De Parijse beroerte

[p. 42]

III

Dat was dan voorlopig de laatste historische dag. Zaterdag nog de historische toespraak van het staatshoofd, de dagen daarvoor alle andere historische toespraken, vermaningen, smeekbedes, en zondag het grote kiezen. Het is aandoenlijk om te zien hoe de Fransen, meer dan enig ander volk, met de Geschiedenis van doen hebben. In elke toespraak valt het woord een paar keer, men verwijt elkaar de Geschiedenis niet te begrijpen, haar te ontwijken, te bederven, er achteraan te lopen, kortom Haar al dan niet te maken. De tegenwoordige tijd telt niet, dat is de domme, bestaande tijd, die pas zin zal krijgen bij de uiteindelijke optelling - een abstract en boven alles verheven laatste oordeel waarmee terdege rekening gehouden moet worden. Als de prachtbanden er eenmaal komen wil iedereen er goed instaan. Maar het is waar, de afgelopen dagen waren Geschiedenis. Zelfs de hitte, volgens de radiocommentatoren, was historisch, en voor een keer was ik het er mee eens, op weg door een totalitaire zomer van Bretagne naar het Massif Central, naar Auvergne. Alles was mogelijk behalve denken aan de verkiezingen. Schaduwen van kiezers bewogen zich door de dorpen, een enkele door de zon geblakerde winnaar of verliezer keek met een lodderoog mistroostig vanaf zijn affiche het lege dorpsplein op, maar dat was het dan ook wel, een dodelijke zondag, meer dan dertig graden in de schaduw, een onbeschrijfelijk visioen van de oppermachtige zomer. Langs de lege provinciewegen die ik had uitgekozen lag gekapt hout klaar voor ondenkbare seizoenen, en terwijl het lot van Frankrijk beslist werd drukten de distels, de kamperfoelie, de bereklauw, de brandnetels, de lupines, de frambozen, de manshoge varens zich nog hoger naar de zon. Lodderige, Ruysdaelachtige koeien dompelden zich tot de nek in donkere, geschilderde poelen, schapen lagen ademloos in de schaduw van negentiende-eeuwse bomen, alles was er, kikkers, padden, lommer, loof, hakhout, bosschages, landouwen, gebladerte, geschiedenis, geuren van hooi en gemaaid koren, hooiwagens, vlinders, spinnen en witte ossen, en ik ertussendoor over het kletsnatte asfalt, af en toe een koude muscadet in een door de Mongolen uitgeroeid dorp, rijdend, rijdend en rijdend, nergens meer iets mee te maken. Poitiers, Belloc, Guéret, Aubusson. Als ik ooit in een ander bestaan op aarde terugkom zal ik het lapidaire museum van Laval bezoeken, en de gallo-romaanse ruïnes van Parthenay. Jan Janssen

[p. 43]

wordt tweede in een etappe van de Tour de France, een of ander paard wint de grote prijs van Parijs, Brel zingt, Brassens zingt, Bécaud zingt, langs de weg liggen dode egels en dode eksters, tegen sommige hellingen lijkt het koren bijna wit, ik stop ergens waar schaduw is, eet een blad zuring, kijk naar een koppel ganzen in een bijna droge modderpoel en als de avond valt kom ik bij mijn vrienden die in een watermolen wonen aan de Cher.

Er zijn allerlei mensen die ik niet ken, het is diep, diep in het platteland, ver van een dorp of een echte weg, er is een lange houten tafel gedekt waaraan we langs de rivier geplukte cantarellen eten en een met munt klaargemaakte lamsbout. De nacht doet zijn werk en zakt steeds dieper over ons heen, de uren lopen tussen de vingers door tot ineens iemand, alsof het een zeer bijzondere, zeldzame gedachte is zegt... ‘maar de verkiezingen’ en de gastheer zet de radio aan precies op het moment dat Marcellin kraaiend als de gallische haan zelf de totale overwinning bekend maakt. Dat hakt erin, iedereen krijgt nog een glas om er over na te denken, de commentaren van het heterogene gezelschap komen los en variëren van ‘Cohn-Bendit moest gefusilleerd worden’ tot en met het meest heftige tegendeel, minachting voor Mitterrand, een vaag medelijden voor Mendès-France, een zekere zorg, een zekere angst, tot de slaap het wint.

's Ochtends vroeg word ik wakker van het wilde stromen van de rivier langs de muren van de molen. Ik ga naar buiten in de nog koele ochtend en rijd over de kiezelweg naar een dorp waar ik de kranten kan kopen. Ik neem de ‘Montagne’ en de ‘Centre-Matin’ en lees de namen, de cijfers, de feiten van de gaullistische springvloed. Zo is het dus, dit is de uitkomst. Mijn vrienden maaien het gras, alles geurt naar hooi, de hitte trekt alweer loom rond het huis, ik heb geen enkele zin om een Hollandse moraal aan dit alles toe te voegen. De stem van het verleden is door een onvoorstelbaar soort chemie (Geschiedenis) weer de stem van de toekomst geworden, en Frankrijk gaat de tweede industriële revolutie in met de Vijfde Republiek. God zegene de greep.

PS. (een dag later). En dat zal wel nodig zijn ook, gezien de waanzinnige moeite die er nodig is om een eenvoudig stukje tekst vanuit de provincie van deze technocratie naar Amsterdam door te bellen. Na

[p. 44]

uren wachten, en onhoorbare Nederlandse stemmen die vanuit Zwimbadze in Midden-Afrika leken te komen, hebben we het maar opgegeven. Het komt nu, bedekt met de schimmel van oud nieuws, per post. Ik hoop dat het nog geldig is als het aankomt. Of zoals Jean-Jacques Servan-Schreiber het gezegd heeft: ‘Het drama van de mijnwerkers die de gevangenen worden van hun ten dode opgeschreven mijn, dat van de leraren die ten ondergaan in veel te grote klassen, dat van de onleefbare steden, onberijdbare wegen, van de onbruikbare telefoon, dat alles is te wijten aan kortzichtigheid en te langzame reflexen.’ Beide schitterende eigenschappen zijn zojuist beloond met een eclatante overwinning. God zegene de greep was dus een goed einde.