Een ochtend in Bahia

[p. 44]

Terug

Athene, oktober 1965. Het is allemaal te veel. Ik zit op een omgekeerde boot op de kade, de lucht is onvoorstelbaar zwart en toch met een lichtgevende maan er in, vol, die de dierlijke wolken wit maakt. Achter me gitaarmuziek, onder me de zee, als ik me omdraai het Griekse dorp dat er nu ineens uitziet als een Russisch dorp, een Potemkimfaçade onder een schilderij van heuvels. Dit is de laatste avond, morgen komt de dag van de terugreis, een dag die nergens meer bij hoort, om vijf uur zal Jimmy van SucuSucu, een rieten café in de hoek van de haven met zijn manke been in een sneeuwwit pak om me heen drentelen met hete koffie, en dan is het afgelopen, de oude witte schuit op, de Neraida, die me terug zal brengen naar Piraeus, naar Athene. Teruglezend zie ik drie keer het woord wit in een paar regels, en het klopt, want ook de ochtend zit weer vol wit licht, en de huizen tegen de heuvel zijn wit, dit is het land van het licht, langzaam zie ik het wegvaren en ik denk ‘hier kom ik niet meer terug,’ en daardoor ontstaat er een gretigheid in mijn kijken die nog voor één keer alles wil opsommen en registreren, maar de Neraida is sentimenten aan zijn reling gewend en vaart rustig door onder de kust van het eiland dat traag van mijn ogen afglijdt, een vorm wordt die al onherkenbaar is, en dan verzwolgen wordt door de zee - er is helemaal geen eiland, ik kom er niet vandaan, en kan nu rustig aan dek gaan zitten, andere, onbekende eilanden stromen voorbij, groen en oud, af en toe leggen we aan, en dat gaat altijd gepaard met hetzelfde geklaag van de scheepsfluit en gedrang bij de loopplank. Popes met stokken met zilveren knop, oude vrouwen in het zwart, mannen in boerenkleding met oude kartonnen koffers en jute zakken komen aan boord en worden in drie klassen gescheiden, verkopers rennen en schreeuwen er doorheen, een oude man zwaait in het rond met een grote, dode vis die tussen Poros en Athene verloot zal worden, en ik zie buiten Arcadië langszeilen, hellingen met bomen en schapen, en binnen komen de eeuwige bewoners ervan tot rust en vallen in slaap, de mediterrane slaap, een authentieke oerslaap waar ik nooit meer aan toe zal komen en die ik benijd en bewonder: je gaat maar ergens liggen, op een bank of gewoon op het dek, je sluit de ogen en je slaapt en niets zal je nog

[p. 45]

wekken. Daar liggen ze, armen uitgespreid alsof geveld door een vreselijk noodweer, mond een beetje open, niet gehinderd door de waanzinnige transistors of een plotseling wilde golf die het schip optilt, afwezigen die er zijn, slapende Grieken.

De paar andere vreemdelingen zitten in een hoek, gezichten opgetild naar de zon. Nog een paar dagen en ze worden als vissen teruggegooid in de herfstige netten van Düsseldorf, Kopenhagen of Amsterdam, en ik stel het me voor, vallende bladeren, mist over de grachten, en weet voor de zoveelste keer in mijn leven niet waar ik thuishoor, nergens waarschijnlijk, en daar is eigenlijk ook niets tegen.

Na een paar weken eiland is Athene wild en druk. Een goede vriend neemt me mee naar de Agora en een beetje ontzind van de hitte wandel ik met hem langs stompjes van zuilen, twee Nederlandse heren door een heet en stoffig veld en ik tracht me voor te stellen dat dit dan het centrum van een wereld geweest is, maar er rijdt een ijzerkleurige ondergrondse vlak langs, die veel lawaai maakt, en wat er zich verder afspeelt doet dat uitsluitend in mijn hoofd, tot ik me omdraai en daar op die hoge heuvel, van goud gemaakt, de Akropolis zie liggen, en het verleden onderga als een lichamelijke sensatie die niets met voorstellingsvermogen te maken heeft - de werkelijkheid van dat gebouw wordt sterker dan de mijne, heel even, dat is alles.

Wat doe je verder zo'n laatste dag? Je koopt een potje rode zalmeieren voor de een, macedonische sigaretten voor de ander, en een fles ouzo, en een zak vol noten, dan eet je lam uit Korfu, gebakken in broodkruimels, slentert langs terrassen, schrikt niet meer van een betoging, zit op het Syndagmaplein naar het crème-caramelkleurige parlement te kijken en leest een krant met ver verwijderd noordelijk nieuws.