De leeuw van Rorá

[p. 29]

4
Naar de mis of naar de dood!

Het was in de vroege morgen van de 24ste april van 1655. Zaterdag voor Pasen, het was nog donker.

Jozua Janavel stond op een hoge rots niet ver van Rorá. Hij en zijn mannen hielden dag en nacht de wacht.

In het duister zag hij in de diepte een vlam uitslaan, die groeide tot een hoog oplaaiend vuur. Er woedde in het dal een grote brand.

[p. 30]

Het was bij Torre Pellice, zag Janavel. In de heldere gloed van het vuur kon hij de toren onderscheiden.

En zie, het brandde ook in Luserna, ook in Sint Jan, ook in Liorato.

Janavel verliet zijn post en ging naar Rorá om zijn broers, zijn neven en Etienne Revel te wekken.

‘De wolven zijn losgebroken,’ zei hij. ‘Nu wordt het onze tijd.’

De wolven waren losgebroken. De brand bij Torre Pellice was het sein van de markies van Pianezza aan zijn troepen om al de Waldenzen, bij wie zij waren ingekwartierd, voor de keus te stellen: ‘Naar de mis of naar de dood.’

De soldaten voerden het bevel uit. Zij grepen hun gastheren en gastvrouwen aan. Wanneer zij weigerden naar de mis te gaan, schoten of staken zij de mensen, in wier huizen zij geslapen en aan wier tafel zij gegeten hadden, dood.

De Waldenzen probeerden te ontkomen, maar zij konden niet. Zij hadden zelf de wolven ingehaald. Wanneer zij hun huizen al wisten te ontvluchten, werden ze op straat vermoord. Wanneer ze het dorp ontkwamen, werden ze op de akkers en in de wijngaarden gegrepen en gedood.

Het bloed stroomde in de vallei. Tweeduizend mannen, vrouwen en kinderen werden op die ‘Stille Zaterdag’ in het dal van de Pellice vermoord.

Toen zijn er Waldenzen bezweken. Zij zagen hun mannen en vaders, hun moeders, broers en zusters voor hun ogen sterven; zij zagen zich zelf bedreigd met een afschuwelijke dood. ‘Ave Maria,’ zeiden zij, en ze namen de ouwel van de priester aan.

‘Een aantal kleine jongens ontsnapte aan het bloedbad. Langs

[p. 31]

bergpaadjes, die de soldaten niet kenden, vluchtten zij naar de dichte bossen en daar hielden zij zich schuil. Maar ze moesten, gedreven door de honger, weer uit hun schuilhoeken te voorschijn komen, en toen werden zij toch gegrepen.

De hertog, die de gruwelijke massamoord bevolen had, verklaarde dat hij nu barmhartig wilde zijn. Hij stelde die kleine jongens niet voor de keus: naar de mis of naar de dood. Hij liet ze opnemen in roomse gezinnen, opdat ze daar liefderijk zouden worden opgevoed in de godsdienst van de mensen, die hun ouders om hun godsdienst hadden doodgeslagen.

Op de morgen van die bloedige Stille Zaterdag klommen driehonderd soldaten de berg op naar Rorá. De markies van Pianezza had hen uitgestuurd. Ook in Rorá moest de ketterij worden uitgeroeid. Dat de Waldenzen in de bergdorpen vrijheid van godsdienst hadden, volgens het verdrag van Cavour, kon hem niet schelen. Dat kon de hertog van Savoye ook niet schelen. Dat verdrag was een eeuw oud. En het ging om ketters. Tegenover ketters hoefde men geen woord te houden. Zijn pasgegeven woord aan de mensen in de vallei: uw leven en uw bezit zijn veilig, had hij gebroken. Hij scheurde ook dat oude verdrag in stukken.

In één slag wilde de markies slagen. Vóór het paasfeest aanbrak, zou de ketterij vernietigd zijn. Hij had daarvoor soldaten genoeg, wel vijftienduizend. Terwijl er duizenden bezig waren vrouwen en kinderen naar de mis te drijven of te doden, moesten er driehonderd naar Rorá om dat rotsnest uit te roken.

De troep schoot stevig op. Het ging veel vlugger dan de uittocht van de vluchtelingen in het laatst van januari. Toen lag er sneeuw en woei er een zware storm. Nu was het mooi

[p. 32]

lenteweer. Toen sleepten vrouwen en kinderen, belast en beladen, zich naar boven. Nu klommen sterke jonge mannen met musket en lans het bergpad op.

Ze waren dicht bij Rorá. Enkel een hoge rots, de Rocca Roussa, scheidde hen nog van het dorp. Het pad was smal: aan de ene kant rees de rode rots omhoog, aan de andere kant gaapte een diepe kloof.

De soldaten moesten achter elkaar lopen. Ze liepen licht en vaardig, een dichte rij. Ze waren bijna bij hun doel.

Daar knalden schoten! De voorste zes soldaten vielen.

Verschrikt stonden de anderen stil. Er was die morgen nog geen enkele tegenstand geboden. In de vallei hadden de Waldenzen zich als schapen laten slachten.

Weer knetterden er schoten. Nu vielen zeven man.

“Voorwaarts! Voorwaarts!” commandeerden de officieren. Maar niet één soldaat durfde voorwaarts gaan op dit pad van de dood.

Ze zochten haastig dekking, achter struiken, achter rotsblokken. Ze speurden waar de vijand zat om op hen te kunnen schieten. Maar ze ontdekten niemand.

Een derde salvo kraakte en er vielen nog eens zeven man. De kogels van de onzichtbare vijand vonden hen ook achter stenen en in struiken.

De commandant zag in dat het niet ging. Hij liet zijn mannen terugtrekken.

Terwijl zij de berg afdaalden, knalden er telkens nieuwe schoten, en weer vielen er soldaten.

Dit vuur van een vijand, die nergens te zien was, doch van overal schoot, maakte de soldaten gek van angst. Zij renden, spròngen het bergpad af. Het werd een wilde vlucht. In hun angst sprongen zij elkander op de rug en stortten dan in

[p. 33]

kloven en ravijnen aan de beide kanten van het smalle pad. Toen de commandant, terug in de vallei, appel hield, ontbraken er zestig man.

Jozua Janavel tilde zijn zware haakbus op de schouder. “Mannen, de strijd is afgelopen. We gaan naar huis.”

“Gaan we ze niet verder achterna, oom?” vroeg Paul, die van spanning gloeide. “Ze zijn nu op de vlucht. We kunnen ze in de pan hakken.”

Janavel wees het af. “We gaan naar huis. We moeten rusten. Wie weet hoe gauw de vijand weer terugkomt. Dan moeten we fris en vaardig zijn.”

Toen voegde Paul zich bij de anderen, die Janavel naar Rorá volgden.

Achter een rots hadden zij met z'n zevenen de vijand afgewacht. Zij hadden de soldaten zien komen. Toen zij naderden op het smalle pad tussen de rotsen, lagen ze met de vinger aan de trekker van musket of haakbus, popelend om te vuren. Maar Janavel had het hun bij de oefeningen, die zij in de afgelopen week gehouden hadden, ingeprent: Nooit schieten vóór ik het beveel en dan alleen als je zeker bent van je schot.’

Hij had de soldaten laten naderen tot ieder zeker van zijn schot kon zijn. Op dat moment beval hij: ‘Vuurr!’ En sinds had bijna iedere kogel doel getroffen. Zij met z'n zevenen hadden driehonderd man verslagen en van hun troepje was er zelfs niet een gewond.

Het was een overwinning als die van Gideon.