De Parijse beroerte

[p. 40]

II

Tijdelijk door een Caribische bacil neergeveld kan ik de wereld toch nog heel goed door mijn hotelkamerraam zien. Hij ziet er uit als ongeveer tweehonderd meter Frans land, daarna zee. Op het land een paar eeuwig groene bomen die door de wind worden heen en weer geslagen, daarachter nog een hotel, ook al half leeg, dan een boulevard met weinig auto's, een leeg strand, de lege zee, in de verte twee onbewoonbare rotsen. Dat is het dan wel. Nog steeds juni 1968, nog steeds Frankrijk, en daar houdt elke vergelijking op, zowel met juni '68 als met Frankrijk. Uit de radio sijpelt de hele dag een eindeloze stroom gepraat over het heen en weer schuiven van mannen, namen, stemmen en zetels en het gepraat er omheen is even leeg als het strand. Iedereen heeft het ergens over en weet dat hij het ergens anders over heeft. Het is de totale anti-climax, zo iets als de man die een daverende ruzie met zijn vrouw gehad heeft en nu met haar naar een feestje moet.

De geöliede spelregels, het obligate geleuter, het winnen, het verliezen en de commentaren daarop geven het hele land een bedrieglijk aanzien van normaliteit, er dwaalt een slechte herinnering rond die zo snel mogelijk vergeten moet worden en ontkend, alsof het niet meer waar is dat dit grote land, steunpilaar van het westen, troonpretendent van Europa enzovoort enzovoort nog geen maand geleden tot in al zijn universiteiten en grootindustrieën door een beroerte getroffen werd, want kijk en zie, dartel springt de grijsaard in het rond en is nooit ziek geweest, spreekt weer volkomen normaal en mag weer alles eten en drinken.

Nu ik zelf ziek ben kan ik er in komen. De verleiding moet groot zijn. Ik lig in mijn bed, kijk naar buiten, luister naar de radio, naar de met Chopin gelardeerde officiële toespraken van de tegenstanders, en lees de kranten. Commentaren bij de vleet. Of het een gewone malaise geweest is of misschien toch iets wat vergelijkbaar was met '48 of '71? Of het misschien heilzaam was dat de jeugd eens zijn onrust heeft kunnen spuien? Of de concurrentiepositie van Frankrijk zo zal worden aangetast dat er een grote arbeidersonrust zal ontstaan? Of bij de volgende troebelen de vakbonden de achtergebleven politieke partijen niet zullen negeren? Of een grandioze meerderheid beter is dan toch een beetje reële oppositie? Vragen en antwoorden waarin de hele maskerade weer wordt opgericht. Van degenen die de revolte maakten hoort

[p. 41]

men weinig. Zij hoeven nu ook niet veel te zeggen, dat kan altijd nog. Zij hebben gezien hoe de officiële communisten hun initiatieven hebben gehoond, zich daarna één dag door de storm hebben laten verleiden, om vervolgens elke relatie met wat er gebeurd was te ontkennen en zo braaf als misdienaars aan de voorgeschreven verkiezingen mee te doen - wat ze èn links èn rechts stemmen heeft gekost. Op die ene dag bij de Bastille na een slechte opvoering van een oud stuk dat al jaren geleden ergens anders geschreven was. En de veel geroemde Federatie van Links? Daar kwam de dag die Mitterrand zelf niet gepland had, daar vielen de gouden mogelijkheden uit de hemel in de ongetwijfeld oprechte handen die geen enkele werkelijke greep op deze plotselinge nieuwe situatie hadden en daardoor geen enkele mogelijkheid om haar uit te buiten. Daarom is het ook zo makkelijk te zien waarom de revolte was tegen het hele systeem: het gaullisme had moeten vallen als een baksteen, zoals het ook gevallen is, maar de afwezigheid van wat dan ook aan politiek antwoord heeft het staande gehouden, een zeer gezond uitziende overlevende. In die zin zijn de verkiezingen inderdaad verraad. Ze geven wel degelijk de mening van het Franse volk weer. Bij een onvoorstelbaar gebrek aan beter kiest dat volk het regime dat zijn eerste beroerte gehad heeft. Daarmee wordt niets opgelost, en waarschijnlijk weet het dat ook. De schrik die er misschien in zat wordt met een fraaie stemmenwinst gebalsemd en Frankrijk kan behaaglijk doorgaan met het zijn van drie landen tegelijk; een archaïsch, in antieke lagen verdeelde absolute monarchie, een hypermoderne technocratische mogendheid en een derde land waarin aan te veel arbeiders, boeren en studenten gevraagd wordt om in half ontwikkelde sociale omstandigheden te blijven leven om de onoplosbare contradictie van de andere twee te betalen. Als alles wat er zinnig en hoopvol was in de dagen van mei alleen maar tot deze uitkomst geleid heeft, als al het enthousiasme en al dat waanzinnige elan opnieuw ondergedompeld moeten worden in een indolente en wrokkige stagnatie, heeft niemand, ook rechts niet een enkele reden om zich te verheugen, al heeft Nederland er dan tenminste een vrijwillige landstorm aan overgehouden om de telefoonlijnen, de fabriekspoorten en het tuinhekje van de arme Van Riel te bewaken.