KU-337 (datum onbekend)
noord- en oost-Nederland en Duitsland
nokbeëindiging van schilddaken
Op dit overzichtsblad werden door Uilkema verschillende vormen van nokbeëindiging bij schilddaken verzameld. De afbeeldingen zijn globaal in twee categorieën te verdelen, namelijk die waarbij het dakbedekkingsmateriaal eenvoudig is bijeengebonden tot een tuiltje en de oplossing waarbij de nok wordt afgesloten door een driehoekig houten element, het uilebord. Binnen de laatste categorie kan nog weer een verdere onderverdeling worden gemaakt naar functie. In de eerste plaats die waarbij het driehoekige element naast zijn afsluitende functie vooral ook ten doel had op deze plaats een opening vrij te houden ten behoeve van ventilatie, rookafvoer of voor het binnenlaten van uilen (als muizenjagers). Ten tweede de nokbeëeindiging door middel van een eenvoudig driehoekig dicht element, dat uitsluitend als functie had een bouwtechnisch moeilijke aansluiting efficiënt
A
B
C
D
E
F
G
H
I
K
L
M
af te dichten. Ten derde het vooral decoratieve afsluitende element, waarin een eventueel aanwezige opening vaak met glas was afgedicht en dus in wezen geen functie meer had.
Uilkema tekende deze details nauwgezet na van door hemzelf vervaardigde foto's, waardoor het ondanks de afwezigheid van nadere aanduidingen in de tekening mogelijk bleek de plaats van herkomst te traceren. Verscheidene voorbeelden bleken daarbij uit Duitsland afkomstig te zijn, uit gebieden die Uilkema in 1924 tijdens een rondreis had bezocht. De foto's laten bovendien de rest van de betreffende gebouwen zien en geven daarmee de nodige aanvullende informatie.
De afgebeelde vormen van nokbeëindiging, die gemerkt zijn met de letters A tot en met M, zijn respectievelijk afkomstig van:
A. achtergevel van boerderij uit Lüppersdorf, Dld. (omgeving Neukloster, Mecklenburg, in het uiterste noordwesten van oost-Duitsland;
B. achtergevel van boerderij uit Holtorf, Dld. (omgeving Niendorf, ten zuidoosten van Bremen);
C. vakwerkschuur uit Uhry, Dld. (omgeving Braunschweig, ten oosten van Hannover);
D. achtergevel van boerderij uit (vermoedelijk) Geestemünde Dld. (nabij Bremerhaven);
E. achtergevel van boerderij uit Bruntinge (Dr.), behorend bij opmeting KU-138;
F. achtergevel van boerderij uit Bruntinge (Dr.), behorend bij opmeting KU-242;
G. achterzijde van plaggenhut uit Houtigehage (Fr.), behorend bij opmeting KU-176;
H. achtergevel van boerderij uit Donkerbroek (Fr.), behorend bij opmeting KU-117;
I. schuurtje bij boerderij uit Schoonloo (Dr.), behorend bij opmeting KU-141;
K. achtergevel van boerderij uit Blija (Fr.);
L. achtergevel van boerderij uit Tietjerk (Fr.);
M. achtergevel van Huis Groot Lankain bij Franeker. Schets gemaakt op basis van pentekening uit 1713.
Auteursrechtelijk beschermd
