteloos zou zijn.

Eenigen tijd waren zij zoo voortgetrokken, toen Perrol gewaar werd, dat zijn paard over een kleinen heuvel was gereden. Nu kwamen hem die grafheuveltjes, waarvan Pater van Broechuijsen hem gesproken had, in de gedachte; en hij was juist van zins den monnik te raadplegen, en dus den Tuimelaar te roepen, die hem vooruitging, maar die hij door

[p. 251]

de duisternis niet zien kon, toen het lang gewenschte licht zich weder vertoonde.

‘Daar is de Hunnen-schans,’ riep Perrol verheugd, en de monnik, die de Schans, Perrol en de Zwarte Ruiters nu eerst te zien kreeg, jammerde: ‘Heilige Andreas; wees mij genadig en red mijne arme ziel!’

‘Per moio! breng dien paap tot zwijgen!’



schreeuwde Perrol, en men hoorde des ruiters ijzeren handschoen herhaalde malen met geweld nederkomen op den jammerenden onderkellenaar, wiens stem men weldra niet meer vernam; een week lichaam viel met een doffen dreun op de heide. Het hoofd van de Zwarte Bende had de Hunnen-schans gezien, even zooals men hem die beschreven had: een doodsch verblijf van dezelfde kleur als de heide. Het meertje had hij geheel kunnen zien, zoowel als het reusachtige geboomte van het Uddeler Bosch hetwelk zich aan de overzijde daarvan tot aan den oever uitstrekte. Ten spijt van storm en regen, de woestheid der landstreek, en zonder gids, had hij het doel van zijn zoeken bereikt.

Hij stapte af, en beval aan zijne ruiters hetzelfde te doen; en terwijl er van tijd tot tijd weder een bliksemstraal door de lucht schoot, ofschoon het onweer zich scheen verwijderd te hebben, trad hij naar de gracht. De Tuimelaar daalde op zijn bevel er in af; maar door den regen, en misschien door den hoogen stand van het meer, was de diepe gracht, waarvan men op eenigen afstand niets ontdekken kon, zoo vol water, dat de wal hier niet te beklimmen was! hij volgde dus de gracht totdat hij aan een der ingangen kwam, waarvan de pater hem gesproken had. Hier gelastte hij zijn ruiters hem te wachten en den paarden het brood te geven, en trad, alleen door Vidal gevolgd, de Schans binnen. Nieuwsgierig staarden zijne ruiters naar de aarden vesting; doch zonder eenige verwondering of angst te laten blijken, zagen zij hem met zijn knaap in de diepe groef, die in den wal was, verdwijnen.

Perrol zag oplettend om zich heen, terwijl hij zacht tot Vidal sprak, en diens helm en wapenrok tegen de zijne verwisselde. Als de bliksemstralen de Schans van binnen verlichtten, zag hij er niets in staan dan in het midden een ouden stam van een reusachtigen boom, welke door den stormwind of door den bliksem verpletterd was. De wal was zoo hoog, dat hij niets van de heide zien kon; alleen zag hij aan de achterzijde waar bijna geen wal meer was, over het meer op het Uddeler Bosch, en hoorde hij den storm door het hooge geboomte huilen, en het geklots van het water, dat door den wind nu en dan tot in de Schans geworpen werd. De grond was bedekt met groote keisteenen, welke zeker uit de heide herwaarts gesleept waren. Perrol hield ze voor de overblijfselen van een oud gebouw, of dat zij ter verdediging der sterkte hier bijeengebracht waren. De grootte der steenen deed hem, ofschoon sidderende van koude, nadenken over de reusachtige lichaamskracht der woeste bouwmeesters van de Schans; maar hij zag noch de heks, noch eenig gebouw, waarin zij kon huisvesten.

Indien hij niet zooveel belang gesteld had om haar te zien, en alleen de nieuwsgierigheid hem derwaarts gedreven had, zou hij zich misschien spoedig, en zelfs tevreden dat de heks van de Hunnen-schans zich niet vertoonde, verwijderd hebben; want het was zoo eenzaam en akelig in de verlaten werkplaats der Magyaren, dat zelfs het hoofd der Zwarte Bende een oogenblik in twijfel stond, wat hij doen zou; maar spoedig vermande hij zich, en vervolgde zijn weg langs den wal, en voorts langs de waterzijde, waar nog eenige palen zichtbaar waren.

Eindelijk zag hij in den hoek van den wal, die ter wederzijde nog een klein eind weegs

[p. 252]

langs het water liep, een verhevenheid, die wel het hol van de heks zijn kon; en inderdaad, hij stond weldra voor een soort van verblijf, dat aan twee kanten tegen den wal steunde, en met een dak van zoden bedekt was. Het water stroomde er langs neder, en de lage ronde muur was van dezelfde soort van steenen samengesteld, welke in de Schans lagen. Perrol sloeg de hand aan het gevest van zijn dolk; daarna wees hij op de deur, en Vidal, die was blijven staan, naderde schoorvoetend, klopte aan de teenen horde, die den ingang sloot, en riep: ‘Doe open, wijze vrouw! ik heb uw raad noodig.’ Maar zij hoorden niets in het hol; slechts de wind, het vallen van den regen en het steunen der heen en weder buigende boomen van het woud deden zich hooren.

