Het inwendig leven van Paul

VIII Paul mediteert

Op een strakken, glazigen val-avond van April trad Paul een verbruinde kerk binnen, Na diep geknield te hebben voór het Heilig Sacrament, schoof hij devoot een bidbank in. Hij overdacht daar, na enkele stonden verstrooidheid, het bitter lijden des Heeren zoó nadrukkelijk dat hij zich als het ware vereenigde met de gebroken beenderen en het vreeselijk bloed-verlies Gods.

[p. 25]

Een haan kraaide ruig en laag achter een kerkraam. Paul ontroerde: hij zag inwendig een begloeide binnenplaats waarop een vuur rookte midden duisterachtige soldaten; er kwamen luie knechten met Jezus aan taaie touwen. O, die oogen Gods: zij schouwden tot het inwendige in. Petrus, die met aangeroode tunica aan het vuur stond, zweeg verwezen. Zijn hoofd zakte: hij ging heen.

Toen keek Paul op naar de lucht der binnenplaats; hij vermoedde de ochtend: een scheel licht begon oostelijk en de haan op een ballustrade prikte hardnekkig in zijn pluimen, onderwijl een dienstmeid in haar handen wreef aan de vlammen... ‘Jesu Domine, diligam te’, zuchtte Paul en hij zag verstrooid naar de kleurramen der kerk waarin een zwaar licht brandde. Er tippelde een krom vrouwtje voorbij de banken en Paul rook den zuren, armoedigen reuk van haar vodderigen rok; ook zijn bidbank: klefferig aan zijn handen; eveneens de kerk had een geur van dagelijksch lijkkisten-hout. Paul ondervond een natuurlijke afkeer van deze gewaarwording, maar hij

[p. 26]

bad vurig: ‘Jezus, heb ook medelijden met mijn armoê!’ Hij probeerde nu een volle overgave aan de meditatie der heilige Vijf Wonden en herinnerde zich den Psalmist: ‘Zij hebben mijne beenderen geteld’; en verder: ‘Non homo sum sed vermis’. Het knetteren van een kaarsen-standaard verwarde hem; ook het gefezel in een biechtstoel en het geslef der stoeltjeszetster verstoorde zijn aandacht.

Eindelijk aanzag Paul liefdevol een bloed-begudste Jezus op een kruisbeeld, ‘Dominus meus et Deus meus’, aanbad hij. Paul smeekte om gelijkvormigheid aan het bitter lijden: daarop vestigde hij zijn aandacht sterk aan eigen handen, voeten en zijde zoodat hij ervaarde de pijn des Zaligmakers op geestelijke wijze; hij kreeg een fel innerlijk gezicht en gehoor: de visie der Kruiswonden, de hamer- en geeselslagen, de schok van het kruishout in den kuil en het onafgebroken druppen van het heilig bloed.

Paul aanzag met groote deernis inwendig de genagelde Jezus: zijn handen en voeten gruwelijke bloed-kraters, het uitgestulpt vleesch rond de gore

[p. 27]

nagels, de afgescheurde huid als geschild kersenvleesch. Het bloed als een roode koraal-struik groeide van de handen en de voeten naar de aarde; bloedkegels hingen stijf uit de doornen-kroon langs zijn aangezicht; bloed-korsten in zijn baard; en het allervreeselijkste: de stompe zij-opening met uitgebolde randen waaruit een roode brij in de heilige lenden afdreef.

Paul was door een ongewoon medelijden getroffen; zijn eigen zonde-bewustheid werd sterker en hij ervaarde zich-zelf grootelijks verantwoordelijk aan Jezus' Lijden.

‘En als het zesde uur was aangebroken, kwam er duisternis over de geheele aarde’ sprak Marcus in hem. Paul tobde zich af over den wezenlijken aard dier duisternis. Hij bemerkte op een geestelijke wijze een berookt landschap, de zon verroest, een vuil-gepleisterde maan en onder verwarde starren drie kruisen met achteraf het verschrikt profiel eener stad. Maar wat was die duisternis? Paul vermoedde onmiddellijk: God de Vader had zich in diepen rouw van het

[p. 28]

menschdom onder de aarde verwijderd; de duisterniszelf rookte uit den afgrond.

Paul ontwaakte door het rinkelen der kerksleutels! de koster slenterde over het koor. Afgemat en aan-zich-zelf afwezig trad hij buiten: een dronkaard vloekte aan de kerkdeur en ook een slechte vrouw waagde het hem aan te lachen. Paul had enkel een gebaar van medelijdende afkeer: niet om de zondaar maar om de zonde die hij haatte.

Bijna eenzaam wandelde hij nadien op het terras langs de Schelde; een heldere oranje-gloor laaide in het Westen als uit een onderaardsch hout-fornuis; de stroom blikkerde met kostbare zeepbel-kleuren; langzaam begon een donkere wolk uit het Noorden over de polders op te rooken als een gebochelde damp uit de hel. ‘De diepte hief haar hand op’ herinnerde zich Paul een psalm-vers. Meteen gleed een groote stoomboot achter den dijk uit aan het strak touw van een sleper. ‘O Jezus, mijn engelbewaarder’ juichte hij. Dit maakte Paul gansch dien avond weêr gelukkig.