Een nacht in Tunesië

Rotterdamse avond

[11 februari 1965] Ik zal wel nooit begrijpen hoe Rotterdam in elkaar zit. Aan de portier van het grote kantoor waar ik zojuist een bespreking gehad heb, vraag ik of het ver lopen is naar Katendrecht, maar hij kijkt mij aan of ik hem vraag hoe ik het vlugst in Australië kan komen, en begint dan aan zo een vreselijk netwerk van trams en

[p. 163]

bussen die ik kan of moet nemen, dat ik het opgeef en maar de straat opga, waar het al stil is, donker, en koud. Achter een hoge muur zie ik masten van schepen met oranje lichten, een haag van kranen, en in het kleine café waar ik binnenga, zitten de bijbehorende zeelui, een geur van zee en verte om zich heen geslagen. Achter de bar staat een vrouw die door iedereen tante genoemd zal worden, en samen met haar man, een donkere zwijgzame krachtfiguur en een klant in laarzen en met een Mari Andriessen-gezicht buigt ze zich over mijn vervoersprobleem.

Man en vrouw houden het bij lijn 10 en dan bij het Blaakstation overstappen op bus 30, maar de man met de laarzen is voor een bootje, en wordt daarom in het vervolg aangesproken als ‘dotje poetskatoen’, ach ga toch weg dotje poetskatoen, d'r gaat maar één bootje in het half uur, dan sta je daar te sterven van de kou. Maar daar is dotje poetskatoen het toevallig helemaal niet mee eens want hij heeft toevallig zelf op dat bootje gevaren, en je vaart mooi recht naar de kaap, en het bootje gaat tot zeven uur elk kwartier, en is het al zeven uur dan? nee, het is nog geen zeven uur, en dan richt hij zich op in zijn verschrikkelijke lengte en zet zijn mening kracht bij met een uitnodiging tot een uitgebreide weddenschap, maar ik verdwijn uit het café voor ik verplicht ben te kiezen, en vijf minuten later rij ik in een van die mooie okeren trams door het doodstille Rotterdam.

De bestuurder is van ons afgescheiden door een wijnvlekkleurig gordijn dat tot zijn knieën komt, zodat we alleen maar zijn voeten en kuiten kunnen zien, waarop hij onbeweeglijk staat. Rotterdam bij avond is mooi. De grote blokken, met hier en daar het neonlicht achter de wijde ramen staan er bij als met parelmoer ingelegde

[p. 164]

Japanse lakdozen. Soms ook is zo'n heel gebouw verlicht, zilveren blokken boven de witte, lege straten waarin de wind de hoge oranje straatlantarens niet eens kan bewegen.

Ik stap uit bij het station Blaak, en loop achter een Chinees in gabardine regenjas naar de stille groep wachtenden bij de bushalte van lijn dertig. Het duurt lang eer de bus komt, en ik wandel wat rond. Achter de halte is een laag gebouwtje waar twee wapenschilden aan de muur bevestigd zijn met een schuine vlaggestok. Het ene is van het consulaat van de republiek Chili, waarop een gekroonde adelaar en een gekroond hert samen een schild vasthouden met het opschrift por la razon o la fuerza (voor de rede of de kracht), het andere van de republiek Panama waar de zon net over het blinkende kanaal opgaat en schijnt over de woorden pro mundi beneficio (voor het welzijn der wereld) en zo hangen die twee dunne schilden daar in de koude wind tegen de bakstenen Hollandse muur verre, nooit geziene republieken te vertegenwoordigen, uitkijkend over een leeg, donker, wijd gebied waaraan de hoge gebouwen grenzen, nuchtere, heldere vormen, waarop ook weer opschriften staan, zoals stad rotterdam, 1720. En terwijl ik bedenk hoe prachtig de wereld toch is ingericht zie ik weer verder tegen de donkere hemel het nieuws draaien, in Mozambique zijn 23 Portugese soldaten vermoord, een Vietnamees is naar de hoofdstad van Cambodja, Pnom Peh uitgeweken, de zoon van Chaplin is getrouwd in Schotland. Even zijn ze er allemaal, bij die bushalte op die koude, door de wind beheerste vlakte, de 23 dode soldaten uit Afrika, de man in zijn vliegtuig die over de Aziatische jungle naar zijn asiel vloog, de

[p. 165]

zoon van Chaplin die niet weet dat zijn naam nu, op dit ogenblik, langs de ijskoude lege Rotterdamse hemel draait.

En dan komt de bus, achter de Chinees aan ga ik naar binnen, waar hij bij een vrolijke groep andere Chinezen gaat zitten die kennelijk net met een schip zijn aangekomen. Ze dragen kartonnen dozen en met touw omwikkelde grote pakken en wijzen elkaar dingen aan, buiten en zingen een heel gesprek bij elkaar. Onder aan het raam van de bus zie ik twee meisjes staan van een jaar of veertien. Ze lachen, vooroverhangend over hun fietsen, en zwaaien naar de Chinezen. Die zwaaien terug, en dan springt het licht op groen en de bus rijdt weg, de verdere avond in, vol of leeg van avonturen.