Daarom vatte Perrol een keisteen op, en sloeg er mede tegen den muur, dat het vuur er uitsprong. De heks werd zeker bevreesd, dat hare woning zou invallen; want een krijschende stem riep nu van binnen: ‘Is de meester daar? ik wacht hem.’ Maar toen Vidal voelde dat de deur van binnen was vastgemaakt, riep hij nog eens luid: ‘Wijze vrouw! doe open, ik heb uw raad noodig.’

De lange deur werd nu inderdaad geopend, en huiverend trad Vidal binnen, gevolgd door Perrol. De heks lachte, toen zij binnentraden, en lichtte hen in het aangezicht met een stuk brandend kienhout; zij sloot de deur weder, en liet er een ouden lap over heen vallen, die zeker oorzaak geweest was, dat Perrol buiten niets had kunnen zien van het vuur, dat op een grooten steen brandde. Het hol was bijna geheel met rook gevuld, die alleen door eenige openingen van het dak kon ontsnappen, maar door welke het hemelwater daarentegen ook naar binnen kwam. Het hol was ruimer dan zij verwacht hadden, omdat het eenigszins in den wal inliep; en Perrol kon er gemakkelijk in staan, daar het eenige voeten in den grond gegraven was; zoodat de muur in de hut beneden uit aarde en boven uit steen bestond. Zij zagen er niets dan eenige visschen, die, aan twijgen gestoken, aan het dak hingen, waartusschen ook een aantal gedroogde slangen en adders waren, die door den tocht heen en weder bewogen werden, eenige potten en een paar groote steenen, welke misschien voor tafel en stoel dienden, en in een hoek lag een hoop lompen, waarop waarschijnlijk de heks sliep. Het eenige levende wezen, dat zij buiten de kol te zien kregen, was een raaf, die bedaard heen en weder huppelde.

Het vuur was hun zoo welkom, dat zij er naar toetraden, zoodra zij een blik om zich heen geworpen hadden. De heks, die de deur gesloten had, naderde hen nu, en vroeg spottend: ‘Wat zoekt gij hier? moet gij kruiden, die het leven verkorten of verlengen? Spreekt! Of wilt gij in de toekomst zien?’

Vidal zweeg eerst, maar zeide toen, terwijl angst en verlegenheid in zijn stem te bemerken waren: ‘Neen, vrouw! ik kom noch om het eene, noch om het andere; maar...’

‘Maar wat-dan?’ schreeuwde het wijf. ‘Weet gij wel, wat gij gewaagd hebt met hier te komen? Kent gij de heks van de Hunnen-schans niet?’ Zij schudde de roode kap, die haar gelaat verborg achterwaarts, en sprong om het vuur, nu en dan voor den ontstelden knaap stil staande, en dan lachte zij weder en vervolgde haar wild gespring. Toen stiet Perrol, wien dit begon te vervelen, en die zijn wapenrok hoog had dichtgehaald, zoodat zijn gelaat bijna geheel verborgen was, Vidal aan, en zeide zacht, doch kortaf: ‘Heer! de vrouw verlangt te weten, wat gij begeert?’

Maar juist toen Vidal wilde spreken, riep het wijf gebiedend: ‘Zwijg! Als de heer spreekt, moet de knaap zwijgen.’ Hierna lachte zij helsch, rukte Vidal den helm van het hoofd, wierp hem neder, en vervolgde: ‘Eén draagt er maar een pluim: het is de heer; maar gij zijt het niet. - Heer! wat verlangt gij van mij?’ vroeg zij, en bleef voor Perrol staan, dien zij vorschend aanzag.

‘Wat ik verlang, heks!’ riep Perrol barsch, die besloot zelf te spreken, daar Vidal zijne bevelen door den angst scheen vergeten te hebben; maar eer hij verlangen kon, gaf het wijf een luiden schreeuw, en viel op den grond. Zij spartelde in het begin met handen en voeten, en zou misschien in brand geraakt zijn; want hare oude, zwart lakensche kleeding was op het punt om in het vuur te geraken, maar Perrol schoof met de ijzeren scheede van zijn zwaard het brandende hout wat ter zijde. Doch toen de heks eindelijk roerloos bleef liggen, verloor hij zijn geduld en riep: ‘Op! op! heks! ik breng u geld; maar maak een einde aan dat kinderspel, dat met mij niet noodig is,’ en stiet haar vrij onzacht met de punt van zijne laars in de zijde.

