De tooneelwerken (3 delen)

(1921-1955)–Willem Ogier– rechtenstatus



[pagina 106]

Derde uytkomst. LYN CRAMERS VROUW'. Lyn. 365[regelnummer] HE, he, he, he, ick lach my te bersten! maer en sou ick niet, en sou ick niet‘wis Ick sal noch seven Iaer naer myn Doodt lacchen, om dat het soo geschiet‘is. Och, en sou ick niet lacchen! hoe heb ickse daer gehadt! He, he, he, he, wat een gherucht wasser terstondt in de Stadt! O die Hoer! ick hebber soo dikwils op uyt ‘geweest 370[regelnummer] Maer nooyt geluckt, t'is altydt slechten buyt‘geweest Ick quam altydt met de Kous op't hooft, met waer van slechte stof: Maer nu, quam ick rechts te pas, achter de Beurght-Kerck-hof,aant. Daer gaf ick de Hoer een snab, in haer Backhuys,aant. Inde lenghde wel soo groodt als den Bril van een Kackhuys. 375[regelnummer] Och ick lachme te bersten! daer is die Hoere Tronie gheschent, Ick hebse wel leeren loopen, met mynen Vent Soo moetmense hebben die Karonien, die viggen, Die de plaetsen beslaepen daer de Vrouwen behooren te liggen,
[pagina 107]
K'heb nu u Backhuys soo doorhackelt en getrapaneert,aant. 380[regelnummer] Datge nu meer voor een Monster als voor een Mensch passeert: Die nu sin in u heeft die moet wel Vrouwen ghebreck‘hebben Altoos ick hoop van mynen en sulde niet meer treck‘hebben.aant. Drilter nu noch me, loopt hem nu achter t'Gadtaant. Gaeter me Tierelieren over de Vesten vande Stadtaant. 385[regelnummer] Gelyck oft gy Vrou en Man waert, ick moest lyen Dat hy u gelyck syn Vryster allen Avonden ginck Vryen, Want noyt sou hy geslaepen hebben oft hy had' voor by u Huys gegaen, En maeckten hywat nieuws, dat moest u eerst aenstaen Ick was een O in't cyffer, en 't scheen dat gy syn Afgodin‘waert 390[regelnummer] Daerge nochtans een Broetsel syt oft gy van een Duyvelin‘ waert Vol Fiele trecken: elcken Lonck die gy laet is een genster uyt de Hel, Elcken trap die gy treet is een Tooverin gestel,aant. De woorden die gy spreeckt, syn Trommel-slaegen Om de Mannen voor den Droes met duysenden te jaegen. 395[regelnummer] Spreeckt nu want ghy hebt nu een Backhuys ghelyck den doorganck van een Kerck,aant. Van d'een Oor tot just aen d'ander: t'waer nu maer half Werck. Om een Broodt van vieren in te rollen sonder canten te geraecken t'Is jammer dat m'u Backhuys toe moet naeyen, oft met Werck toemaecken.aant. He, he, ick lach my te bersten, he, he, he, NEEL BYKOMINGH. Al soeckende naer de Valies. Neel. 400[regelnummer] O Heer! ô Heer! Heer och! Wat laweyt sal dat noch syn? Lyn. Ick lach my te bersten! Neel. Lachte gy'er me? gy mooght wel toch. Lyn. En sou ick niet lachen? Neel. Sulde gy noch lachen, met een andermans lyen? Lyn. Die geen verdriet en begeert die moet'er hem voor myen. Neel. Soo wete gy'er af? ick hebse hier laeten staen. Lyn. Sou ick't niet weten? ick heb het selfs gedaen. 405[regelnummer] Iae, jae, ick begeer dat wel te weten. Neel. Waer hebdese gelaeten? Lyn. Achter de Borght Kerck, daer vond' ickse op s'Heeren Straeten.aant.
