De Parijse beroerte

[p. 45]

IV

Zelfs kranten verbranden is moeilijker dan je denkt. Daar gaan ze, berichten, opinies, dreigementen, berekeningen, sentimenten. Zoals de vorige keer neem ik van alles wat ik bewaard heb dat wat me het eerst voor de hand komt. Sommige van die gele dingen zijn van Parijs mee naar Amsterdam gegaan, en weer terug naar Frankrijk, getuigen van tumultueuze en nu weer wegebbende dagen. Andere, betere bewaarders zullen ze in schoonschrift bijschrijven in het eindeloze Boek, ik geef het met opzet zo chaotisch door als het op me afkwam. Samen moet het, alweer zoals de vorige keer, een ‘indruk geven van de arena waarin de toeschouwers rondtollen’. Of de acteurs nog steeds verschrikkelijk goed weten wat ze doen is op dit ogenblik niet te zien. Maar dat hoort bij het stuk.

Hij heeft er drie weken over gedaan om in vijf minuten aan te kondigen dat hij in één maand ging doen wat hij in tien jaar niet had kunnen klaarspelen.

Muurschrift, Sorbonne

Er is een misdaad begaan. Ergens en door iemand, wij zullen uitzoeken waar, wanneer en door wie, is de hoop en de verwachting van Mei gewurgd.

J.J. Servan-Schreiber, L'Express, 24-6-'68

Maar zoals een prominente gaullist zei nadat hij de laatste verkiezingsvoorspellingen had gehoord: ‘Het maakt niet zoveel verschil of we 44 of 45 percent krijgen. Zodra de inflatie een beetje begint te bijten komen ze weer de straat op.’

Sunday Times, 23-6

Maar iedereen is het erover eens dat, wat de uitslag van de verkiezingen ook zal zijn, Frankrijk - tenzij met het grootste risico - nooit meer geregeerd zal kunnen worden als de laatste tien jaar, dat de dialoog in de plaats moet komen van de exclusieve autoriteit van één man en dat de grootst mogelijke aandacht geschonken zal moeten worden aan alles wat de jeugd en de arbeiders betreft.

Le Monde Diplomatique, juni '68

De recente gebeurtenissen in Praag en Parijs moeten toch wel aan alle intelligente communisten hebben duidelijk gemaakt dat niemand in de wereld banger is voor een revolutie dan de mannen die het lot van de Sovjet-Unie in handen hebben - het land dat tot voor zo

[p. 46]

kort het vaderland was van alle revolutionairen, waar dan ook. De Franse CP kreeg orders (en was maar al te blij om van de verantwoordelijkheid af te zijn) om op te komen voor orde en gezag - de orde en het gezag van een rechtse regering - tégen een mogelijke verspreiding van de anarchie waaruit een revolutionaire situatie zou kunnen ontstaan.

Edward Crankshaw, The Observer, 23-6

De gaullisten hebben hun stemmen in de eerste ronde grotendeels gewonnen omdat de regerende machthebbers hun campagne gebaseerd hadden op de angst voor een ‘communistische dreiging’.

De Izvestia, 24 juni

Blijft: de economische situatie, de 500.000 werklozen, de universiteit die hervormd moet worden. Het is duidelijk dat het gaullistische regime, sterk in zijn verkiezingssucces, in de toekomst nog meer vast zal houden aan zijn politiek van sociale regressie die het al tien jaar voert. Dezelfde oorzaken zullen dezelfde gevolgen hebben en de regering zal zich opnieuw stoten aan het protest van het volk. De Gaulle heeft uitstel gekregen, maar zijn regime is veroordeeld.

L'Humanité, 1 juli

De wereld is niet in orde. Zij is zo slecht als Marcuse en Debray denken dat zij is. En zij zal er ook niet beter op worden met wat minimale hervormingen. De wereld is onverdraaglijk wreed, benauwend, blind en vulgair.

Philip Toynbee, The Observer, 23-6-'68

In tegenstelling tot hun gewoonte hebben de generaal en mevrouw de Gaulle zondag de mis in de kerk van Colombey niet bijgewoond.

Presse-Océan, 24-6-'68

De maatschappij is een vleesetende bloem.

Muurschrift in de Sorbonne

‘Ik heb gezegd (in de Sorbonne) dat als je op een revolutionaire ideologie moet wachten om revolutie te maken, dat dán alleen de Cubaanse communistische partij haar kon maken en niet Castro. Maar niet alleen heeft de Cubaanse CP de revolutie niet gemaakt, maar zelfs geweigerd mee te doen aan de algemene staking die was ontstaan door toedoen van de studenten. Wat het geval-Castro zo bewonderenswaardig maakt, is dat

[p. 47]

de theorie voortgekomen is uit de praktijk, in plaats van omgekeerd. Pas later, toen hij misschien vond dat het zijn beweging aan basistheorie ontbrak is hij nader tot de communisten gekomen. Maar toen hij merkte welke rigoureuze dogma's die hem wilden opleggen en welke vergissingen ze hem lieten begaan heeft hij zijn onafhankelijkheid hernomen en daardoor heeft zijn ideologie zich verdiept.’