Maar nog verroerde zij zich niet; het was een vreemd schouwspel, de twee ruiters met verbazing of vrees te zien staren op de heks, die inééngekromd voor het vuur lag. Men

[p. 253]

kon geen menschelijke gedaante aan haar erkennen, en zag niets dan een dorre hand of een uitgeteerden arm en eenige verwarde haarlokken uit een hoop vuil zwart laken te voorschijn komen, dat geheel met zand en slijk overdekt was; want het water dat in de hut binnendrong, had den anders vrij harden grond in een soort van slijkmassa veranderd. Toen Perrol, die zijn geduld verloor, evenwel opnieuw en nu met geweld en op goed geluk, tegen deze onbeweeglijke massa aanschopte, terwijl hij riep: ‘Sta op, heks! of, bij den satan! ik zal u met mijn dolk belezen,’ toen begon het leven, zoo het scheen, in het wijf terug te keeren. Zij kroop, of liever rolde, om het vuur heen en langs Vidal, die met afschuw terugtrad; haar hoofd kwam nu weder te voorschijn, en de knaap was eenigszins geruster, toen hij haar herkende: hij had gevreesd, dat uit den bal, welke langs hem heen was gerold, een akelig gedrocht, misschien de duivel zelf wel, zou te voorschijn gekomen zijn.

De heks zat bij den haardsteen, zij scheen zich te bezinnen; want zij staarde, haar hoofd met hare handen ondersteunende en met hare ellebogen op hare knieën rustende, in het vuur, terwijl de raaf met haar bek de vederen uit de roode pluim trok. Spoedig echter veranderde het wijf van houding; want zij had hare beenen kruiselings naar zich toegehaald, en stond snel op. Zij had een stok, die naast het vuur gelegen had, in de hand; hare grijze en zwarte, lange haren hingen, daar haar kap was afgevallen,



los en wild langs haar borst en schouders; de opgeschorte mouwen van haar zwart kleed bedekten nauwelijks hare armen tot aan den elleboog. Geheel door het vuur verlicht, ontging geen enkele trek van haar gelaat, geene uitdrukking van haar rollend oog aan hare bezoekers; het geflikker der vlam en de opstijgende rook gaven iets duivelsch aan het wijf. Vidal ontstelde, en zelfs de aanvoerder der Zwarte Bende deed een schrede achterwaarts, toen zij hare hand met den stok, door den rook en boven de vlam, naar Perrol uitstrekte, en terwijl buiten de stormwind huilde en de donder ratelde, gillend uitriep: ‘Perrol! - Perrol! - wat zoekt gij in de Hunnen-Schans?’

Het was nu niet meer hetzelfde wijf, dat hen lachend ontvangen had, daarna was nedergevallen, alsof zij van den duivel bezeten ware, hetgeen Perrol voor een staaltje der armzalige kunstgrepen had aangezien, waarmede zij den dommen herders vrees aanjoeg, en waardoor zij voor een toovenares doorging; neen! zij had nu een geheel andere en meer schrikwekkende gedaante aangenomen; en zoo hij al niet geloofde aan hare macht, zoo gevoelde hij zich toch door een onwillekeurige huivering aangegrepen, toen de heks, die hij nimmer gezien had, en die waarschijnlijk zelden of nooit de omstreken van de Schans verliet, zijn naam noemde. Hij zag met woede en verbazing naar de heks, die aan de andere zijde van het vuur stond, en een antwoord scheen te wachten, en kon zich niet verzadigen met het aanschouwen van het bruine en gerimpelde gelaat, dat tusschen het verwilderde haar te voorschijn kwam, en hetwelk door een helschen spotlust bezield scheen.

Nu riep de heks nog eens: ‘Wat doet gij in de Schans? Perrol! Perr...o...l!’ de laatste lettergreep van zijn naam bijna even lang aanhoudende, als het geluid van den laatsten donderslag, die gevallen was, toen zij sprak.

Het hoofd der Zwarte Bende kreeg door de uitdrukking van helsche vreugde welke in den toon van die stem lag, zijne tegenwoordigheid van geest terug; en terwijl hij het vuur naderde, zoodat de stok van de heks zijn borstharnas bijna raakte, zeide hij onbevreesd: ‘Gij schijnt genoegen te vinden, tooverkol! om dien naam uit te spreken, maar bedenk, dat het u het leven zou kunnen kosten, dat gij hem kent.’

Hier werd hij verhinderd te vervolgen, omdat het wijf schaterend van lachen uitriep: ‘Perrol! Perrol! ik weet het!’

Toen zij zweeg, liet hij zich door haar gelach niet afschrikken; maar schreeuwde driftig: ‘Heks! lach niet, maar noem ook zijn naam. Per moio! wie is hij?’ Hij legde hierop zijne hand op den schouder van Vidal, en noodzaakte den knaap om nader bij het vuur te treden.

