De leeuw van Rorá

[p. 83]

10
Janavel wint het vertrouwen

Le Verné lag op een plateau in de vallei van Angrogna, hoog uitstekend boven het omringende land en uitermate goed beschermd door steile hellingen, kloven en ravijnen, een onneembare stelling. Pianezza had niet eens geprobeerd het dorp aan te vallen. Jahier en zijn zeshonderd mannen zaten er zo veilig als in Abrahams schoot.

In een donkere nacht trokken Janavel en de zijnen dwars door vijandelijk gebied erheen. Zij werden met open armen ontvangen door hun vrienden.

Jahier leidde Janavel binnen in de kring van kapiteins, die te zamen waren in de boerderij, waarin hij zijn hoofdkwartier gevestigd had. Daar waren: Belin uit Torre Pellice, Genolat uit Sint Jan, Michel Bertin van Angrogna, Pidoi uit Bobbio, Albarea uit Villar.

Janavel vroeg aan Jahier, waarom zij in hun stelling bleven zitten, waarom ze niet vochten.

‘De vijand laat ons nog steeds met rust,’ antwoordde Jahier. ‘Gij laat hèm met rust,’ zei Janavel scherp. ‘Hij zit in onze dorpen. Wij moeten onze huizen, onze akkers weer veroveren.’

‘De vijand telt ten minste vijftienduizend man,’ bracht Jahier hem onder het oog.

‘Als het er dertigduizend waren, was het nog beter,’ zei Janavel strijdlustig. ‘Hoe meer er zijn, hoe beter je ze kunt raken.’

Er werd gemompeld rondom de ruwe tafel, waaraan zij zaten. Die man uit Rorá sprak erg boud.

[p. 84]

Maar Barthélemy Jahier, die had gehoord hoe Janavel bij Rorá had gevochten, was nieuwsgierig naar zijn inzicht. ‘Wat wilt ge dan?’

‘Aanvallen!’ Het klonk als een commando.

‘Vijfhonderd tegen vijftienduizend,’ spotte een van de kapiteins.

‘Wij hebben nu achthonderd man,’ zei Janavel zonder acht te slaan op de spotter. ‘Die moeten we verdelen in kleine groepjes van twintig, dertig man, niet meer. En daarmee erop los.’

‘Dan worden we in de pan gehakt,’ beweerde de kapitein. ‘Daar geven wij de vijand geen tijd voor. Een snelle aanval en dan weer terug.’

‘Speldeprikken,’ schamperde de kapitein.

‘Juist, speldeprikken, zó veel en zó raak, dat de vijand hier niet langer zitten kan. Dan gaat hij er vandoor.’

De kapiteins mompelden weer onderling. ‘Ik noem het spelen met mensenlevens,’ zei er een.

Janavels wangen werden lichtrood. Hij voelde zich geprikkeld door de tegenstand. Maar hij beheerste zich. ‘Met zeventien man heb ik bij Rorá hard gevochten, tot vijfmaal toe. Er zit een kogel in mijn dijbeen. Dat is alles wat wij hebben opgelopen. Van mijn mannen is er niet één gevallen, niet één gewond. Speel ik met mensenlevens, kapitein?’

De beschuldiger zweeg beschaamd.

Jahier schaarde zich naast Janavel. ‘Ge hebt bij Rorá met een handvol mensen wonderen gedaan. Uw overval van Luserna was bewonderenswaardig. Als ge een uitval doen wilt van hieruit, goed. Kies zoveel mannen als ge nodig denkt te hebben.’

‘Dank u,’ zei Janavel. Meteen verliet hij de vergadering. Er

[p. 85]

was al te lang gepraat, vond hij. Hij zocht soldaten uit: de beste schutters en de beste klimmers. In totaal koos hij honderdvijftig man, die hij verdeelde in groepjes van ruim twintig.

De volgende morgen stonden ze aangetreden, het geweer over de schouder, de knapzak en de kruitzak aan de gordel, klaar voor het gevecht. Voordat ze uitrukten, ontblootten allen het hoofd en vouwden de handen. Janavel bad met zijn mannen, zoals hij had gedaan voor elk gevecht. Toen daalden ze af naar Carzigliani, twaalf mijl ver.