[pagina 108]
Neel. Dat en is niet waer, want ick wetet wel ick lietse hier. Lyn. Ick hebse daer gevonden, en ick en dedet met geen Rapier, Maer met dat Mes. Neel. Wel, wat sal hier comen? hoe! soude my noch dreygen? 410[regelnummer] Ick spreeck maer voor't myn want s'is my eygen: Wat onbeleefde Pry syde ghy? flus gaen ick oock om een Mes, En ick stubbel tegen u.aant. Lyn. K'en toon maer, dat ick die brauwe Tes Daer med' sulcken lustigen dweerse sne heb gegeven, Neel. Hebde gy ons Valies in stucken gesneen? Lyn. Heetse Valies? daer's niet me bedreven 415[regelnummer] Oft sy Lis, oft Valies heet, dan ick hebt gedaen wat ist nou? Neel. Wat letten u de Valies? Lyn. Lettense niet? foy gy syt een Vrou: Foey schaemt u, dorfde gy'er comen voor spreken? Neel. En waer is de Kost dan, diêr in heeft gesteken Lyn. Weete wel wat gy vraeght worde Dul, oft Sot? Neel. 420[regelnummer] Worde gy Dul? wat quelme die Havergeyt, ten is geen spot,aant. Ick sal se tot een Negen manneken toe, doen betaelen.aant. Lyn. Voor een Hoer betaelen? voor een Hoer? Neel. De droes moet dat Viggen haelen, Ben ick een Hoer? gy mooght een syn, wat Hoere stucken heb ick gedaen? Lyn. Ick spreeck van haer, en dat en gaet u niet aen. Neel. 425[regelnummer] Gy seght voor een Hoer betaelen? hoe condet platter seggen. Lyn. Liever dan dat ick betaelden, ick souwer noch een sne by leggen. Neel. Ghy moetse wel betaelen, ghy syt in een Stadt van Recht,aant. Lyn. K'en salse niet betaelen: ick lach met al datg'er tegen seght. Ick had' reden ghenoegh, ick sal't voor Recht wel toonen,aant. 430[regelnummer] Alst te pas comt; soo, soo, moetmense loonen! Waert noch te doen, ick deédt noch, ten is my niet leet, dat ick't dé. Neel. Hadtse heel gelaeten, waerom gaefdese een sne? Lyn. Vraeght haer dat. Neel. Wie sou ick het vragen, de Valies? Lyn. De Valies, ja Valies vraeget die, men geeft dat Volck wel vies 435[regelnummer] En vremde Naemen: Neel. Nu merck ick, dat ick heb een gevonden‘daer Het Hoogh-tydt aen is, datse wel vast gebonden‘waer t'Is dweepery! maer Vrouken g'en syt niet wel wys‘tian. Lyn. Maer doen ick Sottin? doet my beter onderwys‘dan. Al dat ick van Sottigheydt wegh worp, wilt dat voor wysheyt op raepen,
[pagina 109]
440[regelnummer] Maer gy syt een Sottin, oft een Koppelaers, die by gehoude Mans slaepenaant. Dat gy die voor spreeckt.aant. Neel. Ick gaep hier tegen eenen Oven, tet Ick magh eens gaen sien, oft Dries, de Valies, nieuwers en heeft geset. Want dit's een Straetjen sonder Eynd' en een sinneloose labben,aant. Neel binnen. Lyn. He, hoe meyndense daer myn Tongh te comen schrabben?aant. 445[regelnummer] Die was uytgesonden om te hooren oft ick niet Belaeden en was, he, he, ick lacher me, waer't niet gheschiet,aant. Ick soudt noch doen, he, he, sy meynden dat ick sou Gelt beloven: Jae datse daer naer wacht, isse met den dunck bestovenaant. Datse by my comt, ick salse wel eenen Veéger gheven te leen, 450[regelnummer] K'wil segghen, een wel ghemaeckte Veégh, by de ander noch een. Men moett'er soo al met de vuyle Voeten deur‘gaen Want die schaemteloose Hoeren laeten hun veur‘staen Dat het soo Eerelijck een Hoer, als een Vrou, is te syn: En de