[p. 254]

De heks wierp echter geen enkelen blik op den bevenden knaap, maar zeide ernstig: ‘Alleen hem, die mij opzoekt, dien noemt de meester mij; eerst den heer en dan den knecht. - Perrol? wat zoekt gij in de Schans?’

‘Ha! ha! tooverkol,’ lachte Perrol met verachting; ‘dacht ik het niet, dat gij slechts een ellendige bedriegster waart! maar, bij mijnheer St. George! dat gij niet weet, dat moogt gij niet zeggen.’

‘En wat ik weet, mag dat gezegd worden? aanvoerder der Zwarte Bende?’ vroeg de heks wild lachende, en trad naar hem toe, alsof zij door het vuur heensprong; en toen Perrol, die op deze nabijheid niet gesteld scheen, terugtrad, riep zij: ‘He! he! waarvoor zijt gij bang, dappere Heer!’ zij naderde hem weder; maar hij bracht de hand aan zijn dolk, en riep: ‘Terug, vervloekte heks! of, voor den duivel! ik jaag u dit staal in den buik.’

‘Is de duivel ook uw meester, ha! ha!’ riep de heks ijlhoofdig lachende: ‘wel zoo, Zwarte Ruiter! dat is goed, dan hebben wij denzelfden heer. Maar geef mij uwe hand, als gij niet bang zijt, opdat ik zie, wat gij begeert.’ Toen Perrol echter niet geneigd scheen om zijne hand te geven, riep zij: ‘Perrol is bevreesd! het bendehoofd durft zijn hand niet geven!’ en zij draaide wild lachende in het rond.

Hierop trok Perrol, die zelfs hier den schijn niet wilde geven, alsof hij iets vreesde, zijn handschoen uit, stak haar zijne linkerhand toe, en zeide nijdig: ‘Daar heks! daar is mijne hand; zie er uit, hoelang gij nog in den ketel leven zult; want, Per moio! gekookt zult gij worden.’

‘Ha!’ riep de heks, ‘de meester is heeter dan water, en water brandt niet. Maar de andere hand, Perrol! die moet ik zien, daar kan ik alleen in lezen,’ eindigde zij, het hoofd schuddende. Perrol trok zijn hand, die blank en goed gespierd was, terug en zijn handschoen weder aan.

‘De andere hand, Perrol!’ schreeuwde het wijf, toen hij geen bewijs gaf, dat hij ook zijn rechterhand wilde ontblooten.

‘Neen, heks!’ riep Perrol, ‘gij zult haar nimmer zien.’

‘Is zij dan ook rood zooals de mijne?’ zeide het wijf toen, schamper lachende. ‘Eilieve, heer! zie deze schoone hand, zie hoe fraai!’ en zij stak hare vuile, dorre en met roode vlekken bedekte hand naar hem uit, en hield haar voor zijn aangezicht.

‘Zwijg, tooverkol!’ riep Perrol, ‘zwijg! of mijn dolk zal u tot zwijgen brengen; of denkt gij, dat ik hier ben gekomen, om evenals een ellendige boer uwe spotternij aan te hooren? uit mijne rechterhand zoudt gij evenmin iets kunnen zien, als uit mijne linker.’

‘Ik wil die hand toch zien - en haar vragen aan den meester,’ zeide de heks langzaam en zich bedenkende; ‘maar zelfs zonder dat, zie ik toch alles door den geest.’ Zij bracht nu hare hand aan het hoofd, strekte daarna hare rechter naar den grond uit, ten einde eenige teekens met den stok in den natten grond om den haardsteen te maken, en zeide ernstig, toen zij weer achter het vuur stond: ‘Wilt gij dan liever spreken over hetgeen gebeurd is, Perrol? - Ha! bij mijn meester zijn reeds een aantal Zwarte Ruiters bij elkander, die branden reeds; - de aanvoerder nog niet; doch hij moet ook branden, en - die tijd is nabij!’ Nu noemde zij verschillende vreemde namen van menschen of steden op, bij elke eene aanmerking voegende; en ofschoon zij zacht en onverstaanbaar sprak, scheen Perrol haar zeer goed te begrijpen; want de verbazing en schrik stonden op zijn verwilderd gelaat te lezen.

‘Ha! ha! dat was nogal aardig,’ vervolgde zij duidelijker, zonder zich aan hem te storen, ‘de jonkvrouw uit de legerplaats gejaagd met al die andere lichte vrouwen; maar Perrol had haar niet getrouwd, en dan die aardige jonkman, haar broeder, - Valbéni, niet waar? Ha! ha! die Romeinsche held werd betooverd door dien zwarten toovenaar. - He! zeg Perrol! doet gij niet wat aan de kunst?’

‘Zwijg voor den satan! - Wijf! wie zijt gij?’ riep deze verwoed, en trad naar haar toe, de hand aan zijn dolk houdende; doch toen zij zonder eenigen angst te verraden, hem zag naderen, en weder luid en half zinneloos lachte, toen hij vóór haar stond, scheen hij te twijfelen aan hetgeen hij gehoord had, en wierp nu eens een onderzoekenden of bevreesden, dan weder een wraakzuchtigen en ijzingwekkenden blik op het gerimpelde gelaat en het vuurschietende oog van de heks.

