Een nacht in Tunesië

Tot het over is

[1 november 1964] Ik was vorige week, in de naar ontsnapping verlangende stemming die de vaderlandse herfst soms gewoon als de belasting oplegt, zo maar ineens midden op de dag op het idee gekomen om naar Parijs te gaan om daar, zoals mijn hoofdredacteur dat uitdrukte, het vallen van de bladeren te gaan verslaan. Als ik eerst mijn sterren geraadpleegd had zou ik misschien zijn thuisgebleven, want iedereen die ik moest hebben kreeg van het onnaspeurlijke lot een dichtbij sterfgeval toegeschreven, en Parijs zelf was zo grijs als een sterfhuis. De hele dag, vanaf het toch al niet behaaglijke opstaan in vreemde ruimtes tot het laatste met onbekende bietsers gedronken glas in de Hallen hing er een soort vijf-uur-in-de-middag-en-straks-komt-de-vij-

[p. 151]

and-licht waardoorheen dan inderdaad de bladeren vielen, geler dan ooit, bruiner dan ooit, en te groot, en voorzien van koppetikkers, en stinkend naar de herfst, en ook verder liep alles uit de hand.

De rij bij de Toulouse-Lautrec-tentoonstelling was veel te lang, de rij bij de nieuwe film van Antonioni was nog langer, het stikte in alle bloemenwinkels van de dikke grote vette chrysanten, de ziel onder mijn arm werd met de dag zwaarder, kortom ik genoot met volle teugen van die stemming die ook in Franse chansons met zoveel nadruk wordt uitgedragen en die het voorrecht is van de artistieke middenklasse. Bij dat alles hoort ook het plotselinge, op volstrekt niets gebaseerde besluit om weer terug te keren, en de angst dat dat dan niet kan, maar het kon wel, want toen ik zaterdagmiddag tegen zessen de klm opbelde om te vragen of er nog een plaatsje was in het vliegtuig van halfnegen, meende ik zelfs iets van een opgetogenheid aan de andere kant waar te nemen, die mij toen raadselachtig voorkwam, maar later op de avond niet meer.

Door een enorme bus werd ik in razend tempo langs met al bijna kale bomen waarschuwende boulevards gereden, waar de laatste goedgeklede meisjes de bladen van Elle achter zich dichttrokken, geestelijk al weer op weg naar het wintersportseizoen, en ik aan de buitenwijken overgeleverd, de moderne mens op nagelhoogte tussen de door zijn architecten vervaardigde op papier zo menswaardige bouwdozen - omdat er op papier geen weersomstandigheden voorkomen, die van zo'n hele, prachtig bedachte en inderdaad ook vol met mensen gedane voorstad een nog treuriger voorwerp kunnen maken dan een natte, gescheurde, gravelkleurige, oude stukke

[p. 152]

tennisbal aan het eind van de baan tegen het roestige hek, het seizoen al twee maanden afgelopen.

In ieder geval, na al die bouwsels kom je op het vliegveld Le Bourget, zo goed als je ze een uur later, bij het verlaten van Schiphol in weer een andere bus onmiddellijk weer krijgt voorgeschoteld, woningen, een geweldig woord, in eindeloze slagordes, en daarin mensen, net zoiets als ik. Maar ik was nog helemaal niet op Schiphol. In een Nederlandse krant las ik over de vliegtuigen die die dag naar Dusseldorp hadden moeten uitwijken, en met een plotselinge doodschrik - stel je voor, zo'n avond in een Duitse stad te moeten doorbrengen, ging ik naar de klm, maar nee, het mistte niet zo erg in Amsterdam. En daarna ging het gongetje, en of de passagiers voor Amsterdam zich naar uitgang nummer vijf wilden begeven - dat wilden de passagiers best, maar er was maar één passagier, en dat was ik, waarna ik ook de opgetogenheid van die middag begreep. Gelukkig voor de toch al met verlies werkende Koninklijke Luchtvaartmaatschappij kwamen er later nog twee, en toen nog een, maar alles kon op de vingers van één hand, en zo wandelden we, elkaar aankijkend als kinderen die iets verbodens gaan doen, achter de stewardess aan het beton op, toch een beetje in de mist, en klommen met zijn vijven in de ontzaglijke Lockheed Electra, keuze uit tachtig of honderd plaatsen, een lege, langwerpige bioscoopzaal waarin we om welke reden dan ook toch nog lekker een flink end van elkaar gingen zitten, zodat we elkaar nauwelijks zagen, en zo gingen we de nachtlucht in, vijf mensen die het in hun hoofd hadden gehaald om juist op dat ogenblik van Parijs naar Amsterdam te vliegen, en een luchtvaartmaatschappij die er meer mensen dan vijf voor had uitgetrokken om dat

[p. 153]

mogelijk te maken, eigenlijk wel aardig, temperatuur buiten min dertig graden Celsius, kruissnelheid bijna 600 kilometer, hoogte vijf en een halve kilometer, en maar slempen daar boven in de lucht, wat een leventje, en bij aankomst al meteen omgeroepen omdat degene die me zou komen halen me toch niet kwam halen, en ook verder niets veranderd, mist, nachtvorst, en straks wat daar allemaal op volgt, plaatselijk gladde wegen, natte sneeuw, de Elfstedentocht die dan toch niet doorgaat, de slag van twaalven, gewoon wachten tot het allemaal over is.

Hierop natuurlijk antwoord gekregen van de klm:

Zeer geachte heer Nooteboom,

Het is inderdaad juist, dat er een serene rust heerste in het vliegtuig dat u op zaterdag 31 okt. jl. van Parijs naar Amsterdam bracht.

De zaterdagavond is voor de kortere Europese trajecten nooit bijzonder druk en aangezien het toen Allerheiligen was en de kantoren van 30 okt. tot 2 nov. gesloten waren, was er wellicht nog minder belangstelling om de Lichtstad te verlaten dan anders.

Te uwer geruststelling zij echter vermeld, dat wij met onze Parijs-Amsterdamvluchten dat weekend niet over de gehele linie zo onfortuinlijk waren, zoals u uit onderstaand overzichtje moge blijken.