Hoer, en de Pol, heeten Nicht en Cosyn.aant. 455[regelnummer] Hoe menige synder die Eerlijck voor de Werelt schynen Die in hun Sonden vroeten, gelyck in het slyck, de Swynen. Maer een beclaeghelijck dinghen sien wy daegelijck gebeuren, Dat de Moeders, met hun Dochters, gaen uyt leuren, t'Een Motcas in, en d'ander uyt, en verhueren hun Dochters Lyf,aant. 460[regelnummer] Tot alle Schelmery, en Fielen tydt verdryf: Hoe menige die hun Huys schier Princelijck stofferen, Met de winst, die de Dochters in brengen met Hoereren: Hoe menighe Vaeder, en Moeder, die maer op winst en let, En leenen gehoude Mans, hun Dochters, hun Kaemer en hun Bedt. 465[regelnummer] Dat elck eens over-peyst oft het soo niet en gaet inde Weireldt. Hoe menigh gaeter bestrickt, bevod' en bepeirelt Met de schencken van haer Pols, en om haer Peirele Snoer,aant. Soo wiltse Eerlijck syn, al heeftse gheen hair hoe cleyn, oft t'is een dobbel Hoer Ten maecket niet Eerlijck, maer't doet wat Eerlijck toonen, 470[regelnummer] Want jeder wilt de Rycke meer, als d'Arm' verschoonen: De Optoeyery, stelt de Mensch in twyfel, want wie gist, Ooyt datmen Dreck besluyt in een Overgulde Kist.aant. Maer de cleyn Arm Hoerkens, dat syn ongheluckighe Pryen: Die maghmen slaen, en stooten, die maghmen steecken en snyen, 475[regelnummer] Die moeten (spyt hun Back-huys) bekentenis doen van hun Fieltery:
[pagina 110]
Dat blyckt wel datment doen magh, sieget maer aen my K'en haeyt van een groote hoer (k'laet staen gedaen) niet dorven dencken,Ga naar voetnootVs. 477.aant. Want dan sou ick groote Pollen teghen hebben, en die connen al schencken Sonder te storten, want t'is al groodt Hoeren groodt Crediet, 480[regelnummer] Maer op de cleyn en pastme niet. DRIES BYKOMINGH. Dries. GAnsch slabberementen sagh ick myn leven een Sné, soo isser dat een!aant. Lyn. Die couter oock al af. Dries. Ick meynden dat inde Stadt geen Soo Princelijcken Wyf en was, die sulcken dinghen claren sou. Lyn. Iae Vriendt datge nooyt ghemeynt en hebt dat siede nou:aant. Dries. 485[regelnummer] Weete wel wat ick meyn? Lyn. Dat die Hoer, in haer Back-huys, die rooy vaen‘heeft. Dries. Dat's waer, dat meyn ick, maer weete niet wie't gedaen‘heeft? Lyn. Jae toch. Dries. En isset oock een Vrou? Lyn. Iae. Dries. Soo ist noch soo geschiet, Men seyd' my, dat t'een Vrou was, maer k'en gheloofdens niet. Ick sagh de Hab' soomense leyden om te Barbieren:aant. 490[regelnummer] Wantm'er niet en sou, met eenen Waegen, met twee Peerden door swieren.aant. Soo laet ick my hangen: hebde gyse niet gesien? Lyn. Ick heb't gedaen. Dries. Gy sout den Droes, wat soude misschien: Lyn. Daer's geen misschienen aen, ick heb het gevaeght dat vuyltjen,aant. Dries. Ha gy syt een Vrou van d'ander Weireldt! ghy syt een Orientaeltjen,aant. 495[regelnummer] Maer mynen Sout-sack, en recht niet uyt:aant. Sy vocht flus, teghen den Alla-mode Kraemer, dien weepsen Guyt,aant. En s'en bedreef niet.aant. Lyn. Gy Moesolf, heeft hy u Guyte stucken bedreven? Seght Smal backes? wat hebde hem toe-naemen te geven. Dries. Al soetjens, al soetjens, gheef u Tongh niet te veel Leir, 500[regelnummer] Eer ick u, dat gy flus d'ander dee't, oock eens cleir.