[p. 255]

Hetzij deze eenig gevaar duchtte, of dat hare gedachten weder op iets anders gevestigd werden, zij vroeg nog eens, doch nu bedaard: ‘Perrol! wat zoekt gij in de Schans?’

‘Wat ik zoek?’ herhaalde deze, die elk woord dat zij sprak met de grootste aandacht scheen op te vangen, en stiet daarna zijn dolk geheel in de scheede terug, terwijl hij binnensmonds bromde: ‘Uw bloed, vervloekt beest! maar dat zal naderhand komen.’ En hij vervolgde luid: ‘Wat ik zoek, heks? iets, dat zeer gemakkelijk te geven is, en dat ik met veel geld betalen wil. Ik moet een minnedrank hebben, welke haar, die hem drinkt, voor altijd - ik wil zeggen tot aan haar dood - aan mij verbindt. Let wel! een drank, die haar voor een oogenblik, van wellust dronken, in mijne armen doet vallen, baat mij niets, neen! de drank moet nimmer zijn kracht verliezen. Maak dus spoed en verzuim geen tijd.’

‘Perrol is dan verliefd! zeide de heks langzaam, “maar men wil niets van zijne liefde weten. He! wilt gij zelf een drank drinken, lieve Heer! die u op mij verzot maakt? ha! ha! De heks van de Hunnen-schans en de aanvoerder der Zwarte Bende! een lief paar!” en zij lachte, dat zij schaterde.

‘Wijf!’ schreeuwde Perrol haar toe: ‘Kunt gij zulk een drank maken als ik verlang?’

‘Ja! - Hoe heet het liefje?’ antwoordde de heks, en zag hem vorschend aan; maar hij riep: ‘Den naam? indien gij alles weet, behoef ik u dien niet te zeggen,’ en toen zij met het hoofd knikte, vervolgde hij: ‘Doch spoedig, heks! ziehier het geld; maar als de drank niet deugt, dan...’

‘Dan zal ik weer een nieuwen gereed maken,’ viel zij hem gillend in de rede, en scheurde hem het geld, dat in een zakje was, uit de handen. ‘Maar hebt gij ook haar medegebracht? - Goed! geef mij dan ook een dier zwarte haarlokken, welke toch den tijd niet zullen hebben om grijs te worden.’ Zij wees naar zijn hoofd, en grijnsde hem aan.

Perrol voldeed aan hetgeen zij vroeg; zij bezag, terwijl hij den dolk opstak, waarmede hij zich een haarlok had afgesneden, bedaard het blonde haar, dat naast het zwarte op hare hand lag, vervolgens trad zij naar een hoek van haar verblijf, nam een aarden pot, en zette dien op het vuur.

Vidal had wel met vrees geluisterd, toen het wijf met zijn heer sprak, ofschoon hij moeite had om hare vreemde spraak te verstaan; maar evenwel trof hem de stilte, die nu in het hol heerschte; te meer daar het noodweer buiten nog steeds aanhield. Het verschrikkelijkste oogenblik, de bereiding van den tooverdrank, zou nu aanvangen en alsof de raaf ook deelnam aan deze helsche bewerking, zoo naderde zij al meer en meer het vuur, starende op den pot. Vidal trad altijd bevreesd terug, als het zwarte dier, dat meestal kwaadaardig met de vlerken sloeg, langs hem heen huppelde: want hij twijfelde niet, of het was de duivel zelf; hij had immers gezien, dat het beest altijd stil stond en luisterde, als de heks sprak.

Ook Perrol scheen deze akelige stilte niet te bevallen; maar stouter dan zijn knaap, zeide hij: ‘Gij doet wel om te beginnen, en als de drank goed is, zal ik spoedig iemand anders herwaarts zenden, die ook vruchteloos bemint.’ De heks scheen hem evenwel niet te hooren, maar zag met aandacht naar den pot, waarin misschien water was; want er scheen een geraas uit te komen, toen zij het vuur met haar stok oprakelde, en eenig nieuw hout op den steen wierp.

‘Uw vriend de onderkellenaar ligt buiten de Schans, heks!’ vervolgde hij, gemaakt lachende. ‘Als gij eens met den satan breken wilt, dan zal die monnik u wel een middel aan de hand geven, indien mijne ruiters hem tenminste niet doodgeslagen hebben.’ Maar de heks zweeg nog altijd, en toen hij weder iets wilde zeggen, riep zij wild: ‘Zwijg! zwijg! de meester is nabij. - Meester! meester! de drank zal koken.’ Zij scheen geheel vervuld met hetgeen zij verrichtte, en lette niet op het gehuil van den wind of het ratelen van den donder, Perrol zag echter plotseling om, ofschoon het bedrijf van het wijf hem eenige belangstelling inboezemde; want hij hoorde een steen uit den muur in het hol vallen, en vreesde, dat het wrakke dak naar beneden zou komen; doch hetgeen de heks verrichtte, deed hem weder naar het vuur zien.

