Een ochtend in Bahia

[p. 116]

Leuven

januari 1967. Ik sta op het stationsplein van Leuven, en ik heb er niets te zoeken. Het is nacht, misschien komt er nog een trein aan, misschien niet. Met de drie mensen in de stationshal en de vijf die over het koele, donkere plein lopen ben ik vannacht opgeroepen door de onbekende instantie die de decors van de wereld regelt: U wordt verzocht op het stationsplein te Leuven aanwezig te zijn om het voor een aanblik van totale verlatenheid te behoeden. Ik doe mijn plicht en kijk naar de anderen, en naar de decorstukken - een monument, een rij taxi's, een paar cafés, het begin van een winkelstraat.

De anderen lijken op alle anderen van alle lege avondstationshallen, Hamburg, St Quentin, Padua, altijd staan er wel een paar mensen te wachten op een trein of op iemand die nooit meer of toch nog aankomt. Zelfs de houdingen zijn voorgeschreven, en het kan nooit missen: zij zien er voor mij uit zoals ik er voor hen uitzie, en niet tevreden met dat evenwicht verlaat ik de hal en loop het plein op. Het monument is groot en lelijk. Het is zeshoekig, er staan figuren op met de vastberaden blikken van na 14-18, een achteroverleunende vrouw die geen gezicht heeft of waarvan ik het gezicht niet kan zien dient als schegbeeld voor dit rouwschip dat nooit zal wegvaren. Zelfs de namen van de doden die het moet herdenken zijn zwartgeblakerd, niet door een brand maar door het langzame sluipvuur van de vergetelheid, honderden namen zijn het, in brons gegoten maar nu onleesbaar geworden, en de nabestaanden maken ze niet meer schoon zodat het monument zichzelf opheft en niet meer de genoemde gesneuvelden herdenkt maar hen met hun onleesbare namen verder wegjaagt in het niets.

Overal op het plein vallen witte lichtplekken van neon, het licht dat voor ons al onverbrekelijk bij de nacht hoort. In vijf witte kramen worden frites verkocht en in één smoutbollen, maar er worden geen zaken gedaan. In de cafés zitten weinig mensen achter grote kelken bier, en ik vraag me af of mijn impressie van Leuven anders geweest zou zijn als sommigen van die mensen thuisgebleven waren en anderen de cafés bezocht hadden. Of als ik een uur eerder of later

[p. 117]

voorbij gekomen was. Nutteloze vragen, maar ik houd het er toch altijd op dat niets per ongeluk gebeurt. Waarmee ik niet bedoel dat er een verband zou bestaan tussen mijn dan en dan langskomen en hun dan en dan daar zitten. Maar wel dat ik er niet per ongeluk langskom en dat zij er ook zitten omdat ze er willen zitten. Wat al met al oplevert dat ik langskom als zij er zitten, en omgekeerd, een tafereel dat niet lang duurt maar daarna wel onveranderbaar zo bestaan heeft. Dit gaat te ver, denkt de lezer en laat mij achter in het slop van mijn bespiegelingen. Ik draai dan ook om en loop naar de Hiroshimabar, aarzel, en ga toch maar niet naar binnen. God weet wat er in het bier zit. In plaats daarvan trek ik een zeer stille straat in. Er zijn geen voorbijgangers, maar in de verte is er een geluid, en het is alleen maar natuurlijk dat ik daar naar toeloop. Het hoort bij een radio en TV-winkel, en in de etalage van die zaak is een orgie van televisie aan de hand. België I en II, Duitsland I en II, Nederland I, Frankrijk I, en het staat allemaal aan, maar, en dat is het prachtige daarbij alleen het geluid van België Vlaams. Als een mot blijf ik tegen de ruit geplakt, samen met een heel oud vrouwtje dat in beverig ongeloof de kille winternacht trotseerde. Het is ook niet niets. Op Nederland I spreekt Willem Duys en op Duitsland I een Staatsanwalt, maar wat ik hoor is alleen de Belgische eerste minister die antwoord geeft op vragen over zijn nieuwe belastingmaatregelen, waarmee hij trouwens ook een mooi Frans meisje van geluid voorziet en een Indianenfilm illustreert. Naar zoiets kan ik heel lang kijken. Willem doet druk, het meisje uitdagend, er valt een Indiaan uit de boom en de eerste minister spreekt verder en vult de hele doodstille nachtelijke Leuvense straat met zijn vastberaden stem, en geen van allen weten ze dat ze op hetzelfde ogenblik voor een publiek van slechts twee mensen te Leuven optreden in de nachtvoorstelling van het wereldberoemde televisiestuk ‘Zij Spraken met Een Stem ofwel de Betrekkelijkheid van het Al’, maar voor ik daar weer over ga bespiegelen smijt ik de pen neer en ga een Abdij van Leffe drinken. Wat kan het wie dan ook schelen dat ik in Leuven geweest ben?