Prozawerken in Maastrichtsch dialect

Bij de mèllekvrouw.

Es me allewijl de sjoen weegelkes tegekump, boemèt te mèllek weurd oetgebrach door vereiniginge mèt latijnse of hieper-moderren naome, dan kump iemes nog wel ins t'n tied veur zene geis van de vreuger mèllekboere en hunne stiel. Dat waor zoe get wie oet 'n dörrep in et middel van 'n stad euvergeplaots.

Boe zien ze allemaol gebleve? Allein op te Boschstraot waore-n-ers drei en, es iech et good höb hure vertèlle, woende zellefs ene mèllekboer in de Spèlstraot.

's Aoves kwaome de bieste mèt te koojjong d'rachter de poorte ingewandeld es ze van de weije trökkwaome, en, es ze aon hun hoes waore,

[p. 128]

trokke ze van allein de poort of et deurke-n-in, um hunne stal in et achterhoes op te zeuke en dao gemolleke te weurde. Dèks leepe ze dan väör door de tapperij, die op t'n heere gehawe woort en boe ouch nog te göt door leep, zoedat, es 'n onfatsoeneleke kooj in et langs goon get valle leet, d'n hospes of te koojjong et gemeekelek mèt te bessem de göt aof en de straot op kós keere. Dao zaoge de klante niks in. Allein reep mer ins eine: ‘haw onder!’

's Mörreges en saoves gónge dan de mèllekmeitskes te mèllek rondbringe mèt te sjoen gesjoorde kopere kroeke aon d'n errem of wel de luikes oet te naobersjap kwaome ze in et hoes zellef hoole. Die e zoekend keend hadde vrooge dan altied mèllek van dezellefde kooj, of hun keend e kaaf waor.

Had 'n kooj gekaaf, dan woort tat es 'n rikkemandaassie mètgedeild en de lui verheugde ziech tan in de meining, datse noe enen tied laank gooj vol mèllek zouwe kriege, mer al gaw waos et, of et mèllek waor van 'n blouw kooj, want boete d'n hèlligen doup woorte nog mie duipsels tougedeend in de prochie. Van kontrol waor naturelek gein spraoke en de ‘baccille’ waore nog neet oetgevonde. De mèllek stónt ope-n-en bloet in de baore op taofel en es me somers al vief vleege op ein pint t'rin vont, dan waos et neet te väöl. Es et mer mèllek waor, dan waos et gezond ze te drinke en de kraanke woorte zellefs beter devan. Die waore sjijns neet zoe teer van komfleksie wie allewijl. Bij väöl krenkdes woort te höllep van de mèllekboer ingeroope, want in et behandele van zweretige vingers en ander ope won waos me sterrek in et pappe mèt- en lèGGe van kompresse van koodrek.

Ouch kwaome de meeg oet t'n umtrèk de eerappelesjèlle dao bringe, boevan de opbrings es 'n apaartsje besjouwd woort bij de heur, en de errem lui brachte dao de koorste en sneije broed, die ze 's Maondags bijeingebedeld hadde en die zeker mèt 'n ander bedoeling gegeve waore es um in de maog van e verreke terech te komme.

Dèks zaot t'n awwe grampeer mèt z'n blouw pietermöts op neve d'n heerd z'n piepkes te rouke en pazde op te koojketel, dee bove d'n heerd op e fommevuur hòng te dampe en et benajd maakde in de kamer door de reuk van gekookde eerappelesjèlle, krote, kleije en wat nog mie es voor veur de bieste gebruuk woort.

Aon hon, knijns, katte en hinne euver de vloer of op taofel waor gei gebrek. Die wandelde ongemeujd euver-en-t-weer van de mèshoup nao de woenkamer.