[pagina 111]
Lyn. g'En hebt het Hert niet, begint eens, hebde in sulcken Pert‘sin,aant. Doeget, doeget. Dries. Flus dou ick u met de Tromp van't Roer het Hert‘in. Lyn. Waerom maeckte van mynen Man eenen Guyt seck? Dries. 505[regelnummer] Ist uwen Man? soo hebde gelyck, nemet dan maer voor geck, Ick prys u, datghe uwen Man voor-spreeckt, dat syn Vrouwen, Die de mannen soo door draeghen, en in Eeren houwen: Ick heb daer oock een, die soudt oock doen, jae daer,aant. Sy sou liever sien, als ick boven toegebonden waer. Lyn. Mynen Man en is gheenen Guyt, en oft hy hem aen een Hoer misgaen‘heeft 510[regelnummer] Daer heeft hy niemant te cort me gedaen, dan, dat hy my gedaen‘heeft. Dries. Vrouken gy spreeckt wel, comt gaen w'eens saemen te Bier, Lyn. Dat sou ick wel doen, waer mynen Man maer hier, Dries. En of, com, com, Lyn. Neen geensints en sou ick alleen‘gaen. Dries. Ick heb hem strackx gesien daer aende ghevangen steen‘staenaant. 515[regelnummer] Onder het Volck, soo het Meysen ginck tot den Barbier, Maer ick drongh onder het Volck, wederom tot hier Lyn. Soo gaen ick hem haelen, Dries. Soude daer noch ontrent dorven comen? Lyn. Wel stoutelijck, Dries. Soude? Lyn. K'en hebber niemant jet genomen. Binnen. Dries. 520[regelnummer] Dat's een Mannen Hert die wel voor de Hel om roof ginck.aant. Daer comt myn sleyp-lender, myn Pimpel-mees, myn Slet-vinck. NEEL BYKOMINCH. Neel. WEete van't ongeluck wel? Dries. Ick wil u niet hooren, K'hebt bescheet al wegh, Neel t'is met u al verlorenaant. Neel. t'Was door u haestigheydt dat ickse hier liet staen. Dries. Ick segh u eens voor al, en spreeckt my niet meer aen, 525[regelnummer] g'En syt geen Vrou gelyck een ander. Neel. En soudese dan quyt‘syn? Dries. Quyt? dat k'soo geluckigh waer, t'sou noch eens goeden tydt‘syn. Tot mynent: hadde maer van sterven een luttel verstandt, Ick waer een vande braefste Maets van't Landt. Neel. Ick docht dat gy de Valies had' me genomen
[pagina 112]
Dries. 530[regelnummer] Wat sal dit Sot-hooft, weer voor een Buy overcomen? Wat isser vande Valies? wat comt u inde Cop vande Valies? Neel. Isse dan niet verloren? Dries. Verloren! Neel. En doetse niet Dries? Dries. Hebde de Valies verloren? Neel. Ick docht oft gyse had' me gedraegen Dries. Isset wonder dat ick u dickwils Kuyp, met het Hert vol slaegen Verdiendet niet wel? ha gy haveloose Pry,aant. 535[regelnummer] My verwondert dat ick u niet terstondt de Stroot af en sny, Neel. Ick peys datter de Craemer me deur‘is Dries. Gaet sieter naer. Schopt haer, Neel binnen. Soo Dries met heur‘is En sou niemant gelooven: maer al even wel 540[regelnummer] Heeftse niemant van Ulie gestolen? ick schel Hem voor een Dief, diese heeft, en can ick't achterloopen, Hy salder begut hayr laeten, ick sal hem t'Vel afstroopen, Ja Gy-lie mooght allemael wel dweers op my