Een ochtend in Bahia

[p. 125]

Nedejpand

mei 1967. Het lijkt wel of ons geachte vaderland zich deze zonnige dagen onder het beschonken bevel bevindt van een ergens onzichtbaar opgestelde gigantische beroepssergeant. De lauwe zomerlucht is tot aan het zenith verzadigd met de woorden rechts en links, er is een orgie van wederzijdse vingerwijzerijen, en het brave volk probeert in de pas te blijven, maar dat is moeilijk, want wij zijn geen militaire natie, en we komen maar één keer in de zoveel jaar, en dan nog alleen maar op het verzoek van een krant, uit onze legerplaatsen om orde op zaken te stellen.

Dat het moeilijk is de aandacht tussen de twee verkeersrichtingen gelijkelijk te verdelen bewijst de Haagse Post van deze week. Het blad is aan zijn buitenkant geheel nieuw opgeschilderd met buitengewoon zwarte en grote letters, waarschijnlijk om onze vele ouden van dagen voor één keer de frustrerende leesbril te besparen. Van binnen lijkt de HP nog steeds op zichzelf, zij het een beetje feller, en dus beter. De Nieuwe Haagse Post heeft zich met een waarachtige hartstocht op het links- en rechtswijzen gestort. In het goede, en dus verdrietigmakende interview met de heer A. Viruly, een door zichzelf in de geestelijke adelstand verheven aristocraat, waarin de vroegere hoogvlieger laag-bij-de-grondse mededelingen doet omtrent zijn verwarde geest (‘eigenlijk niet rechts, voor de doodstraf, jaloers op Wolkers, vol bewondering voor de DAF’) lezen wij het woordje links zes keer tegen rechts drie keer. In het commentaartje van de hoofdredacteur figureert links vier maal tegen rechts drie. De obsessies van de grote Gruyters, hoofd van het geheim oppercommando van D'66 (de partij die pas in 2066 weer helemaal up to date wordt) zijn evidenter: hij wordt acht keer door links gekweld en houdt zich met twee keer rechts nog net in wankel evenwicht, en dat alles om een paar pointeloze mandarinades weg te geven die vanzelfsprekend van een groot inzicht getuigen in de ons omringende politieke folklore, en die bedoeld zijn ter pijniging en aanmoediging voor zijn collega-dorpsoudste, Han Lammers.

U ziet het, de schaduwen van onze toekomstige ministers tekenen zich al af, en zo moet het ook, want ze komen op leeftijd. Later, veel later, als wij nog steeds alleen maar lezen en stemmen zullen wij beide heren

[p. 126]

terugzien op de trappen van het Paleis op de Dam, na de beëdiging van het kabinet door Z.M. koning Willem IV - Alexander I.

Om de H.P. te completeren: in de column van W.F. Hermans negentien links tegen drie rechts, maar dat was de bespreking van een werk waarin oude roden zich afzetten tegen het vroeger zo behaaglijke milieu, dus die moeten wel.

Over naar Vrij Nederland. Rinus Ferdinandusse. Achttien keer links, veertien rechts, en een goed stuk. Maar wie anders dan de weerbarstige engel uit Nijmegen, Jan Rogier, zou de enige zijn met meer rechts dan links - vijf tegen twee? Op mijn tellen moet ik passen op dit dorpsplein met zevenenvijftig keer links en dertig keer rechts - en dan heb ik nog maar zes artikelen gelezen en het goede Elsevier en de gezegende Nieuwe linie nog niet eens aangeraakt, om van Lammers eigen Groene maar niet te reppen!

De getallen wijzen het uit: dit volk hinkt. In een verbijsterende processie van Echternach begeeft het zich sektarisch een onbekende richting uit, de nevels tegemoet. Het bekijkt zich zelf in meerdere spiegels, de inwoners snuffelen aan elkander, tasten, luisteren, lezen, kijken en mompelen, links, rechts, links, links, rechts, links, rechts, rechts,’ het behaaglijke maar energieverslindende gezelschapsspel van de tevreden villabewoners van Europa-West. De achterbuurten die de rest van de wereld vormen zijn een gemeenplaats geworden waar je je mond over moet houden, en de machteloze die dat niet wil en die zijn emoties graag gerationaliseerd zou zien in een politiek, maar dan een echte, wordt beticht van luxueuze en belachelijke sentimenten, waaraan je de linkse uitvreter kunt herkennen. Want uitvreters waren we toch allemaal, dat is zelfs niet door de geleide Victoriaanse liefdadigheid van één procentje van ons nationale jaarinkomen weg te wrijven, noch door de voorlopige, enige oplossing: het hartstochtelijk opentrekken van de knip als de beelden op de gewetensbezwarende buis weer eens wat te gruwelijk waren om tegelijk met de rode bessen naar binnen te glijden.

In één van de markante zetfouten in de Haagse Post wordt gesproken over Nedejpand in plaats van Nederland. Dat is een vondst. Als wij deze landstreek eens een tijdlang consequent Nedejpand zouden noemen, zouden we misschien daardoor enige afstand kweken tussen onszelf en dit dierbaar plekje grond en

[p. 127]

wie weet zouden de niet te torsen problemen van wie rechts is of links en of Nedejpand door één oude familie of steeds een nieuwe meneer geregeerd moet worden een ogenblik vervagen, en dan zouden wij, Nedejpanders, er wellicht toe over kunnen gaan om Nedejpand eens een tijdje, zoals de provo's doen, op te heffen om het op te laten gaan in een iets groter en interessanter geheel. Het gat dat daardoor zou ontstaan kan opgevuld worden met lucht uit de buitengewesten, om niet te zeggen de wereld. Want die stinkt, en al zo lang, naar nieuwe tijden.