De blauwe schuit

(1979)–Jacob van Oestvoren– rechtenstatus



[pagina 40]
De tekst 6 Ende alle ghesellen van wilde manieren Ontbieden wi gruet ende saluut,Ga naar voetnoot2 Te comen in die Blauwe ScuutGa naar voetnoot3 Ende in der Blauwer Scuten ghilde. 5[regelnummer] Sijn si onedel of van den scilde,Ga naar voetnoot5 Hem allen gaern men ontfaet,Ga naar voetnoot6 Opdat si leven als hierna staetGa naar voetnoot7 Ende werken mit al haer vermoghen. Nu hoert, ic sal haer leven toghen,Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Die onser Scuten toebehoert. Ende eerst van den heren voert,Ga naar voetnoot11 Ridders of knechts, die lien of lantGa naar voetnoot12 Versetten om ghelt in anders hant.Ga naar voetnoot13 Of die ter lomberde gaenGa naar voetnoot14 15[regelnummer] Ende laten daer hoer pande verstaenGa naar voetnoot15 Doer groten commer, suldi weten.Ga naar voetnoot16 Ende die hoer coren groen eten,Ga naar voetnoot17 Ende die hoer renten niet en moghen verbeijden,Ga naar voetnoot18 Ende garen groten staet leijden,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Ende die alle jaers wat lants vercopen, Ende haer schult laten hopen,
[pagina 41]
Ende die fyolen laten sorghen,Ga naar voetnoot22 Ende die copen al dat men wil borghenGa naar voetnoot23 Ende haeren staet niet en minderen: 25[regelnummer] Dat sijn onse verloren kinderen. Ende die gheringhe sijn ter hantGa naar voetnoot26 Te slaen voer hoeft of mont of tant, Ende die dor dobbelen of drincken,Ga naar voetnoot28 Singhen, springhen ende clincken,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Ende die wildelic ghebaren, Ende die haer renten dubbelt vertaren,Ga naar voetnoot31 Ende altoes liever vertrecken willenGa naar voetnoot32 Dan si thuus bleven stille, Ende die ghaerne belleren mit sconen vrouwen,Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Die sullen dat ghilde ophouwen. Voert van den gheestliken heren,Ga naar voetnoot36 Die willen wi in onse ghilde eeren, Apten ende grote prelaten, Die haer cloester t'achter saten,Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Ende versetten ende vercopenGa naar voetnoot40 Des cloosters renten bi groten hopen,Ga naar voetnoot41 Ende die na hoer ghenuchte levenGa naar voetnoot42 Ende niet veel daer om en gheven Om den kommer ende lachter,Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Dat haer cloester soe gaet t'achter, Ende des nachts brassen ende hoveren, Ende onnutlic haer goet verteren, Ende die voecken mit sconen wiven,Ga naar voetnoot48 Die sullen in onse ghilde bliven.
[pagina 42]
50[regelnummer] Hoert, gi papen ende gi clercken, Die gaern mit der lenden werken Ende gaeme haer ghenuuchte driven Mit maechden of mit mannenwiven,Ga naar voetnoot53 Of die gaeme drincken wijn 55[regelnummer] Ende meer in 't gheselscap sijn Dan haer renten moghen draghen Ende bi nachten ende bi daghen Boeven, spelen, dobbelen ende drinckenGa naar voetnoot58 Ende niet veel daerop en dincken, 60[regelnummer] Of haer guet mit groten hopen,Ga naar voetnoot+ Ende dan te Rome lopen Om ander goet, ende dan verteren Al haer goet ende cleyder mede, Ende comen weder naect thuus 65 Sonder proven seer confuus;Ga naar voetnoot65 Of die papen ende provende heren,Ga naar voetnoot66 Die haer proven permuterenGa naar voetnoot67 Om ander proven die arger sijn,Ga naar voetnoot+ Ende nemen daerof dat gheldekijn 70[regelnummer] Ende brenghen 't over mitten ghesellen: Dese mach men in der Scuten tellen. Hoert, moniken ende beghinen lude, Die en willen wi niet vertraden,Ga naar voetnoot73 Die sielmissenghelt ende steecpenninghenGa naar voetnoot74 75[regelnummer] Mitten ghesellen overbrenghen, Ende al haer baet van haer termijnGa naar voetnoot76 Verminnen of verdrincken in wijn, Of die 't mit gueden ghesellen verteren Ende lichtelic absolverenGa naar voetnoot+ 80[regelnummer] Van al dat een heeft misdaen, Opdat si daerof ghelt ontfaen,