Toen het vocht dat in den pot was, kookte, wierp zij er van tijd tot tijd eenige kruiden in, die zij in de linkerhand hield; vervolgens roerde zij met haar stok het kooksel om, en danste om het vuur, terwijl zij op een vreemde wijs eenige eentonige woorden mompelde. Zij hield telkens stil om weder kruiden in den pot te werpen, en hervatte daarna haar wild springen om den haardsteen.

[p. 256]

Perrol zag met verwondering naar het wijf, wier gelaat dikwijls verborgen was achter hare lange haren, die grijs en zwart waren, tot aan haar middel reikten, en wild om haar heen



vlogen, als zij nu en dan snel ronddraaide. Vidal, die bevreesd was om door haar stok of hare haren aangeraakt te worden, was zooveel mogelijk achteruit getreden; maar zijn schrik vermeerderde niet weinig, toen hij voor het gat, dat door het uitvallen van den steen gemaakt was, het aangezicht van een mensch meende te zien, die in de hut zag; en eenige oogenblikken daarna rezen zijne hare te berge! want toen hij weder omzag, zag hij er den kop van een weerwolf doorsteken, wiens oogen evenals vuurballen schitterden en verschrikt wendde hij het gelaat naar een andere zijde. Perrol had gezien, dat de heks, toen hare kruiden op waren, de haarlokken in een lapje gewikkeld en mede in den pot geworpen had, terwijl zij den drank omroerde, en halfluid iets riep, waaronder hij, tot zijne verbazing, den naam van Maria en den zijnen meende te hooren, maar hij kon bijna niets verder verstaan; want zij hervatte haar vreemd gehuppel om den steen, en het noodweer hield aan.

Tot geen geringe vreugde van Perrol en Vidal, scheen de minnedrank eindelijk gereed; want het wijf staakte op eenmaal haar gedans, juist toen men, tusschen het loeien van den wind, buiten de hut een gehuil als dat van een wolf hoorde en zij nam den pot van het vuur.

‘Is de drank gereed?’ vroeg Perrol, terwijl hij een fleschje uit zijn beurs te voorschijn haalde; maar zonder te antwoorden, wees zij gebiedend op den steen, die tot tafel diende, en toen hij het er zwijgend op gezet had, naderde zij en schonk er haar drank in over, waarna zij den pot, met hetgeen er nog was ingebleven, in het vuur wierp. Het daarin vallende vocht deed den rook verdubbelen, en juist toen Perrol het fleschje, dat hij dichtstopte, tegen de vlam hield, en den bruinachtigen drank bezag, sprong de heks, schel lachende, op den haardsteen en schopte het vuur er van af. Het ging voor het grootste gedeelte op den natten grond uit, en zij schreeuwde wild: ‘Dank meester! dank! de drank is bereid, de kruiden hebben gekookt, het vuur brandt niet meer!’

‘Zal de drank nu goed zijn, heks! en werken, zooals ik het verlangd heb?’ vroeg Perrol, die haar nog flauw zien kon.

‘Ja!’ riep zij, ‘de meester heeft hem zien koken.’

‘Want anders, verdoemde tooverkol!’ vervolgde hij, ‘zullen al uwe duivelskunsten u niet beveiligen. Perrol zal zich herinneren, dat gij hem bedrogen hebt.’

‘En de meester ook! en de heks van de Hunnen-schans ook, Perrol!’ hernam zij, wraakgierig lachende; en ofschoon hij haar bijna niet meer zien kon, zoo trof hem de toon waarop zij deze woorden uitsprak. Hij herinnerde zich, hoe zij hem gekend had, hoe zij den naam van de dochter des smids had genoemd, hoe zij van menschen gesproken had, die hij aan zijne driften had opgeofferd, namen genoemd had van ongelukkigen, wier bloedige schimmen ofschoon zelden, zich toch wel eens voor zijn oog vertoond hadden en hij stond in beraad wat te doen.

[p. 257]

Reeds verliet zijn dolk de scheede, en de linkerhand vooruitstekende, tastte hij in den rook en den damp naar de heks, die hij zoo even nog meende gezien te hebben. Toen hij echter met den voet tegen den haardsteen stiet, werd hij haar nog niet gewaar, en evenwel hoorde hij haar gelach; doch hij kon niet bemerken, in welken hoek zij zich verborgen had. Vidal, wien het in het hol, met rook opgevuld, te eng werd, had in dien tusschentijd den ouden lap voor den ingang weggetrokken, de deur opengetrapt en was naar buiten getreden. Perrol volgde hem werktuigelijk, terwijl hij zijn dolk opstak. Toen hij ook uit het hol gekropen was, hoorde hij het wijf zijn naam noemen, en zag door den lagen muur, dat zij weder in het midden van de hut scheen te staan, blazende op een stuk glimmend hout; want hij ontdekte haar gerimpeld gelaat en wild blikkende oogen, die nu eens zichtbaar waren en dan weder verdwenen.

