Een middag in Bruay

De 24 uur van Le Mans: de start

[28 juni 1962] Het is het laatste uur voor de wedstrijd. Eenzaam en doodstil staan de geweldige wagens op hun plaatsen en laten zich aanraken, betasten, bekijken. Een internationale autowereld loopt er doorheen, er langs, maakt foto's, aantekeningen, houdt conferenties, herkent zich. Aan de overkant ligt het publiek in de hete bedden van de tribunes, driehonderdduizend man. Af en toe brult een auto, en meteen begint ook een andere te janken. Witte of blauwe dokters van Ferrari of Maserati buigen zich er over heen, grijpen er in met hun handen en laten hem harder schreeuwen en harder, en dat schreeuwen jaagt de opwinding rond de andere auto's hoger op. Een elektrische stem houdt vertogen door de luidsprekers, niemand luistert. Engelsen met geruite jachthoeden, Amerikanen die voor de luisteraars thuis de sfeer met kilo's de microfoon induwen, massale koningen uit de autowereld die door een mysterieuze schaduw omringd in de pits vertoeven, oude journalisten die zelf al bijna auto's zijn, alles is er. En daartussen de coureurs. Ze lopen er maar zo'n beetje doorheen, praten met niemand of praten juist wel. Een komt er aanrennen en springt in zijn auto, om te proberen of het snel genoeg

[p. 130]

gaat. Een andere zet zijn helm op, en weer af. Ik loop nog een keer langs de auto's, kijk in die geheimzinnige kleine ruimtes waar die mannen in zullen zitten, uur na uur na uur, een dag, een nacht, een dag, vierentwintig uur.

Het is heet. Af en toe beweegt het publiek aan de overkant onrustig, een groot dier in spanning. De sfeer is die van voor het stieregevecht. Ogen zoeken de renners en denken iets, altijd dezelfde gedachte. Nog tien minuten nu. Er worden volksliederen gespeeld, namen en nummers afgeroepen. Gendarmes en Amerikaanse mp's patrouilleren. Ik ga naar boven, naar de korte rij stenen kamertjes die recht boven de pits voor de journalisten zijn gereserveerd. Wat een krankzinnig landschap! Een zon die als een vuist door het blauw van de hemel steekt. Groene flodders van bomen in de verte, maar dan beginnen al de eerste gemaakte bomen: hoge palen met gele Shellschelpen er op. Die staan in de uiterste linkerhoek van mijn linkeroog. Daarna komen de tribunes, onduidelijke heuvels vol hoofden, versierd met de gewijde spreuken van de nieuwe tijd, lampe norma pour votre auto lampe norma economie solex precision solex service velosolex et moteur 2 temps solexine carburant anti calamine. Boven dat alles zweeft de kwaadaardige engel van de spanning. Is de menigte uit op een offer? Beneden me, in de Fiatpits spreken in het wit geklede medicijnmannen op de tegen de muur leunende coureur aan. Maar die luistert er al lang niet meer naar en kijkt over de praters heen, nergens naar. Hij zet zijn gladde witte helm op en krijgt een ander gezicht, waardig en onmenselijk. Hij hoort er niet meer bij. Langzaam wandelt hij in het uitstekende zonlicht naar de anderen, naar de overkant.

[p. 131]

Nog maar drie minuten. De menigte wil drama, en vraagt dus om stilte. Het wordt zeer stil, duizenden kilo's stilte, en in het midden daarvan een asfaltweg. Aan de ene kant de vreselijke auto's, die niet denken. Aan de andere kant, met hun rug naar het publiek en leunend tegen een haag van strobalen, de renners. Nog maar één minuut. Ik denk: hoe zal het morgen zijn, als de klok weer op één voor vier staat? Wie van die mannen zal dan hebben gewonnen, welke is er misschien dood? Maar ze zien er onkwetsbaar genoeg uit, en lachen tegen elkaar. Nog maar een halve minuut, en minder, en minder, en steeds meer stilte. Als de zwarte secondewijzer in de grote zwarte wijzer smelt slaat de vlag naar beneden. In de witte straat zonlicht beginnen de vijfenvijftig mannetjes naar hun auto's te rennen. Een waanzinnig gillen en loeien, barbaars, ontzettend. Bijna tegelijk schieten ze weg, langs elkaar, door elkaar, onbegrijpelijk, en hetzelfde eenzame gevoel van bij elke race sluipt over het publiek: ze horen er niet meer bij. De auto's zijn verdwenen, dat schreeuwen en loeien komt uit een verdere wereld, die onzichtbaar is, ondoordringbaar, waar de rijders alleen zijn met elkaar. Berichten krijgt het publiek, meer niet. Stemmen smijten die berichten door de luidspreker, maar het heeft geen zin. Iedereen weet dat het direct anders zal zijn. En ook een soort vermoeidheid is er plotseling: omdat het nu vierentwintig uur gaat duren eer de beslissing komt. En elke paar minuten zullen ze voorbijkomen, schreeuwend en donderend, de mannen er in nauwelijks zichtbaar. Het is drie minuten over vier. Alle hoofden zijn één kant opgericht, daar waar de auto's vandaan zullen komen, en als zweepslagen slaan ze voorbij de tribune, de rode Ferrari nummer 6, de grijze Aston Martin nummer 11. Daarachter volgen onmiddellijk de

[p. 132]

prachtige, monsterachtige Maserati's. Het grote duel is begonnen.