[pagina 43]
Ende die crancke rekeninghenGa naar voetnoot82 Haren clooster daerof bringhen, Wat si winnen in haer termijn: 85[regelnummer] Dese sullen in 't ghilde bliven. Voert die poorters in die stede Ende gueder luden kin der mede, Die niet en sorghen noch en sparen Ende grof en grotelic vertaren 90[regelnummer] Dat hem van haer ouders is bleven, Ende niet veel daerom en gheven Hoe onnuttelic sij 't overbringhen, Ende dobbelen, spelen ende singhenGa naar voetnoot93 Sonder sorghen, wilder dan wilt, 95[regelnummer] Hi en dochte niet dat hi een mite hilt:Ga naar voetnoot95 ‘God onse Heer is rijc ghenoech;Ga naar voetnoot96 Laet ons nemen onse ghenoech Van den onsen sonder sorghen; Laet si sorghen die ons borghen.’Ga naar voetnoot99 100[regelnummer] Ende die niet en sorghen nacht noch dach Voer al haer goet is wechghebract Mit vrouwekyns of mit lichten wiven, Of mit buverien te driven, Ende die slapen toter noen, 105[regelnummer] Voert dan niet en moghen doen, Ende die nachts waken ende braken, Want si in 't gheselscop raken, Ende die niet en moghen doen of werken, Ende die harde nauwe merken 110[regelnummer] Wat die beste ghesellen sijn, Is 't in bier of in wijn; Ende die renten noch lant en copen, Noch ghelt in hare kisten hopen, Ende die meer verteren in een jaer 115[regelnummer] Dan drie jaer renten belopen voerwaer, Ende die dus gaen desen ganc, Al souden si daerna drie jaer lanc Buten lande dienen ende varen,
[pagina 44]
Nochtan en soude si niet sparen: 120[regelnummer] Dus gherecht sijn si ende fijn;Ga naar voetnoot120 Dese moghen wael in 't ghilde sijn, Want si meest meesten ende groyen,Ga naar voetnoot122 Als si die Blauwe Scuut sien royen.Ga naar voetnoot123 Voert van den gueden vroukijns fijn, 125[regelnummer] Die gaern bi die guede ghesellen sijn Ende die Venus dwinghet, die goddinne, Ende gernen draghen verholen minne, Is 't abdisse of nonne, Die d'een bet dan d'ander gunne,Ga naar voetnoot129 130[regelnummer] Ende mit Sinte Jorys vissop sijn begoten:Ga naar voetnoot130 Dese moghen den Scuten ghenoten, Want si guede ghesellen beraden,Ga naar voetnoot132 Als si mit commer sijn beladen. Voert van den minliken beghinen, 135[regelnummer] Die so heilich sijn van scinen, Ende so minlic oechkijns draghen, Dat een dat herte duncke waghenGa naar voetnoot137 Ende vergaren mit haren aensien,Ga naar voetnoot138 Ende gaerne gueder minnen plienGa naar voetnoot139 140[regelnummer] Ende in rechter caritaet: Hiermede is 't dat men die Scuut laed. Oec maechden die men te langhe hout, Ende groet worden ende out XXV jaer of meer, 145[regelnummer] Dese maechden torentet al te seer,Ga naar voetnoot145 Dat si alleijn bliven. Hoert van den mannenwiven,Ga naar voetnoot147 Die gaerne goet gheselscop driven, Waer 't dat hem tevoren quaem,Ga naar voetnoot149 150[regelnummer] Die hebben oude mannen,
[pagina 45]