Die avond waren ze terug in Le Verné. Het was niet gegaan, zoals Janavel het zich had voorgesteld. Ze brachten wel een aantal gevangenen en enig vee mee, maar er ontbraken verscheidenen van de 's morgens uitgerukte troep. Zijn verliezen waren tamelijk groot geweest, voor het eerst.

De kapitein, die over spelen met mensenlevens had gesproken, zette een hoge borst; de anderen keken elkaar veelbetekenend aan.

Paul Vachero werd nijdig, toen hij dat zag. De kapiteins hadden geen vertrouwen in zijn oom, begreep hij. Misschien geloofden ze niet eens wat hij bij Rorá had gedaan. Dat het vandaag ook zo slecht moest verlopen! Zij waren Carzigliani genaderd tot op een half uur afstand. Daar hadden ze zich verdeeld in zes troepjes, die ieder een stelling betrokken in een kring rondom het dorp om gelijktijdig aan te vallen. Toen begon opeens de klok te luiden. Ze hadden gemeend dat het voor een kerkdienst was, een begrafenis misschien. Maar het bleek een alarmsein te wezen. De soldaten waren in hun stellingen gegaan; de roomse boeren stroomden toe om hen te helpen. In een ogenblik was het dorp in staat van verdediging geweest. En daarop was hun aanval doodgelopen.

[p. 86]

Janavel was altijd rustig, bij tegenslag niet anders dan na een overwinning. Hij scheen de spottende lachjes van de kapiteins niet op te merken. Hij bedankte zijn mannen voor hun toewijding en prees hen om hun dapperheid. Hij herdacht met hen de makkers, die het leven hadden gelaten voor de goede zaak. En daarna liet hij zijn soldaten gaan. Zij moesten, zei hij, vroeg naar bed gaan, want morgen gingen ze er weer op uit.

Toen Janavel dat laatste zei, keken de kapiteins elkaar weer aan, nu een beetje spottend. ‘Hij drijft als Jehu,’ hoorde Paul een van hen zeggen.

Paul beet zich op de lippen. Hij kende de geschiedenis van Jehu, de ruitergeneraal van koning Achab. ‘Hij drijft onzinnig,’ stond er van hem in de Bijbel. Maar zó was zijn oom Jozua niet!

De volgende morgen marcheerde Janavel met een kleine troep naar Saint Second. Hij koos weinig bekende paden door dicht bos. Op een plek, waar niemand hen kon zien, liet hij halt houden. Paul Vachero behoorde tot een groepje, dat uitgestuurd werd om de omgeving te verkennen. Het doel van de actie was een onverhoedse overval op het dorp.

Ontsteld kwam Paul terug. Het dorp was met troepen dicht bezet. Zelfs buiten het vlek lagen soldaten in greppels en achter klippen, klaar om te vechten. Van een verrassing kon geen sprake zijn.

‘Hoe komt dit toch?’ vroeg hij zijn oom. ‘Gister ging die klok luiden en nu wisten ze blijkbaar dat wij op komst waren. Zou er verraad in het spel zijn?’

Janavel glimlachte. ‘Een ezel stoot zich in het gemeen niet

[p. 87]

tweemaal aan dezelfde steen. Nadat ze een keer of wat van ons een klap gekregen hebben, zijn ze wakker.’

‘Dus geen verrassingen meer?’

‘Wij moeten af en toe wat nieuws bedenken, Paul.’

Janavel riep zijn luitenants bij elkaar. Nadat hij z'n orders had uitgedeeld, zond hij hen naar hun troepjes. ‘Sla snel en hard,’ zei hij erbij.

Ze vielen van zes kanten aan, troepjes van nog geen dertig man. De vijand was veel talrijker op ieder punt van aanval. De botsing werd zeer fel. De soldaten van de hertog vochten goed, eerst met het geweer, daarna met lans en zwaard. Doch de Waldenzen waren bliksemsnel en lieten zich niet stuiten. Zij stormden dwars door het vuur en braken op twee plaatsen door de linies van de vijand heen. Toen moest hij overal terug.

De buitenste verdedigingsgordel was genomen. De soldaten hadden zich teruggetrokken in het dorp. Daar was een vesting van gemaakt.

Dit kon betrekkelijk gemakkelijk. De huizen waren opgetrokken van rotsblokken met muren van een à anderhalve meter dik. Elk huis was feitelijk een fort; de kleine ramen waren schietgaten. Ook stonden de huizen in een kring. Een paar openingen in die kring konden met poorten worden afgesloten.

