De Parijse beroerte

[p. 23]

VI

Wie deze dagen en weken in Parijs doorbrengt wordt belegerd door woorden, gesproken en geschreven. Woorden van nu, en van die andere revolutionaire momenten die Frankrijk, en met Frankrijk Europa gekend heeft, 1789, 1848, 1871. Pamfletten, documenten, commentaren, studies, brieven, beschuldigingen, verklaringen, oproepen, schotschriften, muurkranten: ze volgen elkaar met een razende snelheid oplater zal iemand aan een tafel gaan zitten en het optellen.

Nu, midden in deze wervelstorm van gebeurtenissen gevangen, is daar geen tijd voor. Het is ook niet meer te verwerken. Van de kilo's papier die in mijn kamer liggen en van de bladen vol notities die ik lopend langs de muren van straten en faculteiten en fabrieken gemaakt heb, van de documentaire boeken die andere gelukkige dagen met slechte afloop weergeven, heb ik genomen wat me het eerste opviel, wat het eerst op me afkwam. Samen moet het een indruk geven van de arena waarin de toeschouwers rondtollen, maar de acteurs verschrikkelijk goed weten wat ze doen. Het is maar een honderdste, misschien wel een duizendste wat ik hier heb. Ik geef het met opzet zo chaotisch door als het uur na uur op me afkomt.

- ...en er waren zelfs mensen die ervan overtuigd waren dat Europa een herhaling van 1848 meemaakte, het jaar waarin de Franse intellectuelen en arbeiders de monarchie van Louis Philippe omver wierpen en daardoor een kettingreactie van bloedige opstanden overal in Europa veroorzaakten...

Newsweek, 10 juni 1968

- Telegram van de minister van binnenlandse zaken aan de burger-prefect.

‘De Faubourg St Antoine, laatste bolwerk van de opstandelingen, is genomen, de opstandelingen zijn onderworpen, de orde heeft getriomfeerd over de anarchie. Leve de Republiek, 26 juni 1848, II.15 uur des avonds.’

- Moet een student dan zo nodig enragé, ‘een in woede ontstokene’ zijn dat hij liever Trotzki en Mao leest terwijl het kader van Europa met duizendtallen in alle provinciesteden bij elkaar komt om Jean-Jacques Servan-Schreiber te bejubelen die het Amerikaanse probleem geanalyseerd heeft zonder in zijn boek ‘De Amerikaanse uitdaging’ ook maar een halve pagina aan Vietnam en aan de monetaire crisis te wijden...

[p. 24]

schattige, dromerige maatschappij!

Etienne Rambert, Magazine littéraire, mei 1968

- Na de mislukte opstand van de Commune hebben er, volgens gegevens van generaal Appert, chef van de militaire justitie van Versailles, zeventienduizend executies plaatsgevonden. Voornamelijk arbeiders. Ook vrouwen.

Kleine geschiedenis van de Commune van Parijs, 1967

- Leve de barricades van Parijs! De barricades van 10 mei hebben de weg vrijgemaakt voor een triomfantelijke opmars van de socialistische revolutie in Europa. De kapitalisten van West-Europa dachten dat ze voorgoed bevrijd waren van het spook van het communisme. De arbeidersbeweging in Europa ging jarenlang onder in politieke stagnatie. De ‘welvaart’ had allerlei illusies doen ontstaan, met als belangrijkste dat het neo-kapitalisme de klassieke tegenstellingen van het systeem, aangetoond door Marx, te boven was gekomen. De arbeidersbeweging was aangetast door de kanker van het reformisme... Maar, in tegenstelling tot 1936 is er deze keer iets heel nieuws in deze revolutionaire beweging: de aanwezigheid, in Parijs en vele provinciesteden, van een grote, vastbesloten anti-kapitalistische jonge avant-garde, die niet zonder meer in de hand genomen kan worden door het traditionele apparaat van de sociaal-democraten en van de communistische partij.

Uit een straatpamflet van het Verenigde Secretariaat van de Vierde Internationale

- Deze stencilkamer is GEEN WINDMOLEN, GEEN INLICHTINGENBUREAU, GEEN HISTORISCH KASTEEL.

Opschrift op de deur van een vertrek waar pamfletten en mededelingen gestencild worden in de Sorbonne.

- Niet meer dan veertig uur per week op de barricade.