De vrouw, de dochter of te maog greevde de klante en onder et euversjödde van de mèllek in de pennekes en kennekes woort et dageleks nuijts behandeld. De vrouw van et hoes hoort gemeinelek te riddenaassies aon zonder zellef väöl los te laote. Zoe heel ze eederein te vrund en häör kommers lijde geine sjaoj. Van bij de mèllekvrouw verspreide ziech et gevleugeld woord door de naobersjap of door de stad, want ouch te mèllekmeitskes brachte-n-et nuijts rond, wie d'n telegraaf, d'n telefoon en zellefs te gezètte neet bekind waore.

En wat veur e nuijts!

Bij et valle van d'n aovend, rond Slevrouwe Leechtemès, kwaom medam

[p. 129]

Kevers häör dageleks pintsje hoole in ein lampètkan zonder oer. Ze neumde häör ‘de fleermoes’, umdatse altied tösse leech en duuster oetkwaom um häör kemissies te doen.

- ‘Naovend, Meike’, zag ze tege vrouw Delisse, die zjus enen dröppel van häör neus veegde, um häör te greeve. - ‘Foj, wat ene pratsj op straot’.

- ‘Slech weer, toert noe’, stumde vrouw Delisse tou, ‘slech weer veur mins en bies. D'n os is ouch kraank’.

- ‘Wat geer zèkt! En boe klaog 'r ziech?’

- ‘In z'n pu. Heer heet 'n stijvigheid in z'n kneeje. Dat kump van dat alievig sniewater. Iegistere heet er goon draaf hoole en toen heet er al get lang in de natigheid gestande. En de kaans em toch gein klompe-n-aontrèkke’.

- ‘Zwijg miech stèl! Iech höb ouch zoe'n pijn aon m'n veuj. Iech höb te winter aon menen dikken tien’.

- ‘Dan zal iech uuch ins 'n gooj remedie geve. Dan nump uuch inser 'n bevrore reub. Iech höb ers nog intsige veur uuch. En dan doot geer die in e penneke en dan kook geer die mèt get smaajtolie en dao moot geer uuch inser euren tien mèt smere. Gei goud zoe good’.

- ‘Me kós et ins probeere’, zöch medam Kevers.

- ‘Goojen aovend same’, klink et en Neske, e kwezelechtig meitske van deneve achter bove kump in. - ‘Wat e weer...... gaw, vrouw Delisse, loert ins um, de katte zoepe-n-uuch te mèllek oet! Wat 'n toeje!’ En in dat te vrouw de katte van enen ummer eweeg jaog, vraog ze aon de Keverse: ‘Tege wienie trouwt eur Karliensje? Et löp al d'ropaon, netoert?’

- ‘Dao is niks bij, wat presseert, keend’, zag medam Kevers en knip häöre mond vas tou. Neske mèrrek, totse 'n teer punt heet aongeraak en verandert gaw van apropo. - ‘Es geer weer ins jong kettekes krijgt, Meike, dan haw iech miech gerikkemandeerd’.

- ‘Is et eurt tan kapot?’, imformeert vrouw Delisse.

- ‘Aocherrem jao’, vervolleg Neske. ‘Wie veer gistere-n-aovend nao bèd gónge, dach iech: et is toch zoe kaajt, wètste wat, doeg em in 'n deukske en zèt em in et euvensje, dat is nog zoe lekker werrem. En toen zat iech et nog op e flanelle lepke d'rin. Mer, meer wis tat neet en noe had miech tie van mörrege de kachel aongemaak. En iech dach al, wat ruuk toch zoe. Opins vèlt miech et ketteke in, mer wie iech t'n hove ope maakde, waor et al kepot. Aocherrem, et waor al dreikwaart gebrooje!’ Vrouw Delisse sjöddelt oet kompassie mèt häöre kop, mer medam Kevers mèrrek op: ‘Dao mós te noe mer getik veur zien, um 'n kat in d'n hove te zètte. Et is toch gein riestevlaoj!’

- ‘Jeh, me meinde al good te doen’, verontsjöldigde ziech Neske. ‘Iech hej wel demèt gekrete. En et waor al zoe propel!’

