Een nacht in Tunesië

Een nachtrit

[13 januari 1965] Het is al over tweeën in de nacht als ik uit Amsterdam wegrijd op weg naar Parijs. Er is nauwelijks verkeer. Duitse nachtradiostations breien aan een dodelijke reeks met watten en orgelklanken opgevulde muziekstukken die bedoeld zijn om de nachtelijke rijders wakker te houden, maar het lukt nauwelijks. Als een klein muzikaal kamertje draait de auto langs de bekende staties: rotondes en spoorwegovergangen, door steden kom je in Nederland nauwelijks, behalve op het laatste stuk, de dunne pijp van de trechter, waar dit anders zo vooruitstrevende land al zijn verkeer naar het zuiden probeert weg te werken over een magere tweebaansweg met dorpen.

Ik heb het gevoel dat ik al minstens duizend keer getankt heb bij dat benzinestation aan de grens. Het grenswisselkantoor is nu gesloten, de telmachines glimmen in het licht van de weinige voorbijkomende auto's. Bij de grens zelf word ik doorgezwaaid, en rijd de terreinen van koning Boudewijn binnen, een land met maar twee soorten radio en maar twee talen. Zelfs op dit uur rijdt die malle gele tram nog, die door een sadistisch genie zo behaagziek langs en over de weg is gelegd dat er per jaar minstens één Nederlander onder moet komen. Er zit op dit uur niemand in, behalve de conducteur, die een gezicht van een van de personages van Beckett geleend

[p. 161]

heeft en daarmee naar de lege, donkere zaal van het landschap staart. Met de slaap aan beide kanten naast me rijd ik Antwerpen binnen, waar je op dit uur (halfvijf) nog Chinees, Italiaans en Turks kunt eten. Ik eet dan ook een biefstuk en drink een flesje Spa, waarvan ik met een kinderlijk geloof meen dat het wel heel goed voor me zal zijn, want het komt uit een bron, en niet uit een kraan. Als ik het allemaal op heb overweeg ik ernstig een hotel, bekijk er een of twee, denk aan het bed waar ik dan in zal moeten, aan het behang, de wastafel, het verkeerde kussen, de asbak met het drankmerk, de misschien wel bruine gordijnen, en rijd door.

Na Brussel begint het licht te worden. Langs de baan stappen af en toe al arbeiders, slierten nevel rond leren gestaltes, bussen komen nergens vandaan en nemen ze mee. Vlak na de Franse grens is een café open waar een sketch wordt opgevoerd. Een oude man en vrouw zitten zwijgend aan een tafel elkaar niet aan te kijken. Tussen hen in staat een glas cognac waar ze om de beurt van drinken. Boven hun hoofden hangt een plakkaat met twee regels. De eerste: ‘De alcohol doodt langzaam.’ De tweede: ‘Nou en? We hebben geen haast’, en met die troostrijke gedachte achter in het hoofd val ik Frankrijk binnen, een eindeloze reeks landerijen, soms met gele, lichtende plekken in de grond waarvan iemand mij eens verteld heeft dat dat door de oorlog 14-18 gekomen is, toen hier om een paar meter dagenlang gevochten werd, gas en granaten door de lucht aan kwamen zetten en er in diezelfde, nu zo lege, winterse weilanden tienduizenden doden vielen. Die hadden misschien ook geen haast, denk ik, maar sommige anderen wel, die er nu ook niet meer zijn om de waanzinnige oorlogskerkhoven te be-

[p. 162]

kijken. Waar het precies was weet ik niet meer. Je stapt uit, en het lijkt wel of de kruisen door gaan tot de horizon, de namen er soms al afgeregend, gewaaid, gebrand door de zon, een wit kerkhof en daarnaast één met andere, verveloze kruisen, kleine, lage slagorders van magere, houten soldaatjes die niet meer hoeven te vechten en voortaan altijd doodstil mogen blijven staan en dood zijn als god in Frankrijk.

Er komt nu meer verkeer, grote vrachtwagens die langzaam tegen de trage hellingen opdreunen, en waar je dan even langzaam achter moet blijven hangen, want wat je ook van de Gaulle kunt zeggen, Autobahnen heeft hij tenminste niet gebouwd, of, hoe heet dat, aangelegd. Hij wil waarschijnlijk dat we Gallië goed bekijken, en dat doen we dan ook maar, een winterse, bruine landstreek, waarin soms nog wadden gele sneeuw, boerderijen met slachtoffers van Simenon, dorpen waarin zich onzichtbare levens verbergen in afgebladderde huizen, en ondanks alles toch dierbaar, de noordelijke voortuin van Parijs waar ik om elf uur in de ochtend binnenrijd, of liever gezegd ingesmeten word als een oude, vermoeide biefstuk op de hete plaat van het Parijse verkeer. Maar ook dat weer overleefd.