Nog nam hij den helm niet aan, dien Vidal hem voorhield, en was besluiteloos; maar hetzij het akelige van den nacht en het weder, of een geheime vrees voor het wijf hem terughield, of dat hij zich voornam haar nog eens te bezoeken, en dan te dwingen hem te zeggen, door welke macht zij alles wist, en haar vreeselijk te straffen, indien de drank niet goed werd bevonden, hij nam eindelijk den helm en mantel aan, en zeide tot Vidal:

‘Bij mijnheer St. George! indien gij u even ellendig in het veld gedroegt, als in dit hol, dan zou elk oud wijf voortaan mij als knaap kunnen dienen.’ Hierop werd hij door het gelach van het wijf gestoord, en hij mompelde, terwijl hij zich verwijderde: ‘Ja, lach, verdoemde heks! Per moio! Perrol zal ook lachen. Door een enkelen dolkstoot te sterven, zou een te gemakkelijk einde zijn voor de tooverkol, die door zulke vrome monniken in waarde wordt gehouden!’

Terwijl zij de Schans verlieten meende Vidal in den uitgang, welke het naast aan de hut grensde, een lange gedaante te zien staan, toen het weerlicht de Schans verlichtte; maar hij zeide niets aan zijn meester; ook vermoedde hij, dat het misschien een der ruiters was. Evenwel stonden deze allen bij elkander, rustende op hunne lansen, en gaven een luiden kreet van vreugde, toen zij hun aanvoerder eindelijk uit de doodsche Schans zagen treden. Nieuwsgierig zagen zij van ter zijde naar hem om, toen de vlakte verlicht werd; maar niemand durfde iets vragen. Menschen en paarden waren in een akeligen toestand; niets was er aan hen, of het was druipnat en het vooruitzicht gaf geene hoop op beter.

‘Zit op, mannen! en ziet uit of gij ook het spoor kunt vinden, dat links af, langs het meer loopt,’ gebood Perrol, die, voordat hij te paard steeg, onderzocht of hij het fleschje met den minnedrank wel goed bezorgd had. Spoediger dan hij verwacht had, riep de Tuimelaar, die te voet vóór zijn paard ging, dat hij een weg gevonden had, die door wagens scheen bereden geweest te zijn, en Perrol gelastte, dat men dien zou volgen.

Bedaard zat hij op zijn



hengst, en scheen den kouden regen noch den guren wind te voelen, die hem opnieuw aandeed, nadat hij zich in het hol bij het vuur van de heks gewarmd had; hij kende zijn onmacht tegen de worsteling der elementen. Toen zij bezijden de Hunnen-schans den weg vervolgden, die geheel blank van den regen stond, verhief zich een verschrikkelijk geschreeuw in de Schans. De Tuimelaar stond stil, en Perrol en zijne ruiters hielden ook hunne paarden staande; want niettegenstaande het gehuil van den wind in het hooge geboomte, dat weldra de oude sterkte en het meer aan hun oog zou onttrekken, klonk een schaterend gelach over de heide. De ruiters staarden met schrik naar de plaats, vanwaar het geluid nu en dan kwam.

Perrol wilde juist (want hij herkende de stem van de heks) bevel geven om voort te rijden, toen het weerlicht over de vlakte flikkerde, en het water, het woud en de Schans verlichtte, en een uitroep van schrik ontsnapte aan de van koude klappertandende monden der Zwarte Ruiters; want zij zagen een menschelijke gedaante, die in een liggende houding door een onkenbaar wezen snel boven over den wal werd rondgedragen. Toen een nieuwe bliksemstraal de duisternis weder voor een oogenblik deed verdwijnen, zag Perrol, dat de

[p. 258]

heks nog altijd met het mensch, hetwelk zij boven haar hoofd of op hare schouders scheen te dragen, pijlsnel over den wal van de Hunnen-schans voortholde, en nu en dan voor een oogenblik uit het oog verdween, als zij langs het water ging, of in de diepte van de ingangen moest afdalen.

‘Voorwaarts, mannen!’ gebood Perrol, die zelf met stomme verbazing dit schouwspel had aangezien. De Tuimelaar vervolgde zijn weg, en toen hij het bosch bereikte, waardoor het spoor liep, en Perrol een laatsten blik naar de verblijfplaats der Magyaren wierp, scheen de heks de Schans te verlaten, want men hoorde hare helsche stem zich over de heide in de richting van het Goden-meertje verwijderen, en zelfs Perrol was verheugd, toen alleen het geluid van den storm, en het nedervallen der takken en de koude regen hem in zijne overdenkingen stoorden.