Die hem gheen solaes en gannen,Ga naar voetnoot151 Noch een doen noch en driven. Dese vrouwen ende dese wiven Gaerne na guede ghesellen vraghen, 155[regelnummer] Die hem haer leet helpen draghen Ende mit vroechden willen leven,Ga naar voetnoot156 Mer dese moeten dicke gheven: Hierom sullen si in die Scuut Die vracht wesen uut ende uyt.Ga naar voetnoot159 160[regelnummer] Voert van al den gueden ghesellen, Die willen wi in onse ghilde tellen Ende eeren ende minnen, Ende gaerne haer broet winnenGa naar voetnoot163 Mit ambocht of mit comenscop,Ga naar voetnoot164 165[regelnummer] Ende dat weder mit gheselscop Bi brenghen mit groten hopen, Ende gheen lant daermede copen; Ende die dienres ende knapenGa naar voetnoot168 Willen wi in onse ghilde rapen, 170[regelnummer] Die al haer winninghe ende batenGa naar voetnoot170 Des sonnendaechs in die taverne laten, Ende verteren drie weken t'achter Of een maent, dat en is gheen lachter,Ga naar voetnoot173 Of die op een dach verspelen 175 Haer somerhuer of soveelGa naar voetnoot175 Als si winnen binnen den jaer, Ende hem dat weder suer ende swaerGa naar voetnoot177 Laten worden vro und spaed: Dese nemen wi in ghenaed. 180[regelnummer] Ende die joncwiven in die stedenGa naar voetnoot180 Ende opten landen oec mede, Die haren sin legghen of stellen An een of an tween goeden ghesellen,
[pagina 46]
Ende liever gaen dansen ende spelen 185[regelnummer] Dan si te huus deden vele, Ende des nachts mitten ghesellen waken, Al souden si sterven van vake,Ga naar voetnoot187 Die nochtan niet en souden laten, Si en souden haren buel inlaten:Ga naar voetnoot189 190[regelnummer] Dese sijn in der Scuten ghilde. Nu mocht een vraghen of hi wilde, Die in dit ghilde comen woude, Of hi al dese punten soude Moeten doen die sijn voerscreven. 195[regelnummer] Hierop willen wi antwoert gheven: Een mensche sal in hemselven gaenGa naar voetnoot196 Ende sien sijn regiment aenGa naar voetnoot197 Van sinen leven ende wandelinghen, Van seden ende van allen dinghen, 200[regelnummer] Die hi daghelix plecht te hantieren. Vint hi meer punten van manieren Dan hem meer ter wijsheit trecken,Ga naar voetnoot202 Dan wijsheit die ter dwaesheit trecken,Ga naar voetnoot203 So en is hi in onse ghilde niet. 205[regelnummer] Mer die in hemselven siet Meer punten dan hier staen voerscreven, Dan wijselike mede te leven, Die sinen staet meest regeren Ende sinen goede meest deeren, 210[regelnummer] Dese sullen in onse Scute gaen Ende onse ghilde nemen aen. Oec soe willen wi een except makenGa naar voetnoot212 Dat onse ghilde en sal niement ghenaken Noch in onse ghilde wesen 215[regelnummer] Die een punt heeft van desen, Als moerdbranders, dief of moerdenaer, Zerovers of verraders swaer, Boerssniders ende alle lodders meede,Ga naar voetnoot218
[pagina 47]
Die quade fauten hebben onder haer leden:Ga naar voetnoot219 220[regelnummer] Dese sijn al uutghenomen Ende die en moghen in onse ghilde niet comen. Mer het walt veel overal,Ga naar voetnoot222 Dat een mit groten ongheval Dootsclach doet in toornre heet, 225[regelnummer] Dat hem na is harde leet, Of die syn lijf moet verweren: Dese nemen wi op mit eeren. Of die ruters opter stratenGa naar voetnoot228 Ende niet en roven op ghene vaert,Ga naar voetnoot229 230[regelnummer] Si en sijn daer jeghens bewaert,Ga naar voetnoot+ Of viant des lants heren, Daer si roef of rovers gheren,Ga naar voetnoot232 Sijn si scout of van den scilde,Ga naar voetnoot233 Soe nemen wi se in onse ghilde. 