Een nacht in Tunesië

Een middag in Clichy

[Parijs] Twee dagen na de persconferentie van de Gaulle ging ik naar het buitengewone congres van de Franse socialistische partij in Clichy, bijeen om al dan niet Gaston Defferre tot kandidaat voor de komende presidentsverkiezingen aan te wijzen. Na het goud en de klassieke entourage van de absolute monarchie nu een grijze, kale voorstad van Parijs - na een paleiszaal waarin één heer lange tijd spreekt en sommige anderen hoogstens iets mogen vragen, hier een hal waarin honderden en honderden gedelegeerden als ze willen hun mond kunnen opendoen. Nu is een persconferentie natuurlijk niet te vergelijken met een partijcongres, maar het is moeilijk om niet op zijn minst een paar vergelijkingen te trekken. In het Elysée is het grauwe weer van buiten vergeten; het bestaat niet meer. In Clichy gaat het mee naar binnen. Een groot podium, dat leeg is als ik

[p. 87]

binnenkom, wordt aan weerszijden onbeholpen versierd door twee magere boeketten van vijf rode vlaggen. Daaronder, op kartonnen borden, het embleem van de partij, drie omlaagwijzende rode pijlen. Op de lege bestuurstafel een niet gestreken, meterslange katoenen rode lap, papieren, microfoons en bij elke lege stoel een klein rood vlaggetje. Links een spreekgestoelte, ook met het kartonnen bord. Het bestuur, wordt me verteld, vergadert op dit ogenblik over een motie. Defferre wil zo veel mogelijk de vrije hand hebben bij de verkiezingen, Mollet, zijn grote tegenstander en de secretaris-generaal van de partij, wil hem zoveel mogelijk aan de partij binden. Defferre weet dat hij dan nog minder kans zal hebben dan hij al heeft tegen de Gaulle en heeft gedreigd zijn kandidatuur in te trekken. De duizend gedelegeerden in de zaal wachten min of meer gelaten op de afloop van het onzichtbare duel. Ze zitten, hangen, lopen rond, kijken een beetje naar de pers die niet veel anders heeft te doen dan naar de gedelegeerden te kijken, want verder is er niets te doen. Lange, ook al met rood doek beklede tafels staan een beetje schuin naar het podium gericht. Op elke tafel het onvermijdelijke rode vlaggetje en een aanduiding uit welk kiesdistrict de gedelegeerde van die tafel komt: Calvados, Nièvre, Guadeloupe, de Pyreneeën - en omdat ik niets beters te doen heb probeer ik of er een duidelijk verschil is tussen zee- en berggezichten, maar een misschien wel socialistisch waas, of de afwachting, of de blijdschap elkaar weer eens te zien, verdoezelt de regionale trekken en één indruk blijft over: die van een zekere ouderdom. Er zijn weinig ‘jongeren’ - en eerlijk gezegd, er is ook weinig wat jongeren zou aantrekken in deze ruimte. Op elke plaats ligt een map met het partij-embleem, en in het gelige licht van de lampen

[p. 88]

of het zinkkleurige licht uit de matglazen ramen kun je daar wat in lezen. Zo af en toe komt er iemand zeggen dat de ‘resolutie nog niet gefrappeerd is’ en dan lees ik maar weer wat in mijn ‘Interieure Bulletin van de Socialistische Partij sfio, Moties voor het Buitengewone Nationale Congres, Bijdrage tot de discussie (groen). Voor een constitutionele president (zalmkleurig), Regionale Resoluties (blauw), Voorbij het Heden (goud), Voor de kandidatuur van Defferre (roze), Valse en Ware Problemen (wit) en als ik het allemaal uit heb is de resolutie nog steeds niet gefrappeerd. Dat wat de Gaulle innerlijke tegenstellingen binnen de partijen genoemd heeft woedt ergens genadeloos in een vertrek, en het duurt één uur, twee uur, drie uur - een aantal gedelegeerden krijgt er genoeg van en begint te schreeuwen, te stampen en te klappen, maar op het toneel blijven de zes ficussen onbeweeglijk tegen de vale gordijnen staan, en er gebeurt nog steeds niets.

Buiten wordt het een beetje donker, af en toe komt er iemand met de mysterieuze mededeling dat er binnen de vergaderkamer unanimiteit heerst - en ik vraag me af hoe belangrijk deze middag is of zou kunnen zijn. Als de Gaulle om welke reden dan ook af zou treden wordt hier misschien de toekomstige president van Frankrijk gekozen, maar het ongeloof omtrent de belangrijkheid van dit congres hangt ook in de zaal. Het lijkt meer op een wat vertederende reünie dan op een middag waar politiek gemaakt wordt. Er heerst geen duidelijke spanning, men is er eigenlijk van overtuigd dat Defferre wel kandidaat zal worden, en dan, ja dan hangt toch alles weer van de Gaulle af. Sentimenten zweven er wel, maar geen hartstochtelijke - dat blijkt als de bestuurderen dan

[p. 89]

eindelijk terug komen. Met een vlakke, Noordfranse stem leest Mollet de nogal uitgebreide resolutie voor, die er op neerkomt dat Defferre socialistisch kandidaat zal zijn bij de komende verkiezingen (waarvan de datum ook al door de Gaulle wordt vastgesteld) zonder frustrerende partijdictaten.

Tijdens het voorlezen loop ik wat naar voren. Mollet is vrij klein, een beetje dik. Bleek gezicht, kalend hoofd, bril. Naast hem zit Defferre, een lenige, tamelijk mooie man, nog bruin van de wintersport. De toespraak waarmee hij voor het vertrouwen bedankt enzovoort enzovoort heeft een oprechte, en ook een solide klank, geen oratorische vonken, maar er wordt toch geschreeuwd en gejuicht, en zijn naam gaat gescandeerd de lucht in, en er wordt ritmisch geklapt en zoals altijd moet ik verbaasd naar de menigte kijken die dat opbrengt, zo'n schreeuwend, loeiend geluid dat naar die maar zo'n beetje verlegen lachende man op het podium rolt. Wat voor hoop, gedachtengang, verwachting, wat voor andere sentimenten zijn er dan toch in dat schreeuwen verdisconteerd? Hoe dan ook, lang duurt het niet, het congres wordt gesloten, tussen de schuifelende menigte bereik ik het grijze buiten van Clichy. Een vriend wijst mij nog gauw aan, ‘dat is Jules Moch, vroegere minister van Binnenlandse Zaken, dat is Ferniot die Defferre gemaakt heeft, dat is Lejeune die zo fout was met Algerije’, en dan verspreidt die hele menigte zich, in het bezit van een nieuwe verwachting, naar huis om politiek te vervaardigen, ervan uit te rusten.