Muuropschrift

- Weet u dat honderdduizenden werkende vrouwen minder verdienen dan 420 gulden per maand? Accepteert u dat? Weet u dat miljoenen vrouwen minder krijgen dan waar ze volgens de wet recht op hebben? Accepteert u dat? Alles kan veranderen in dit land als wij allemaal weigeren om in domheid en berusting de onrechtvaar-

[p. *1]

[p. *2]

[p. *3]

[p. *4]

[p. *5]

[p. *6]

[p. *7]

[p. *8]

[p. 25]

digheden en de onzin van een politiek te accepteren die al failliet is.

Straatpamflet van de democratische vrouwenbeweging, mei 1968

- Een verzoening nu zou verraad zijn! De ontkenning van alle verlangens van de arbeidersklasse... Deze strijd kan niet anders dan met een volksoverwinning aflopen... De vrouwen van Parijs zullen Frankrijk en de wereld bewijzen dat zij ook hun bloed weten te geven en hun leven voor de verdediging van het volk.

Manifest van het centrale comité van de vrouwenbeweging, 6 mei 1871

- Genoeg van de duizenden rode vlaggen op openbare monumenten, in optochten, bij manifestaties, in de theaters. Genoeg van de Internationale, met geheven vuisten gezongen door manifestanten. Genoeg van het schenden, verscheuren, verbranden van de nationale driekleur...

Uit een nationalistisch pamflet 18 mei 1968

- Werkers bij Sud-Aviation! Werkers, in wat voor beroep dan ook die meedoen aan de algemene staking! Wij kunnen nu alles winnen. Wij kunnen de lonen waardevast maken, wij kunnen een controle veroveren op de prijzen en de produktie. Om ons doel te bereiken is er maar één ding te doen: dinsdag door te stakendan zullen we winnen!

3 juni, 4 uur 's ochtends, verklaring per pamflet van kameraad Yvon Rocton, lid van het stakingscomité van de Sud-Aviation-fabrieken te Nantes

- Donderdag 6 juni 8 uur 's avonds concert van eigentijdse muziek met collectieve improvisatie. Amfitheater 22, Halle aux Vins.

Vouwblaadje van de Culturele Commissie

- Van de Bastille naar het station van St Lazare: 800.000 manifestanten. Eén eis: een volksregering!

Kop van de communistische Humanité van 30 mei 1968

- Nogmaals: ik spreek nu niet over de Commune, maar ik geloof niettemin dat het mijn recht is om, zelfs in een krant die zich tegen de Commune verklaard heeft, mijn volledige onafhankelijkheid te bewaren.

Emile Zola in het dagblad La Cloche, 15 april 1871

[p. 26]

- Het zou stupide zijn om aan te nemen dat het volk nog lang genoegen neemt met een systeem waarin hun nationale politieke rol ophoudt bij het één keer in de vijf jaar zetten van een kruisje op een stembiljet... We gaan razendsnel naar een situatie waarin de herverdeling van politieke macht als het belangrijkste politieke probleem naar voren komt.

Anthony Wedgwood Benn, Engels minister van technologie

- De communistische partij Frankrijk meent dat het nu nodig is om van de sociale fase over te gaan naar de politieke, dat wil zeggen de voorbereiding van de verkiezingen. De communistische partij constateert dat zij voortdurend het risico loopt door kleine desparate groeperingen afgeleid te worden omdat die groeperingen in het klimaat van agitatie dat door de studenten is gecreëerd een steeds groter gehoor vinden bij de jonge arbeiders. De jonge arbeiders dienen zich ervan bewust te zijn dat het tijd wordt nu weer aan serieuze zaken te denken.

Verklaring van de Franse communistische partij, 6 juni 1968

- Leve de Poolse studenten!

Muurschrift in de hal van de Sorbonne

- Tegen alle regels in hebben Franse studenten de arbeidende klasse meegesleept. Dat betekent dat deze episode uiteindelijk de reputatie van twee figuren die nu hoog aangeslagen staan zal aantasten: Che Guevara en Régis Debray. De Franse opstand is niet in overeenstemming met Che's leerstellingen: geen langdurige stads- of plattelandsguerrilla, maar een openlijke slag door studenten bracht acht miljoen arbeiders ertoe om te gaan staken. Dit is een overwinning voor de trotzkisten, zowel bij linkse Engelse als Franse studenten belangrijk: zij geloven nog steeds dat massale revolutionaire actie van arbeiders en boeren een praktische onmogelijkheid is, en wantrouwen de ‘elitistische’ benadering van de marcusianen.

Neal Ascherson, The Observer, 2 juni 1968

- Kameraden, buitenlandse arbeiders, jullie worden nog meer uitgebuit dan wij Franse arbeiders. Jullie hebben lagere lonen, slechtere huizen, als er ontslagen wordt gaan jullie het eerst. Deze strijd is ook jullie strijd. De regering weet het niet meer en is op de terugtocht.