235[regelnummer] Voert maec ic u een bediet, Dat wi en willen die wiven niet, Die sijn van sulken leven, Dat si daer niet om en gheven Mit wien si sijn of mit hoeveel, 240[regelnummer] Of die 't al in laten gaen, Maghen, swagheren suldi verstaen,Ga naar voetnoot241 Of die quaet sijn van wanderingheGa naar voetnoot242 En willen wi om ghene dinghe. Mer een wijf die moet wel minnen 245[regelnummer] Eenen ende oec den anderen sinnen Ende toghen hem haer ontfarmhede,Ga naar voetnoot246 Mer al mit besceijdenhede, Dat 's te segghen, soe ic meen, Dat si niet en gaet ghemeen 250[regelnummer] Boven een of twe. Anders en doech si min noch meer Dan dat men rekent voer een hoer,
[pagina 48]
Die om cleijn ghelt dat dinc doen. Dese previlegien ende desen punten voerscreven 255[regelnummer] Hebben wi onse ghilde ghegeven Ende onse ghildebroeders mede, Ende sal dueren in ewichede, Totdat si hem anders saten,Ga naar voetnoot258 Dat si onse ghilde moghen laten 260[regelnummer] In wijsheit of in huwelic, Of dat si werden te rijc. Mer die leven bi onsen raed Houden wi vast ende ghestaedGa naar voetnoot263 Alle previlegien ende virtuut,Ga naar voetnoot264 265[regelnummer] Die toebehoren die Blawe Scuut, Also langhe als si t'onswaert keeren Ende iet hebben te verteren Ende onse ghilde willen hantieren. Ende omdat wi willen in allen manieren 270[regelnummer] Onse privilegien houden in staden,Ga naar voetnoot270 So hebben wi bi onsen radenGa naar voetnoot271 Ende mit raden onser kinder mede, Die wi heten van den quaden beleden,Ga naar voetnoot273 Binnen onsen leven dit bezeghelt. 275[regelnummer] Dat sulver is vercoft ende ghelt,Ga naar voetnoot275 Daer die seghel of was ghewrachtGa naar voetnoot276 Ende dat ghelt is overghebracht,Ga naar voetnoot277 Also den menighen wel is bekent, Die kennen onse quade regiment. 280[regelnummer] Ghegeven in Ons Heren jaer MCCCC ende XIII voerwaer, Opten rechten vastelavont Als die van Brabant wel is cont,Ga naar voetnoot283 Doe si in Oestpolre staken
[pagina 49]
285[regelnummer] Ende die speren in die eer van vrouwen braken Jeghens die van Oedekiinskerke. Hierbi so mach men merken, Doe die ghilde in Brabant quam Ende men dit ghilt annam, 290[regelnummer] Mer dit ghilt was langhe tevoren t'Anwerpe verheven ende vercoren, Eer 't die van Brabant ophieven.Ga naar voetnoot292 Mer t'Anwerpen en sijn ghien brieven Noch gheen hantvesten, hoe si souden leven. 295[regelnummer] Si en worden hem hierna ghegeven Uten hantvesten ende uuten coren,Ga naar voetnoot296 Die Jacop dichte van Oestvoren.	voetnoot2 Ontbieden...comen, groeten wij en zeggen wij aan om toe te treden voetnoot3 Ontbieden...comen, groeten wij en zeggen wij aan om toe te treden voetnoot5 Hs. of of; van den scilde, van adel voetnoot6 ontfaet, opneemt voetnoot7 Opdat, op voorwaarde dat voetnoot9 toghen, uit de doeken doen voetnoot11 heren, adel voetnoot12 knechts, schildknapen; lien, leen (goed) voetnoot13 Versetten, verpanden voetnoot14 lomberde, lommerd voetnoot15 hoer, hun; verstaen, (eeuwig) staan voetnoot16 commer, tegenspoed; suldi, moet ge voetnoot17 Ende...eten, op krediet leven voetnoot18 Hs. om doorgehaald na niet; verbeijden, afwachten voetnoot19 Ende...leijden, en graag op grote voet leven voetnoot22 Ende...sorghen, er onbezorgd op los leven voetnoot23 borghen, krediet geven voetnoot26 gheringhe, snel voetnoot28 dor, steeds maar voetnoot29 Hs. sprighen; clincken, plezier maken voetnoot31 vertaren, verteren voetnoot32 Hs. verter doorgehaald na liever voetnoot34 belleren, aan de zwier gaan voetnoot36 Hs. wanden voetnoot39 t'achter saten, in verval doen raken voetnoot40 