Ondertösse is Neske gereef en mèt häör pötsje onder häöre näösdook en ene vrunteleke ‘goojen aovend’ verdwijnt et.

- ‘Had geer ze in de gater, Meike?’, kump noe inins medam Kevers los, ‘die had noe ins geere et fijne van m'n dochter gewete. Et is toch niks es zjaloezigheid. Verbeeld uuch, m'n leef vrouw, e Zondag kwaom

[p. 130]

ze mèt e paar meitskes oet te Kongregaassie en toen kwaom ze de paoter tege en toen zag ze: ‘Maar, pater, heb je 't al gehoord, Karlientje gaat trouwe’. En toen zag te paoter: ‘Maar Neske, trouwen is geen zonde’. En de Keverse gaof enen drej nao bove aon ‘zonde’ van minstens 'n oktaaf.

De deur geit weer ope en meister Krenteneers, ene zolder-rinteneer, kump in met 'n geel eerde pan in ein hand en de steel in de ander.

- ‘Deh’, begint heer al in et inkomme, ‘dao sjievel iech oet op et stupke en van de sjók brik miech te steel van m'n pan’.

- ‘Jao, et is sjebbetig weer’, zeet Meike.

- ‘Niks gei weer veur aw jonkmaander’, meint medam Kevers, ‘die höbbe alwijl kaw veuj’.

- ‘Jao’, bromp Krenteneers, ‘en väöl fleermuis zuut me ouch neet mie!’

- ‘Dan mer ene goojen heite brik in bèd, toert noe, meister?’, goejt vrouw Delisse gaw euver de sjimpsjeut.

- ‘Dee hèlt teminste snachs zene snater’, vervolleg tee, reik z'n pan zonder steel euver en tèlt ein veur ein z'n vief sent op 'n heukske van de taofel. - ‘Beginne-n-eur hinne al te lèGGe?’, imformeert heer aon de mèllekvrouw, um op 'n ander sjapiter te komme.

- ‘Zoe stèllekes aon’, is et antwoord en in, datse get grabbelt oet ene sókkerpot, vraog ze: ‘Kaan iech uuch dèks e plezeer doen mèt e paar sjoen spaore?’

Krenteneers beloert häör mèt ron ouge. - ‘Spaore? neint, zèkt, dinkt geer noe, dat iech nog gaon peerdrije?’

- ‘Nein, iech mein, doot geer neet aon haoneklopperij?’, vraog meerke Delisse. ‘Zeet, iech höb heij zoe e paar sjoen spaore van ene jongen haon. Dat is get veur ene leefhöbber’. En ze tuint em de dinger, die ze oet te sókkerpot gesjraveld heet. - ‘Iech zal uuch ins vertèlle, wie iech taoaon gekomme bin. Zeet, iech had zoene sjoene jongen haon. Verleije week beloerde iech em nog ins zoe en iech dach: wat biste toch 'n sjoen bies. Iech had m'n aordigheid t'raon. En noe krijg heer miech ruizing mèt z'n eige vajer en dee sloog em 'n oug oet. Toen heet heer enen daag of zoe op zene stek zitte te koekeloere en deze mörrege lik heer miech kapot in et hok. Wat et toch gaw goon kaan, toert noe? Verleije week dink iech nog zoe: wat biste toch 'n sjoen bies, en noe is heer al bij Slivvenier’.

- ‘Wie jaommer, heh’, betuig medam Kevers.

- ‘Laot mer doedsprintsjes veur em drökke‘, griemslach meister Krenteeneers en verdwijnt mèt z'n gebroke pan in d'n duuster, gevolleg door ‘de fleermoes’, die hinkenteere mèt häöre wintertien nao hoes sukkelde um dao et gewichtig nuijts te kinne mètdeile: dat t'n os van Meike kraank waor en d'n haon kapot, dat Nètteke häör ketteke gebroje had en meister Krenteneers, dat aajt grieniezer, de steel van z'n pan gebroke had......!