Een middag in Bruay

[p. 136]

De 24 uur van Le Mans: het einde

[29 juni 1962] Ochtend. Ik moet geslapen hebben. Het is heet. Ik ga naar het mededelingenbord. Zoveel wagens uitgevallen, zoveel zijn er nog in de race. Heldenfeiten! Om zes uur zevenenvijftig landde de Alfa Romeo in de pits, bestuurd door Foitek. Om zes uur negenenvijftig vertrok hij weer, bestuurd door Ricci. De Sunbeam liet op datzelfde ogenblik iets aan zijn remmen doen, verwisselde van banden, en vertrok om zeven uur vier, bestuurd door Harper, het staat er allemaal. De menigte tegenover ons, in de tribunes wiegt met zijn kartonnen periscopen en kijkt.

Ik loop voor de laatste keer het terrein op. Trossen elkaar verdringende mensen rond een genummerde auto die van de baan is afgesleept, een wrak waarnaar ze eerbiedig kijken, er kleeft een geheim aan. Ik herinner me dat ik als kind uren lang heb staan kijken naar dat onuitsprekelijk geheimzinnige: de motor van een neergestort Duits vliegtuig, een zwart, groot, verwrongen voorwerp, een ding uit een onbekende, grotere wereld. Ik ben kennelijk nog niet veel ouder geworden.

Twee dikke mannen doen, op een verhoging onder een hemelbed van zeil gezeten, met namaakautootjes die elektrisch worden voortgejaagd, de grote race na - en dat doet onder de schaduw van de echte geluiden bijna pervers aan. Schreeuwende verkopers venten vetgedrukte kranten met de gebeurtenissen van de nacht. De goden voorspellen een overwinning van Gendebien en Phil Hill, met Ferrari nummer 6. Langzaam begint al het publiek dat nog over het terrein wandelt of bij de eetkramen zit naar de tribunes te trekken, over het grote viaduct in de vorm van een ontzaglijke Dunlopband. Een woestijn van

[p. 137]

papier blijft achter, wapperend in de wind, ritselend.

Middag. Het laatste uur. Amerikanen praten in hun microfoons, een oude kale secretaris speelt op een schrijfmachine, de fotografen hangen naar buiten om allemaal dezelfde foto te maken. De stem door de luidsprekers wordt nerveuzer en harder, en begint al van alles te verbieden voor als het afgelopen zal zijn. Allerlei politie verschijnt nu bij de baan, bang dat de menigte zich op de rijders zal storten om ze op te eten, einde van een offerfeest.

Alleen de klok blijft zichzelf en draait naar het uur waarop gisteren de race begonnen is, vierentwintig uur geleden.

Het is niet eens spannend. Er wordt met vlaggen gezwaaid, de auto's rijden nog wat door, kunnen niet meer stoppen. De technici springen erop, en mogen een ererondje meemaken, langs het publiek, door een stoffig laantje vlak voor de tribune, en daar gaan ze, de zegewagens, stof opgooiend en grommend en de mensen kijken met geopende eerbied hoe de nu zo langzame monsters dat idiote paadje afhobbelen, op de volksliederen af, en de toespraken, en met de kransen.

De vierentwintig uur zijn op. Tussen stramme doornhagen van agenten rijd ik met een vriend een keer het circuit rond en lees ik de opschriften op huizen en langs de baan: 400, 300, 200, 100, 5, bocht! en denk dat hebben zij ook gelezen, honderden keren, deze vierentwintig uur, die bocht: honderden keren, en dat huis: honderden keren. Vierduizend vierhonderdeenenvijftig kilometer en tweehonderd vierenvijftig meter legde de Ferrari nummer 6 af, in vierentwintig uur. En als alles wegebt, ga ik nog even naar die auto kijken en raak hem aan. Hij ziet er uit als een auto. Een grote rode auto.