sien:aant. Meynde datter nooyt Dieven en schuylen, onder Eerlijcke Lien? 545[regelnummer] Dan moeyet u die wilt: comt met u vyf, oft sessen,aant. Met Houwers, oft met Roers, met Vuysten, oft met Messen,aant. Ick ben een desperaete Ziel, die voor gheen Doodt en gist,aant. Want ick heb t'Huys noch een Lyf, inde Kist. Wie is den Dief onder Ulie? gans Donder 550[regelnummer] Wysme den Dief, oft ick schermer onder. Waerom en spreeckter niemandt? oft hebde t'saemen compack,aant. Datge elck med' deylen sult van mynen Knapsack? Waer is den Dief? hy is onder Ulie versteken? Bertram eenen onder t'Volck. Bertram. Wel gij Buffel moete gy ons lie te naer spreken? Dries. 560[regelnummer] Wie roert daer syn Backhuys? Bertram. Ick moeyet my: Dries. Syde gy den Dief? Bertram. Gy mooght eenen syn, Dries. O waer ick u daer wat by, Ick soud' u wel leeren in myn Reén vaeren. Bertram. Wat soud' uyt rechten? Meynde dat ick u ontsien, ba hout hem daer! hy wilt vechten Dries. Ick segh, hout u Backhuys, oft ick com aen u huyt.
[pagina 113]
Bertram. 560[regelnummer] Maer siet dien grooten schreeuwer, ey lacht hem daer eens uyt, Com, com, ick wacht u al, maer desen quaeyen‘Man Dries. Ick moet eens sien oft ick dien Keikelaer niet ghepaeyen‘canaant. Comt uyt den hoop. Bertram. Comt gy hier. Dries. Dat is een slecht bescheet. Komt hier, hier hebben wy plaets, hier ist wyt, en breet, 565[regelnummer] Ick sou u begut, met dien snyer, inde Ribben douwen, Datset met geen Mand' Wiecken, vullen en souwen.aant. Bertram. Gy sout dat doen? Dries. Iae ick. Bertram. Den gedreyghden t'langhste leeft, Oock dreyghde d'onvervaerden. Dries. Ist dat u de Vrees niet bevangen en heeft Waerom en comde hier niet uyt het Volck, dat u daer blyft veur‘ staen. Bertram. 570[regelnummer] Ey Vrienden maeckt wat plaats, laetme daer eens deur‘gaen, BERTRAM. Comt uyt het Volck op't Thoneel. Dries. Maeckt hem daer wat plaets want de Huyt die juckt hem wat, SERGIANT. Vande Borgherlijcke Wacht. Sergiant. WAT wilse Gy-lie t'saemen doen, Vecht aen de Poort vande Stadt Bertram. Sergiant laet ons betyen, Sergiant. Ick seg' gy suls ou stillen Ick en wil geen geveck, Dries. En als wy Vechten willen Sergiant. 575[regelnummer] Gy suls ou schee oft ick sals ou met die Helbaerd' tack,aant. Dries. Waer me moeyde gy u,aant. Sergiant. Ick wils' my moey gans Krack Schee ou, schee ou, schee ou, gy suls ou retireren Oft ick sals' een van twee, Mafoy, strack conjoneren.aant. Dries. Wat seghde? Sergiant. Ken weet van geen wat seck, schee ou Dries. 580[regelnummer] Gaet van tussen, sa, saaant. Sergiant. Wat redement is dit ick dou, Soo waer als ick Leef, d'eerst die hem reur deur de Dermen Dries. Beyt Sergiant gy sult dat noch bekermen,
[pagina 114]