De nacht was reeds ver gevorderd, toen Perrol eindelijk met zijne afgematte ruiters en paarden een menschelijke woning bereikte; want zij hadden het geluk gehad den weg, die hoe langer hoe meer opwaarts liep, niet te verliezen, en Perrol bevond zich, zooals hij ook reeds vermoed had, toen hij de richting van het spoor naging, aan den ingang van het dorp Garderen ..

Tevergeefs echter klopte men aan het eerste huis of op de schuren, die daarnaast stonden; de bewoners waren er zeker niet op gesteld in zulk een nacht den troep vreemde ruiters, die voor hunne woning had stilgehouden, onder dak te nemen; maar zij hadden misschien niet berekend, dat de vreemde krijgslieden zelden gewoon waren het eigendomsrecht te eerbiedigen. ‘Werpt de deur neder!’ gebood iemand, en weldra viel de deur verbrijzeld in het huis, en eer er een half uur verloopen was, waren de paarden behoorlijk verzorgd, het spek, dat uit den schoorsteen gelicht was, had den ruiters goed gesmaakt, met wie Perrol het gevonden brood gedeeld had, en zij lagen om het vuur te slapen, hetwelk zoo goed van groote blokken hout voorzien was, dat de woning groot gevaar liep in brand te geraken. Wat den aanvoerder der Zwarte Bende betreft, deze had zijn harnas en zijne kleederen uitgetrokken, en een lakenschen, met lammervellen gevoerden mantel van den boer, die zijn woning ontvlucht was, omgeslagen, terwijl zijne kleederen naast den schoorsteen droogden. Hij zat in den eenigen stoel die in de woning gevonden werd, en warmde zijne verkleumde leden bij het vuur; nu eens zag hij op zijne slapende ruiters, of luisterde naar de voetstappen van Rogardo, die in de gang de wacht hield; dan weder staarde hij in de vlam, en zijn blik verried, dat deze akelige tocht hem niet tot inkeer had gebracht, of van zijn booze voornemens had doen afzien, neen, hem zelfs nieuwe voorwerpen had doen kennen, die zijne wraakzuchtige gedachten bezighielden. Hij lachte, toen hij zich voorstelde, welke gezichten de kellenaar zou zetten, als hij met zijne benden de pachtgelden van de abdij kwam afhalen, en wat de tooverkol zou zeggen, als Froccard, indien deze nog leefde, haar onderhanden had. Een oogenblik daarna kreeg hij het fleschje uit zijn beurs, en beschouwde, kwaadaardig lachende, den troebelen drank tegen de vlam van het vuur.

Wat den armen onderkellenaar betreft, die met zijn ezel door Perrol onder den voet was gereden, hij werd den volgenden dag door een boer van Uddel op een heuveltje gevonden, dat niet ver van dat gehucht aan den Gardenschen weg lag, door den medelijdenden boer naar zijne woning gebracht en in het leven teruggeroepen. De goede maaltijd, dien hij den vorigen dag met een paar kannen best bier had gehouden, had hem zeker in de koude en den regen in het leven behouden; want hij was beroofd van zijn monnikskleed en door en door nat. Sedert de Tuimelaar hem had doen zwijgen, herinnerde hij zich niets dan een verschrikkelijken droom, dien hij gehad had, en waarin hij door satan om de hel heen gedragen was, terwijl de duivels en verdoemden hem bespotten. Hoe lang deze duivelsche rit geduurd had, waarvan hij het geluid nog meende te hooren, terwijl hij in eenige blauwe plekken in zijn zijde de sporen van den klauw des satans meende te herkennen, wist hij niet; maar wel, dat toen hij St. Andreas aanriep, de duivel met hem van de hel over de aarde was weggeloopen, en hem in de zee geworpen had. De ezel, die, toen zijn verstandige geleider uit den zadel gevallen was, gelukkig door de Zwarte Ruiters was heengebroken, en zeer goed alleen zijn weg gevonden had, bracht aan de kellenarij de eerste tijding van het ongeluk, dat den monnik overkomen was, hetgeen den volgenden dag bevestigd werd door een boer, die berichten kwam, dat de vader onderkellenaar, door de koorts aangetast, te Uddel lag. De verschijning van de vreemde ruiters, de verhalen van Slimmen Jasper, de terugkomst van den ezel, dit alles maakte

[p. 259]

een grooten indruk op de eenvoudige bewoners van het dorp Putten; en vader Plemp verhaalde tot aan zijn dood, aan elk die bij hem afstapte, van de Zwarte Ruiters en hun hoofdman met den rooden vederbos, en van den mirakuleuzen ezel, zooals hij het grauwtje van den onderkellenaar noemde, die des nachts voor de kellenarij het ongeluk van zijn eerwaardigen berijder had uitgebalkt.