Een nacht in Tunesië

Schepje van ambassadeur

[21 januari 1964] Tot voor kort was de gewoonte als volgt: men kwam al dan niet toevallig in de politiek terecht en ging er bij de pensioengerechtigde leeftijd weer uit. Vervolgens schreef men zijn memoires, die dan óf een bestseller werden, óf in geheel vernielde prachtband op het Waterlooplein terechtkwamen voor een kwartje. Afgelopen ook alweer die mooie tijden. Geschreven moet er worden, als 't niet later is dan maar nu, en aan dat beginsel danken we een boek van onze voormalige ambassadeur in de Sovjet-Unie, dr. J.G. de Beus, In Rusland, momentopnamen en perspectieven. Aan de voorproeven die De Telegraaf ervan gegeven heeft te zien, is het een buitengewoon onbelangwekkend relaas van oude koek die iemand op een post waarvan we maar zullen aannemen dat hij belangrijk is, niet zou moeten opdienen.

Het artikel, dat het eerste boekfragment vergezelt, geeft te verstaan dat dr. De Beus een van onze beste diplomaten en ambassadeurs is. Dat is natuurlijk vervelend voor de anderen, maar als er dan ook nog gesproken wordt over een voortreffelijk schrijverschap en een rijke creatieve geest, en een boek dat vertaald is in het Engels, Grieks, Chinees, Koreaans, Portugees, Spaans,

[p. 81]

Japans, Perzisch, Duits en Arabisch... ja, dan moeten we wel en daar gaan we dan.

‘Aan tafel bij Nikita Chroestsjev en de Zijnen. ik vierde oudejaarsnacht in het kremlin. Nieuwe Bourgeoisie aan Ruslands top.’ Ik kan niet zeggen dat dit, komende uit een rijke creatieve geest, naar meer smaakt, maar ik heb al 't meer dat er volgt toch gelezen, en eerlijk, het smaakte niet, en zeker niet naar meer. Dat een Nederlands ambassadeur in Moskou niet meemaakt wat wij allemaal denken dat hij meemaakt, of liever gezegd, dat hij eigenlijk nooit iets meemaakt omdat een Nederlands diplomaat in de huidige wereldsituatie doorgaans niet veel mee te maken krijgt, is jammer voor hem. Het moet frustrerend zijn om in een hoofdstad van het politieke bedrijf te zitten op een plek die er niet buitengewoon veel toe doet. Maar waarom iemand vanaf die plek alles op moet schrijven wat de driehonderdeenentwintig andere bezoekers ook al gezegd hebben, blijft onduidelijk, en niet alleen dat, ook onbenullig.

Het hele verhaal over de dikke Russische vrouwen, officieren die van het goud en zilver ‘druipen’, ‘welgedane brede Russen met vierkante koppen in brave colbertjes met soms wat scheefzittende dassen, en hun nog bredere gades in degelijke huisjurken of pogingen tot avondjurken’ had door de eerste de beste derderangs journalist naar huis geschreven kunnen worden, en dat is dan ook al regelmatig gebeurd. Maar dat de Nederlandse ambassadeur in Moskou niets interessanters heeft mee te delen dan zijn wat protegerende studentenopstellen over de Russische maatschappij, maakt het pijnlijk, en niet alleen voor hem.

Het volgende citaat kan regelrecht uit een studentenblad zijn - al ken ik er die het zouden weigeren: ‘Rechts

[p. 82]

van mij zit een aardige Russische dame in een avondjurk die het ook bij ons goed zou doen. Haar enige probleem is dat ze, zoals andere Russische vrouwen, bepaald (stopwoordje van de baas) niet aan de slanke lijn doet, met het gevolg, dat ik na ieder gerecht het omineuze geluid van een serie losspringende drukkertjes hoor, waarop ik mij telkenmale discreet naar mijn linkerbuurman wend, om bij gebrek aan conversatie voor de zoveelste maal het glas met hem te ledigen.’ Misschien had de ambassadeur dan toch beter wat Russisch kunnen leren. Dat hij het verschil tussen een generaal en een maarschalk niet kan zien, is voor iemand wiens uitsluitende functie het is namens de Nederlandse regering aan banketten maarschalken en generaals te onderscheiden, bepaaldelijk heel vervelend, zoals ook het geschrijf, om het zo maar te noemen, over de ‘verburgerlijking van de sovjet-elite’ en over de Sovjet-Unie die ‘zelfs na het uittrekken van de revolutionaire giftanden een boa constrictor zal blijven’, pijnlijk is voor iemand waarvan je zou verwachten dat hij interessantere dingen te zeggen had over het land waar hij ruim drie jaar heeft doorgebracht.

Als de rapporten aan het ministerie van Buitenlandse Zaken van dezelfde orde van grootte waren, is er in ieder geval veel verklaard. Hoe de Russen over dit uitermate ondiplomatieke geschrijf achteraf denken, zal wel niemand interesseren. Maar misschien kunnen ze het zelf aan dr. De Beus meedelen als hij binnenkort hoofd van de Nederlandse permanente missie bij de Verenigde Naties in New York wordt. Gelukkig het land dat zo vertegenwoordigd wordt. Kunnen ze eens even zien dat wij waarachtig onze ogen wel de kost geven hoor.

P.S. Titel van de tweede aflevering: ‘Mijn schepje bedreigde Ruslands veiligheid!’ Kun je nagaan.