Sergiant. Doet wat gy wilt, dat voor ou, en dat, ick bens' op myn‘Wacht En al staeck, ick ou Doodt, het staet nou in myn‘macht, 585[regelnummer] En sonder eenigh draegen daer af te hebben.aant. Dries. Nu gaet gy naer u Wacht huys, sulde gy Lebbenaant. En Commandeert daer wat, gy hebt hier op de Werf Geen spreecken, want al wat hier geschiet, geschiet op mynen Kerf Gaet siet gy oft u Volck oock op de Sinternel‘staetaant. 590[regelnummer] Tegen dat den Wachtmeester comt dat alle dingen wel‘gaet. Sergiant. Waer me moeyde gy ou? Dries. Waer me moeyde gy u, Uyl Gy Back-beest, gy Bot-oiraant. Sergiant. Wel gy Raes-cop, gy Bot-muyl Wat weete gy te seggen van myn Wacht‘houwen? Dries. Niet, dan datmen sulcken Volck moest inde Graght‘stouwen 595[regelnummer] Om Bruggen over te maecken, in plaets van Mutsaert, oft Fecyn,aant. Maer wat m'oock al Sergiant maeckt, wat oock al Sergiant wilt syn! Wacht, myt u daer Sergiant spreeckt, Sergiant sal Oorden geven, Sergiant die moet ontsien syn, Sergiant sal't al doen beven. Groodtmaecker, albedryf, gy Treffelijcken Sergiantaant. 600[regelnummer] Gy syt d'Eer van een Wacht, álias een schandt. Sergiant. Het Vat geef uyt dat in heeft, ick mag swygen, Want ick sou tegen ou, met spreken geen Eer krygen. Dries. Gy moest u Repetatie houwen als eenen Sergiant, Sergiant. Ken wil myn Wysheydt niet setten tegen ou onverstant, 605[regelnummer] Ick bens te goedt, om teghen ou, te spreecken, of te Vechten. Binnen. Dries. Is dat den vrome Sergiant die soo veel uyt wou rechten? Die dry Mans seven Armen af sou houwen! hy is soo benaut Hy cryght de Korts van Vrees, dat hem toch jemandt wat gaut,aant. En haelt den Barbier dat m'hem een Ader steeckt, den Armen druypen:aant. 610[regelnummer] Maer gy syt een Man, gy souter begut op Kuypen, Laet ons Maets syn. Bertram. Seer wel, ick ben te vreen, wel aen. Dries. Ick sou wel Vechten maer myn Coleur is teenemael overgegaenaant. Bertram. Wat seghde? Dries. Waerom dat gy u flus de saeck wout moeyen? Bertram. Dat gy seyt dat wy Dieven waeren, ick ben daer van de goeyen,Ga naar voetnootVs. 614.aant. 615[regelnummer] Ouders toe, om jemant een hayr te cort te doen, En dat moet oock, van allemael dees deghelijcke Lien vermoen.
[pagina 115]
Dries. Vergevet my degelijcke Lien, t'is my leet degelijcke lieden Dat Ulie degelijcke Lien, van my die bottigheydt gheschieden Ick hou u voor degelijcke Lien: met verlof degelijcke Lien, 620[regelnummer] Maeckt u niet gram degelijcke Lien, dagh deghelijcke Lien, K'en kender niet veel, want ick hebber selden gesien: Maer nu ist al degelijck waer ick d'Oogen op‘slaen, Ick ben nu soo beschaemt, ick sou wel op myn Kop‘staen. Om niet gesien te syn, van al dees degelijcke Lien 625[regelnummer] Com naer de Herbergh daer sullen wy malcander eens door een Gelas sien. Binnen.	voetnootVs. 477. Uitg. 1715: K'en had het... voetnootVs. 614. Uitg. 1715: van te goeyen,

Vorige Volgende

Derde uytkomst.