Een ochtend in Bahia

[p. 69]

‘Omdat ik niet eet’

augustus 1966. Omdat soms een gedicht duidelijker is dan een krant, en een gedicht duidelijker dan een columnist, vertaal ik een gedicht van de jonge spaanse dichter Jaime Gil de Biedma. Niet zozeer om een naïef geloof in de poëzie te demonstreren als wel omdat dit gedicht scherper dan wat ook illustreert wat ik gisteren, zoveel gebrekkiger, in mijn stuk ‘Spanje’ heb willen zeggen. Dit gedicht verschijnt met vele andere in een bundel moderne Spaanse poëzie, Dichters buiten zichzelf (De Bezige Bij). De bundel wordt samengesteld door de in Nederland wonende Spaanse schrijver F.M. Lorda Alaiz. De poëzie in het boek heeft uitsluitend betrekking op de toestand in Spanje sinds '36. Niemand die het leest zal kunnen zeggen dat de Spaanse schrijvers hun ogen, en zeker niet dat ze hun mond dicht houden. Ik ken mensen die zeggen dat je met poëzie geen politiek kunt maken (‘poëzie is voor meisjes’ zei Harry Mulisch eens in een onbewaakt ogenblik). Er zijn politici die reden hebben om er anders over te denken.

Apologie en smeekbede

‘Jij bent een metafysicus.’ ‘Omdat ik niet eet.’
CERVANTES

En wat zullen we zeggen van Spanje, onze moeder,
dat land van alle demonen
waarin een slechte regering en de armoede
niet zomaar de armoede en een slechte regering zijn
maar een ‘mystieke toestand’ van de mens
de uiteindelijke absolutie van onze geschiedenis?

Van alle geschiedenissen uit de Geschiedenis
is de meest verdrietige die van Spanje,
want zij loopt slecht af - alsof de mens,
moe van het vechten met zijn demonen,
maar besloten had ze te belasten met het beheer
en de boekhouding van zijn armoede.

[p. 70]

 

Onze welbekende, oeroude armoede

 

waarvan het begin al niet eens meer terug

 

te vinden is in de verhalen dat het niet de schuld

 

is van de regering, maar een vloek over Spanje,

 

een vreselijke prijs, aan de demonen betaald

 

met honger, en met het werk van onze mannen.

 

 

 

Dikwijls heb ik aan die mannen gedacht,

 

en dikwijls heb ik aan de armoede gedacht

 

van dit demonische land -

 

en dikwijls heb ik gedacht aan een heel ander verhaal,

 

anders, en minder eenvoudig, aan een ander Spanje

 

waar een slechte regering wèl iets zou uitmaken,

 

 

 

want ik wil geloven dat onze slechte regering

 

een doodgewone rotzooi is van mensen,

 

en geen metafysische affaire, dat Spanje

 

uit zijn ellende zal en moet komen,

 

dat het nog de tijd heeft om zijn geschiedenis

 

te veranderen, vóór de demonen zullen opstaan, en

 

 

 

ik wil geloven dat zulke demonen niet bestaan,

 

dat het mannen zijn, die de regering betalen,

 

de bedrijfsleiders van de vervalste geschiedenis,

 

zij zijn het die de mensen verkocht hebben

 

die hen hebben bekeerd tot de mystiek van de armoede

 

en die de merg uit Spanje hebben gezogen.

 

 

 

Ik bid dat Spanje die demonen uitdrijft,

 

dat de ellende stijgt tot de lippen van de regering,

 

en dat de mens zelf de beheerder wordt van zijn

 

geschiedenis.