Een ochtend in Bahia

[p. 132]

Droom

augustus 1967. Ik weet niet of het met de steeds vorderende leeftijd te maken heeft, maar ik droom steeds meer, en vooral als ik op reis ben. Het kan ook zijn dat ik me er op reis veel bewuster van ben, want zoveel dingen die je gebeuren als je je eigen voordeur achter je hebt dichtgeslagen lijken flarden uit dromen die je al eens gedroomd hebt. In Beaune, in de Bourgogne, was er geen plaats meer in de herberg. Het stuk dat ik nog moest rijden om toch nog een bed te vinden was net te lang, de weg bochtig en heuvelig, mijn auto eenzaam, een spookachtig steeds in honderd bochten verschietend landschap schichtig in zijn grote lichten. Iedereen kent het: het lijkt of de door de richtingaanwijzers beloofde plaats nooit meer zal komen. Voor eeuwig ben ik gedoemd om in dit nachtelijke, Franse landschap rond te rijden. Dan komt er, na wat uren lijkt, toch een plaats, Autun. Het is allemaal nog werkelijkheid. Een voorwereldse portier achter een hoge bruine lessenaar. Hij gaat me voor, mompelend, door de langste hotelgang die ik ooit gezien heb. Steeds nieuwe bochten. Ik bedenk dat er achter alle deuren wel mensen moeten liggen, verzonken in hun eigen zelfgemaakte dromen, anders zou hij mij zo ver toch niet brengen. Eindelijk zijn we er. Gedoe met een middeleeuwse sleutel, een kamer met een glimmende houten vloer, en tot in het waanzinnige uitgedijde mescalinebloemen aan de muren. In de kamer naast mij, een duister, zacht, eb- en vloedachtig snurken. Ik doe de ramen open. Uitzicht over enkele daken, en over de nacht. Omdat ik anders niet kan slapen wil ik nog wat wandelen, en loop langs de broodkruimels die ik heb uitgestrooid terug naar de nachtportier. Ik mag er uit. Buiten ligt Autun. Er zijn nog een paar cafés open en even meng ik mij in het plaatselijke nachtleven. De weg draait nog steeds onder mijn ogen door, ik voel de slaap tot in mijn tenen, maar wandel toch nog wat rond. Het is doodstil. Op een leeg plein branden een paar lantarens, ik zie een gerechtshof met koperen hekken, een gebouw met zuilen, een school, de schimmen van de laatste drinkers op de terrassen. Het lijkt alsof ik over en groot toneel loop, decors aan alle kanten, andere acteurs nergens te vinden, ik ook mijn tekst kwijt.

[p. 133]

Een half uur later lig ik in bed, en terwijl fragmenten van de 800 kilometer die ik die dag gereden heb op mij in beginnen te werken val ik in slaap, en ergens in die bewusteloze tunnel begint mijn droom. Ik ben in Berlijn. (Het vreemde is dat ik, nu ik dit opschrijf ook in Berlijn ben, maar dan echt. U moet zich daar niets van aantrekken. Voor u ben ik in Autun en droom dat ik in Berlijn ben.) Ik ben in Berlijn, in een bioscoop. Met de niets ontziende logica van dromen bevindt mijn plaats zich vlak voor het doek, niet er naar toegewend, maar er half van af. Ik zit daar geheel alleen, zijdelings opgesteld naar de zaal, die vrijwel leeg is. Mijn schoenen en mijn sokken heb ik uitgetrokken. Iets hindert mij, en plotseling weet ik wat het is: de oevreuses praten hardop met elkaar. Timide als ik ben durf ik er niets van te zeggen, vooral ook omdat ik weet dat ik het straks toch zal doen. Als straks aangebroken is geef ik een luide sis die keihard door de hele zaal weerklinkt. Het wordt doodstil. Dan gaan de lichten aan, en daar zit Nooteboom, op die idiote, voor niemand bedoelde plaats, schoenen en sokken uit, ten prooi aan de minachting van twee ouvreuses en een stuk of vijftig Berlijners.

Na een uitgerekte gène word ik wakker, en hoor hoe in de kamer naast mij twee vrouwen zeer luid praten. Tegelijkertijd zitten de waanzinnige bloemen op mijn netvlies, zodat van slapen ook geen sprake meer is. Ik kijk op mijn horloge. Half zeven. Buiten kraait een haan alsof ik daarom verzocht heb. De dames kabbelen door en het onprettige gevoel dat er in mijn droom al geweest moet zijn manifesteert zich als een donderende hoofdpijn. Mijn enige vraag: heb ik echt ssst geroepen? En daarna verwondering - hoe interessant wij toch geconstrueerd zijn dat ik het geklets van twee dames in een hotel in Autun kan vervormen tot twee zichtbare oevreuses in een Berlijnse bioscoop. Of was ik misschien tegelijkertijd ook in Berlijn? Dat kan, maar dat is nog geeen reden om mijn schoenen en sokken uit te trekken. Of (of!) ik had de hele afstand in mijn slaap gelopen. Want één ding is zeker: sinds die nacht doen mijn voeten elke dag pijn, zelfs als ik slaap.