Een nacht in Tunesië

Engelse ochtend

[Londen, maart 1964] Waarvan ben ik wakker geworden? Vreemde geluiden, of omdat het schip slingert? Maar misschien denk ik daar nog niet eens aan, die eerste seconden. Ik word wakker in een klein bewegend kamertje, dat misschien wel het hiernamaals is, herken mijn kleren over de stoel, het open boek naast het bed, het lege whiskyglas, en dan is het al zover, een donderende slag op de deur, en al meteen gaat hij open, ik hoor geluiden op de gang en de steward komt binnen

[p. 93]

in het zwart met helblauwe revers, natte haren, een wit ochtendgezicht en een geweldig grote kop thee waar een wolk uit opstijgt. Over een half uur komen we in Harwich aan, het minder slingeren is de rivier, de geluiden van de gang zijn andere heren die zich in hun pyjama's naar de ochtendlijke wc vervoeren. Ik sta op en ga aan dek. Het is koud en mistig, en onder lange witte sluiers zie ik het water waar we zachtjes doorploegen en aan het eind daarvan de groene en grijze stroken vreemd koninkrijk.

Geratel van kettingen, bevelende schreeuwen, en langzaam schuift het grote schip tot op twee decimeter van de kade. Een officier boven in de stuurhut houdt het allemaal in de gaten, geen glas of kopje mag er omvallen, en er valt ook niets om - een heel zacht tikje en vijf minuten later lopen we over de Engelse stenen, een drom zwijgende figuren die om een of andere reden van Zweden, Duitsland, Nederland naar Engeland moesten, toevallig door het Generale Lot door elkaar geslingerde draden van één nacht die zich nu snuivend, kuchend, en verlangend naar koffie en wat al niet in een grote koude hal in twee groepen opstellen: de Engelsen en de niet-Engelsen. Strenge, hooggezeten heren bekijken onze paspoorten, vragen wat we komen doen en dat willen ze echt weten, waar we gaan logeren en laten ons dan binnen op het erf van Elizabeth de Tweede, dat er voorlopig nog uitziet als een lang perron waaraan de trein naar Londen klaar staat. Ik weet dat mijn verbazing wat aan de kinderlijke kant is, maar ze staan er dan toch altijd maar, die treinen. Nooit komt die dag, die toch in de statistieken te voorzien moet zijn, dat er geen enkele reiziger aankomt met de boot Hoek van Holland-Harwich, zoals ik ook vaak verwacht heb in Parijs aan te

[p. 94]

komen en te horen te krijgen, nee meneer, er is geen eten meer, alles is op.

Goed, dat zijn gedachten die het uur meebrengt. Ik heb mezelf de luxe van een eersteklascoupé aangedaan, vandaaruit is, vooral in Engeland, de wereld veel mooier, want men heeft dan recht op een totaal eigen fauteuil met hoge leuning, die gezellig alleen in een hoekje staat en bovendien nog kan draaien. Tegenover mij zit een door de tijd aangevreten man en spelt een schandaalkrant. Af en toe laat hij zijn ogen, die al veel te veel gelezen hebben in dit leven, van het papier afglijden en kijkt met misprijzen naar twee in zwaar Engels tweed gehulde Duitsers die opgewonden doen, dan naar mij waar hij ook niet veel in ziet, en dan maar weer naar de goederenwagens op het perron om zo weer bij zijn baronnen en graven op pagina drie terug te komen, die zich ook tijdens zijn afwezigheid hebben beziggehouden met trouwen, scheiden en het verzinnen van trucs om bezoekers naar hun zwaar belaste kastelen te lokken.

Witgejaste obers van middelbare leeftijd wenken ons naar de spijswagen. De trein gaat rijden, historische, maar door de goede smaak van latere geslachten niet verwende landschappen sjouwen voorbij, en wij gaan eten. De obers dienen het op met de korte half gemompelde beleefdheidsfrasen, zeggen dank u als ze het brood aangeven en stichten daarmee bij de buitenlanders dezelfde verwarring die dit eiland al eeuwen bij de Europeanen aanricht, de man tegenover me eet twee gebakken gerookte bokkingen en drinkt daarbij een kop lelieblanke koffie, anderen stoppen hele lappen spek achter hun landelijke kleding, ik voel me vrolijk over zoveel moois en lees de in heel kleine lettertjes opgestelde

[p. 95]

overlijdensberichten van deftige mensen in de Times.

Op weg naar Londen passeren ons andere, snellere treinen met andere mensen; de zes miljoen werkers die elke ochtend die stad binnenstromen als een ontzaglijke bloedstroom. Soms rijden we naast elkaar en kunnen dan in die treinen naar binnen kijken, slagordes rechtop zittende figuren, verborgen achter kranten, zes miljoen wezens die uit een ring van groenige dorpen en voorsteden de stenen stad binnendringen. Een uur later ben ik onherstelbaar tussen die zes, en de twee miljoen die er al waren, opgeborgen, een verschoven pionnetje, dat aan de leiband van een taxi door het onvoorstelbare verkeer slingert.