Jean-Paul Sartre, Nouvelle Observateur, 26-6-'68

Cohn-Bendit is een vlo en Marcuse een olifant - maar ook tegen zijn ideeën heb ik grote bezwaren.

Yuri Zhukof, buitenlands redacteur van de Pravda tegen de Haagse Post

Wat de uiteindelijke uitkomst van de verkiezingen ook zal zijn, het eerste wat een nieuwe regering zal moeten doen zal niet zijn het uitvoeren van de hervormingen die door de revolutionairen gevraagd waren, maar zien klaar te komen met de kostbare economische consequenties van hun revolte.

Time, 28-6-'68

Toen ik mij op 29 mei bereid verklaarde om eventueel minister-president te worden had de Gaulle het Elysée verlaten en, zoals dat ook in 1945 het geval was, had dat net zo goed voor altijd kunnen zijn. Het was dus de plicht van de oppositie om met alternatieven te komen.

Mendès-France, le Figaro, 28 juni

De revolutie wordt niet in één dag gemaakt en de eenheid tussen studenten en arbeiders zal er morgen nog niet zijn. Wij hebben nog maar een eerste stap gezet. Er komen er nog meer.

Cohn-Bendit, geciteerd door Sartre, le Nouvel Observateur, 26 juni '68.

Daarom heeft het geen zin om stil te staan bij het aspect van ordeloosheid en incoherentie van de revolutionaire beweging, noch bij de choquerende toon van de officiële uitspraken van de regering. Zoals altijd zijn er degenen die iets te behouden hebben en zij die niets te verliezen hebben. Maar deze keer is er een nieuwe factor, kenmerk van een nieuw tijdperk: geen enkel eigendom, geen enkel materieel goed verzekert nog werkelijk het bestaan, noch de macht van individuen of van naties. De creatieve kracht, de cerebrale capaciteit, de vindingrijkheid en de vernieuwing worden razend-

[p. 48]

snel. zowel hier als in andere industrielanden, de enige bronnen van vooruitgang, verrijking en uitbreiding.

J.J. Servan-Schreiber, le Réveil de la France

De vraag die in Praag gesteld is, zal een antwoord krijgen in Parijs.

J.J. Servan-Schreiber, le Réveil de la France

Een enorm fort van vooroordelen, privileges, bijgeloof, leugens, misbruiken, gewelddaden, ongelijkheden en duisterheden staat nog overeind op de wereld met torens van haat. Dat fort moet omvergehaald worden.

Victor Hugo, les Misérables

Maar de generaal wil verder gaan. Hij denkt namelijk ook aan een grotere politieke en sociale medezeggenschap van het Franse volk door de vorming van nieuwe gemeenten met zo groot mogelijke zelfbeschikking. Hierdoor zou in Frankrijk tevens voor het eerst sinds honderden jaren verandering komen in de enorme centralisatie wat het binnenlands beleid betreft. Een ieder is er hier van overtuigd dat er zeer goed opnieuw moeilijkheden kunnen ontstaan wanneer de Fransman van zijn vakantie is teruggekeerd en een grauwe herfst tegemoet gaat, waarin hij steeds meer tot de ontdekking komt dat de door hem veroverde loonsverhogingen worden opgeslokt door even grote prijsstijgingen.

De Telegraaf, 28-6-'68

Wij zullen alles doen om de Fransen met elkaar en de jongeren met de republiek te verzoenen. Maar als er nieuwe pogingen tot wanorde zouden komen zullen wij verplicht zijn de orde te handhaven.

Pompidou, Radio Luxemburg, 27 juni '68

Het is streng verboden te verbieden. Wet van 13 mei 1968.

Muurschrift Sorbonne

De verbeelding neemt de macht over.

Muurschrift Sorbonne

Persoonlijk had ik liever gehad dat er in mei niets gebeurd was, maar ik neem het de studenten niet kwalijk.

Françoise Hardy, Noir et Blanc, 27-6-'68

Het is wel duidelijk dat de studenten niet op deze ongelukkige gespogen hebben (de Onbekende Soldaat) die

[p. 49]

in zijn anonimiteit zo goed al diegenen vertegenwoordigt die, zoals hij, in afgrijselijke oorlogen zijn afgeslacht. Zij (de studenten) waren, en ik zou zeggen terecht, in opstand tegen de monsterlijke stupiditeit van de nationale soevereiniteit tot supreme waarde verheven die in zich de oorlog en de haat meedraagt, zoals een wolk de storm en een moeder haar kind.

J.J. Servan-Schreiber, le Réveil de la France

Het is geen ‘Coup van Praag’ maar een ‘Coup van Athene’ die morgen Frankrijk zal bedreigen.

Olivier Pozzo, le Monde, 29-6-'68

De mens is zo gemaakt dat noch de auto, noch de transistor, noch de computer, noch het elektrische speeltuig voldoende zijn om die zin aan het leven te geven die hij nu eenmaal zo wanhopig moet zoeken als zijn goden gestorven zijn. Misschien is het daarom dat alleen zij zich aan de aantrekkingskracht van de revolutie - of de oorlog - kunnen onttrekken die er al te wreed onder geleden hebben.

Sirius in le Monde, 2 juli 1968