Een ochtend in Bahia

[p. 140]

La Coruña

september 1967. Een nieuwe denker leert dat de aarde, nu we haar met onze ruimtevaartuigen ‘ommuurd’ en van de ruimte afgesloten hebben, een dorp geworden is. De aarde is een dorp. En de inwoners, leert hij, hoeven in de toekomst, als ze naar een ander eind van dat dorp willen, zich niet meer lichamelijk te verplaatsen. Je kunt blijven zitten waar je zit, en toch ergens anders zijn. Dit wat onwennig overwegend, nader ik, nog steeds lichamelijk, mijzelf niet in Amsterdam gelaten hebbend, La Coruña, stad in het uiterste noordwesten van Spanje, de andere kant van ons dorp.

Er zijn kroniekschrijvers die tranen laten bij het verdwijnen van een oud café in de binnenstad. Maar wat voor rivieren van leed zullen er loskomen als de oudste tuin van allemaal, de aarde, zal veranderen in een eeuwigdurende voorstad, waarin alleen nog talen en klimaten, en hoelang nog? zullen verschillen. Ik voel een merkwaardig conservatisme in me opkomen, een ouderwets levensgevoel, dat tot elke prijs doodmoe in een onbekende stad wil aankomen, vreemde geuren ruiken en zien wat een helder zeelicht en een straffe oceaanwind, die de lucht laat klapperen als een zeil, met een stad kunnen aanrichten.

La Coruña is een stad van zee en wind. Het licht is er anders dan in de meeste Spaanse steden, en het wordt in alle huizen gevangen door enorme glazen veranda's van kleine ruitjes, de ventanas. Omdat ik er deze keer niet zal blijven rijd ik maar wat rond, de zee houdend, en kom op een leeg en zanderig plein in een arme buurt, waar ik mijn auto neerzet voor een kazerne. Twee mannen in de eeuwige modderkleurige uniformen en met Duitse helmen houden de wacht voor de poort waarachter alles voor het vaderland geschiedt; hun voeten knallen in de houding als er een zwarte auto met een vlaggetje uitkomt. Aan de overkant van het plein is een soort vlooienmarkt, aan elkaar gebouwd van oude meubels, overdekt met ijzeren platen, met een eigen systeem van straten en pleinen. Het is er donker, kopers lopen er niet, en plotseling merk ik dat het eigenlijk een woonwijk is. Af en toe schreeuwt een vrouw uit zo'n hol dat ik iets kan kopen, maar ik zou niet weten wat. Een stam van hutbewoners die in

[p. 141]

zijn eigen koopwaar woont. Geen foto's daarvan in de van kleuren blazende toeristenfolder. De achterkant van Spanje, die je in elke grote stad aan kunt treffen, krotachtige aangroeisels die bewijzen dat vijfentwintig jaar Franco in de meeste streken van het land nog niet veel meer hebben opgeleverd dan schijn. Ik ontsnap uit het labyrint en kom op een droog grasveld. Een oude man ligt te slapen tegen de muur van een kerkhof, misschien om zich vast wat thuis te voelen, een meisje ligt voorover op het gras en schrijft, haar potlood stijf vasthoudend, een brief. Er is iets ontroerends aan mensen die in de open lucht schrijven, maar er is ook iets kortstondigs aan ontroeringen, want twee partijen jongens van een jaar of tien naderen elkaar uit de verte met wilde dierenkreten. De ene helft draagt rubberen, grijze doodskoppen en is gewapend met keien die even daarna door de lucht vliegen. De oude man probeert overeind te komen als een geschrokken geit en het meisje verbergt zich achter een boom. De monsters met rubberen koppen en dunne jongensbenen winnen, de oude man verwenst en verdoemt, het meisje is verdwenen. Ik probeer het kerkhof binnen te komen, maar het is afgesloten met twee grote hangsloten.

Het is een Engels militair kerkhof uit een ver verleden, de graven zijn overwoekerd met onkruid en wilde bloemen, soms zie ik een halve naam, een halve gedachte, maar ook degenen die om deze doden getreurd hebben zijn gestorven en Albion is ze vergeten en nu liggen ze daar maar wat. Ik wandel terug naar het plein en koop de ‘Ideal de Galicia’ en ‘El Correo Gallego’, lees dat het 24,6 graden is en dat de eb die ochtend om 3.14 is ingetreden. Een vrouw met een mand vol rode krabben komt voorbij en degene wiens enige taak was dit allemaal waar te nemen staat op en gaat verder.