[p. 27]

Wanhopig gebruikt de regering politiemacht tegen revolutionaire arbeiders en intellectuelen. Breek de staking niet, ondanks de dreiging. Het is jullie enige manier om nee te zeggen.

Straatpamflet van het Comité der Drie Werelddelen

- Tel al je rancunes op en schaam je.

Muurschrift in het Théâtre de l'Odéon

- De Gaulle is de redder van heel Europa. De dank die wij hem verschuldigd zijn is onvoorstelbaar groot.

Ingezonden brief van captain Doda Conrad, New York Herald Tribune, 4 juni 1968

- Stilte. Respecteer de rust van je gewonde kameraden!

Bord op de deur van de ziekenafdeling van de universiteit

- Voorwerpen, verdwijn!

Muurschrift

- Welaan dan, neen! De republiek zal niet aftreden. Het volk zal tot zichzelf komen en pal staan. Vooruitgang, onafhankelijkheid en vrede zullen winnen, te zamen met de vrijheid! Lang leve de republiek! Lang leve Frankrijk!

De Gaulles toespraak van 30 mei

- Duizenden manifestanten die de rode en zwarte vlag op de Arc de Triomphe planten, bijna op het Graf van de Onbekende Soldaat, terwijl zij de Internationale zingen zonder de reusachtige afkeer op te wekken die de schending van het geheiligde en van het taboe toch meebrengt, dat illustreert toch wel de decadentie van het nationalisme in een individualistische samenleving...

Edgar Morin, Le Monde, 6 juni, 1968

- Laten wij elke ideologie weigeren, die van de ‘totale mens’ uitgaat die ons een uiteindelijk groot doel, het einde van de geschiedenis voor ogen stelt... Werkersstudenten, wij zijn de revolutionaire klasse, wij zijn de dragers van de dominerende ideologie, want ons doel is om onszelf als klasse op te heffen en met ons alle klassen. Lees dit appèl over en over, wordt er de auteur van, corrigeert het, verspreidt het. Wij zijn onderweg!

Pamflet, mei 1968

[p. 28]

- De president: ‘U bent een der leiders van het socialisme en één van de meest gevaarlijke, van dat soort mensen moeten we af. Heeft u nog iets tot uw verdediging te zeggen?’ Enkele uren later werd Tony-Moilin naar de Jardin du Luxembourg gebracht en gefusilleerd. Zijn lijk, waar de weduwe om gevraagd had en dat haar eerst beloofd werd, kreeg ze niet.

Le Peuple, 1876

- De campagne die de Gaulle nu tegen de Franse communistische partij voert zal de communistische partij meer goed dan kwaad doen.

The New York Times, 3 juni 1968

- Bourgeois! Pak je auto en ga toeteren op de Champs Elysées. Je generaal heeft gesproken. Zoals het hele systeem dat hij verdedigt, heeft je orakel niets gezien, niets gehoord, niets begrepen.

Action, 5 juni, 1968, orgaan van de actiecomités van studenten en leraren

- Dit is nog maar een begin, wij gaan door met het gevecht!

Gezongen spreuk bij alle linkse manifestaties!

- Het gaullisme is alleen nog maar een spookbeeld. Het volk is daar niet bang voor. Wij zullen overwinnen.

Pamflet van de actiecomités juni 1968

- Tussen de cholera en de pest bestaat geen keuze.

Muurschrift aan de Sorbonne

- Een meisje van een jaar of zeventien werd binnengebracht en vertelde dat zij gearresteerd werd door de veiligheidspolitie op de Boulevard St Michel. Zij werd in hun auto gesleurd en door vier politiemannen verkracht. Zij zei dat ze zich niet verzet had omdat ze anders geslagen zou zijn en dat haar haar zou zijn afgeschoren zoals bij veel anderen, haar kleren waren gescheurd en ze had overal blauwe plekken.

Een Engels pamflet

- Toen ik een politiepost passeren wilde werd mij gevraagd waar ik vandaan kwam. Ik droeg mijn armband met het rode kruis en met de esculaap. Ik vertelde dat ik dokter was en dat ik gewonden had geholpen. Waar? vroegen de agenten. Op mijn antwoord: in de Sorbonne, trokken ze mij de armband af en sloegen mij met knup-

[p. 29]

pels. Ik liep naar de Sorbonne terug.

Verklaring van Hans Kuno Kley (30) Medizinal-Assistent Universitätsklinik Bonn. Der Spiegel, 3 juni 1968