Een ochtend in Bahia

[p. 122]

Brighton

Brighton, februari 1967. Iedereen had gezegd dat ik, als ik naar Brighton ging, ook naar het beroemde Pavilion moest gaan kijken, maar al aan de uitgang van Londen kwam een beestachtige mist opzetten. Een verstandig mens keert dan om, maar ik had me er net met veel moeite uitgeworsteld, het ene voorstedelijke gezwel na het andere verslagen, en nog steeds heette het Londen, dus ik reed welbewust de koude, witte lappen in.

In het begin ging het wel. In de groene velden waren de door de winter zwartgeblakerde bomen nog zichtbaar, laagvliegende raven bepaalden de afstand tussen de verschillende, doodstille waarneembare voorwerpen, maar mijn autolichten maakten de mist steeds witter en bewegender, zodat ik na een tijdje de radar aan moest zetten en daarop met gesloten ogen ben verder gereden, af en toe gewaarschuwd als er iets bijzonders te zien was, waaronder gerangschikt mogen worden een lijkwagen met kist en bloemen zonder volgauto's maar mèt chauffeur en twee grote uithangborden bij een verlaten kerkgebouw. De teksten erop luidden - vrij vertaald: ‘Als u alles al heeft moet u hier toch eens langs komen’ en ‘De kerk is de enige vereniging die bestaat voor degenen die er geen lid van zijn’. Verder niets. Mist. Het geluid van de motor. Een enkele tegenligger. En aan het eind van dat alles Brighton. Wazige, oranje lichten. Het paviljoen afgegrendeld door de mist. En aan het eind van Brighton de boulevard, en daaronder de zee. Ik heb mijn auto neergezet en ben op het geluid afgelopen, maar dat was niet genoeg, ik moest alle trappen af, over een strand van grote, natte keien om hem ook te zien, de zee, en trouw als altijd lag hij daar, groot, zachtjes bewegend tegen de keien. In de verte de misthoorn van een schip, daarachter weer de zee, en daarachter Nederland, wachtend op een kabinet.

Een tijdje heb ik daar gestaan, verkillend tot op het bot en zelf ook wachtend op een geheimzinnig teken, dat zoals gewoonlijk weer niet gegeven werd. Geen tropische vogel kwam op mijn schouders zitten, er spoelde geen witte walvis aan, en ook de mist trok niet plotseling op om plaats te maken voor een blauwe zee vol overdreven zeilschepen en een sinaasappel-

[p. 123]

kleurige zon, niets van dat alles, terug over de keien, de lege boulevard op, dat krijg je als je van je stemming een beroep maakt in een werelddeel waar geen palmen groeien en de regen geen god is maar alleen maar veel water.

Niet langer geklaagd, naar het theater, en dan ook nog een heel oud theater, waar een modern stuk gespeeld werd dat net zo goed dertig of vijftig jaar geleden geschreven had kunnen worden, voor hetzelfde publiek, bonbondozen in de aanslag, een grote bonk onuitstaanbare gezelligheid, pluche, kristallen lampen, bontjassen, de wereld van Victoria, dood maar goed bewaard, mooi maar onvoorstelbaar vervelend. Op de laatste avond dat de wereld bestaat wordt er nog zo'n stuk gespeeld: de minnaar op de rand van het bed, de echtgenoot komt binnen, de minaar vlucht in de kast en blijft daar een bedrijf lang zitten, maar de echtgenoot zelf heeft het ook achter de elleboog en zo loopt het hele toneel vol met minnaars, minnaressen, papieren ontrouw met veel spitse zinnen en gegier om mannen in kasten en nimmer een traan, en aan de andere kant van het voetlicht bonbons uitpellen en langzaam opkauwen door de allertrouwste echtparen ter wereld die nooit op welke ontuchtige rand van welk vreemd bed dan ook gezeten hebben en dus ook nooit onder dat bed of in een nauwe kleerkast hebben moeten vluchten, maar we hebben verschrikkelijk gelachen, dat wel.

De pauze in een Engels theater wint het van alle andere pauzes waar ook ter wereld. Er zijn verschillende bars, zoals er ook meerdere pauzes zijn, en in alle bars kun je alle dranken krijgen die je maar wilt. Het is natuurlijk leuker als het stuk ook goed is, maar als het niet zo is heb je in Engeland altijd nog de pauze en bij ons alleen een kopje koffie met te veel melk. Dit alles heb ik overdacht in de met rode tapijten en eeuwenoud hout dichtgegroeide lounge bar van het Theatre Royal in Brighton waar de affiches, op zijde gedrukt, van honderden jaren terug nog aan de muur hangen en herinneren aan vergeten drama's, komedies en concerten door het elfde regiment huzaren van de graaf van P. waar in dezelfde zaal een uit de tijd verdwenen slag mensen ongetwijfeld meer plezier om heeft gehad als ik aan de 1967 geschreven voor-de-oorlogse verwikkelingen van mevrouw Brigid Brophy. Maar aan het eind hebben we toch geklapt, samen het volkslied gezongen en zijn we allemaal sa-

[p. 124]

men de mist in gegaan. Toen we een half uur later uit het belendende theatercafé kwamen stonden er nog steeds vier verkleumde meisjes op de acteurs te wachten.