Deze vesting was bezet met honderden soldaten. Uit de vensters staken vuurmonden. En rondom was open veld. Daarover zouden de Waldenzen moeten aanvallen, zonder dekking. Er stond geen bosje, er lag geen klipsteen. Zij zouden moeten stormen onder zwaar vuur. En wat hadden zij nog, wanneer ze al de muren bereikten? Hun haakbussen waren geduchte wapens geweest om de vijand te bestoken op de

[p. 88]

rotsen rondom Rorá en bij Luserna in het open veld. Tegen deze dikke muren konden ze niets uitrichten.

Oom Jozua zal zo dadelijk wel de terugtocht bevelen, dacht Paul. Deze onderneming liep nog slechter af dan die van gisteren. Toen brachten zij tenminste nog wat vee en enkele gevangenen mee. Nu kwamen zij met lege handen thuis.

Janavel wendde zich tot Etiennne Revel, die bij hem stond. ‘Bij gindse boerderij staan lege vaten. Haal ze hier, allemaal. Maar stop ze eerst vol met hooi.’

Etiennne was al met een man of tien op weg.

Paul vond het een vreemd bevel. Wat had je nu aan een stel lege vaten voor het bestormen van het dorp en waarom moest er hooi in?

‘Paul!’

‘Ja, oom.’

‘Zie je daar die stapel takkenbossen, bij die tweede boerderij?’

‘Jawel, oom.’

‘Neem twaalf man mee en haal ze hier.’

Hij ging. Hij had geleerd dat een Waldens gehoorzaamt zonder tegenspreken. Maar hij begreep niets van de order, evenmin als van de vorige.

Maar later!

De wijnvaten, door Revel gehaald, vormden een barricade voor het front van de troep.

‘Voorwaarts!’ gebood Janavel.

Daarop ging het gehele front aan het rollen. De vaten voorop, de Waldenzen, de vaten opduwend, daarachter. En achter deze voorste linie anderen met takkenbossen op het hoofd. De vijand schoot. Er kwam een kogelregen van de muren. Maar hij deerde de Waldenzen niet. De kogels smoorden in

[p. 89]

het hooi, dat in de vaten was gestopt, en in de dikke takkenbossen op de hoofden van de mannen, die geen plaats achter de vaten hadden kunnen vinden. De troep kwam vrijwel zonder verliezen onder de muren van de vesting.

Paul begon iets te begrijpen van de tactiek van zijn oom.

Doch de muren waren dik, de deuren in de poorten sterk. Daartegen konden de Waldenzen met hun musketten niets uitrichten. Zelfs de haakbussen waren hiervoor nog te licht. ‘Stapel de takkenbossen tegen de poort op,’ gebood Janavel. Zij deden het; het werd een hoge berg.

Wat betekent dit? vroeg Paul bij zich zelf. Moeten wij straks langs die takkenbossenberg naar boven klimmen en dan over

[p. 90]

de muur? Hij vond het vermetel. De vijand zou natuurlijk zijn beste soldaten hier te zamen trekken om hen af te weren.

Doch Janavel gaf geen bevel tot stormen. Hij liet de takkenbossenberg in brand steken. Het vuur laaide hoog op. Een dichte rook dreef over de poort in het dorp, die de mensen daar verblindde. Het vuur tastte de dikke deuren aan.

Janavel liet ook nog een aantal vaten met hooi in brand steken om nieuw voedsel aan het vuur te geven. De deuren gingen harder branden.

Pas daarop kwam het bevel: ‘Stormen!’

Met een paal liepen de Waldenzen de verkoolde deuren open.

In het dorp ontstond een hard gevecht. De ruimte was zo klein, dat de sterke bezetting er zich niet ontplooien kon. Haar zware wapens kon zij nauwelijks gebruiken. De Waldenzen sloegen toe, hard en snel. De soldaten vluchtten de huizen binnen. Zij werden vervolgd van huis tot huis.

Die avond bracht Janavel aan Jahier rapport uit over deze uitval. Saint Second was in brand gestoken, de bezetting was verjaagd of gedood, achthonderd Ieren en zeshonderdvijftig roomse Piémontezen waren gesneuveld. De eigen verliezen bedroegen zeven doden en zes gewonden.

Jahier bedankte Janavel voor zijn actie. De kapiteins drukten hem nu warm de hand. De soldaten juichten de leeuw van Rorá luide toe.