versetten, verpanden voetnoot41 Hs. ga doorgehaald na Des voetnoot42 na hoer ghenuchte, voor hun plezier; Hs. h doorgehaald na die voetnoot44 kommer ende lachter, tegenspoed en schande voetnoot48 voecken, dollen voetnoot53 mannenwiven, getrouwde vrouwen voetnoot58 spelen, naaien voetnoot+ waarschijnlijk ontbreekt persoonsvorm ‘verbrassen’ voetnoot65 proven, prebenden; confuus, in de war voetnoot66 Hs. Op;provende heren, kanunniken voetnoot67 Hs. permitteren; permuteren, ruilen voetnoot+ arger, voordeliger voetnoot73 beghinen lude, geile begijnen; waarschijnlijk: begheven lude, kloosterlingen voetnoot74 Hs. sill doorgehaald na Die; steecpenninghen, aalmoezen voetnoot76 baet, opbrengst; termijn, bedelgebied voetnoot+ absolveren, kwijtschelden; Hs. a doorgehaald na lichtelic voetnoot82 crancke rekeninghen, vervalste afrekeningen voetnoot93 spelen, naaien voetnoot95 Hi...hilt, hij was niet bang om maar een stuiver over te houden; hs. en vooreen voetnoot96 Hs. ryche doorgehaald na is voetnoot99 Hs. La doorgehaald voor Laet voetnoot120 120 Dus...fijn, op deze wijze zijn ze volmaakt geschikt voetnoot122 Want...groyen, want ze floreren het best voetnoot123 royen, varen voetnoot129 gunne, genegen is voetnoot130 mit... begoten, verschrikkelijk geil zijn; Hs. b doorgehaald na jorys voetnoot132 beraden, steun geven voetnoot137 waghen, trillen voetnoot138 vergaren...aensien, zich verstrikt voelt door haar aanblik voetnoot139 plien, plegen voetnoot145 torentet, vertoornt het voetnoot147 mannenwiven, getrouwde vrouwen voetnoot149 Waer't...quaem, als de kans zouden krijgen voetnoot151 solaes, bevrediging voetnoot156 Hs. Ende mit vroeghden doorgehaald voor Ende voetnoot159 uut ende uyt, geheel en al; Hs. uut ende uuyt voetnoot163 Ende, die voetnoot164 comenscop, handel voetnoot168 dienres ende knapen, dienstpersoneel voetnoot170 Hs. winnighe voetnoot173 lachter, schande voetnoot175 somerhuer, het loon van de (gehele) zomer voetnoot177 Hs. r doorgehaald na suer voetnoot180 joncwiven, dienstmeisjes voetnoot187 vake, slaap voetnoot189 buel, minnaar voetnoot196 Hs. En voor Een voetnoot197 regiment, gedragswijze voetnoot202 Dan...trecken, die hem meer wijs dan dwaas doen voetnoot203 Dan...trecken, die hem meer wijs dan dwaas doen voetnoot212 except, voorschrift voetnoot218 lodders, zwervers voetnoot219 Die...leden, die besmettelijke ziekten onder de leden hebben voetnoot222 het walt veel, het komt veel voor voetnoot228 ruters, lansknechten voetnoot229 Ende...bewaert, die slechts hen beroven op hun tochten die tegen zoiets bewapend zijn; Hs. Ende voor en voetnoot+ Ga naar voetnoot230 voetnoot230 Ende...bewaert, die slechts hen beroven op hun tochten die tegen zoiets bewapend zijn; Hs. Ende voor en voetnoot232 Daer...gheren, wanneer deze op roof azen voetnoot233 Syn...scilde, of dat nu schouten of edelen zijn voetnoot241 maghen, familieleden voetnoot242 van wanderinghe, in de omgang voetnoot246 ontfarmhede, ‘barmhartigheid’ voetnoot258 hem...saten, hun leven anders inrichten voetnoot263 ghestaed, standvastig voetnoot264 virtuut, voorrecht(en) voetnoot270 in staden, in stand voetnoot271 Hs. s doorgehaald na So voetnoot273 van...beleden, van het wanbeheer voetnoot275 ghelt, te gelde gemaakt voetnoot276 ghewracht, gemaakt voetnoot277 overghebracht, verbrast voetnoot283 cont, bekend voetnoot292 ophieven, oprichtten voetnoot296 coren, keuren

Vorige Volgende

De blauwe schuit

De tekst 6

Over dit hoofdstuk/artikel

titels