Een middag in Bruay

Foto's en Foto's

[19 februari 1963] Ondanks het gekraak in de voegen is het Europeaan-zijn toch een benijdenswaardige bezigheid. We hadden al zoveel mooi verleden, en nu komt daar plotseling het vernis van de welvaart overheen, vergezeld van echo's van macht. Een eenvoudige Amerikaan die deze week zijn Life opslaat kan er van genieten. Het zwarte silhouet van een eenzame staalwerker tegenover zijn vuurspuwende oven in de August-Thyssen-Hütte fabrieken in Duisburg. En daarnaast, voorzichtig opgeborgen in kleine, aan palen opgehangen balkons, andere Duitsers die genotzuchtig naar de Deutsche Oper luisteren. Volgende bladzij. Een nachtclub in München, compleet met leeuwen in een kooi. Daaronder een krankzinnige, halfverlichte stationshal: een danstent in Londen waar 5000 mensen tegelijk kunnen dansen. De tekst die dit alles begeleidt gewaagt aan één stuk door, min of meer opgetogen, van het nieuwe Europa, een nieuwe manier van leven, een nieuwe welvaart.

We zien dan ook een autoshow in Brussel waar on-

[p. 59]

schuldige auto's door begerige Belgen in de hoek worden gedrongen, en een zeilbotenshow in Parijs waar begerige Fransen tussen de opgetuigde boten ronddwalen. De supermarkt daaronder maakt ook deze bladzijde rond. De volgende heeft het over een nieuw type arbeider: de emancipatie van de vrouw, de massaproduktie en de welvaart hebben zowel het klasse- als het nationale onderscheid doen verdwijnen. Ter illustratie vrolijk glimlachende nieuwe arbeiders in hun gezellige fabrieken, allemaal bezig met een potje auto's maken. Of, zoals Life het uitdrukt: ‘Gioacchino Ingoglia, een Italiaan die bij Volkswagen werkt, laat zijn nieuwe hoed zien aan drukke, blonde Brigitte Zilke, 19, Duits.’ Daaronder babbelt de tamelijk dikke Armando Fiorelli, chef Fiat-autoproduktie, een beetje ongemakkelijk in een 500 gezeten met Armando Barbero, een van de 30.000 arbeiders van Fiat die per dag 3000 wagens afleveren. Het zal dan ook niemand verwonderen dat één op de tien Europeanen vandaag de dag een auto heeft, tegen één op de veertig tien jaar geleden. Neen, dat verwondert niemand. Het gaat ons buitengewoon goed, en wij zijn erg gelukkig, en dat mag best eens met wat foto's worden geïllustreerd.

Jammer alleen dat hetzelfde blad in hetzelfde nummer zulke nare foto's laat zien van de oorlog in Vietnam. Oorlog is voor zulke bladen toch al verkopelijker dan vrede, vandaar misschien dat de vrede er zwart-wit opstaat en de oorlog in kleuren. En wat voor kleuren! Een langwerpig, grijzig houten bootje drijft in het modderkleurige water. Voor op de plecht staat een vrouw in een lange zwarte rok, waaroverheen een roze, over de rok heenhangende blouse. Zij houdt twee lange, dunne roeispanen in haar handen. Aan haar voeten zitten twee gevangenen. Zij hebben korte, zwarte broeken aan en zijn

[p. 60]

verder naakt. Om hun nek een touw. Gevolgd door mannen met helmen komen twee nieuwe gevangenen het bootje opstappen. Zij zijn aan elkaar gebonden met touwen, en hebben ook touwen om de nek. In het water groene, Rousseau-achtige planten. Een van de soldaten draagt een mandje. Het geheel lijkt op een affaire van mensen onder elkaar en maakt daardoor een ouderwetse indruk.

Volgende bladzij. Tussen de palmen een brandende hut. Daarnaast, op dezelfde pagina, een eindeloos rijstveld, dunne groene verf uitgesmeerd over zoveel mogelijk landschap. Een vader wandelt, handen op de rug gebonden, door het water. Een meter achter hem stapt zijn zoontje. Enigszins daarachter een soldaat met een geweer in de aanslag. Kijkend naar die drie figuurtjes kost het moeite om te bedenken dat wat daar even zichtbaar wordt op die foto datgene is wat wij onder andere politiek noemen, en wat ook nog wel eens omschreven wil worden als de worsteling tussen twee werelden. Zo ziet dus een worsteling tussen twee werelden er uit.

Op de volgende, dubbele foto gooit een fraai verzilverd vliegtuig een napalmbom in het landschap, waar trouwens eveneens palmen in voorkomen. In de verte: bergen. Op de voorgrond: de achterkant van een gehelmde instructeur. Het is volstrekt zeker dat het betreffende landschap bestaat. De gevangene aan de achterkant ervan houdt zijn handen voor zijn met technicolorblauwe klei bestreken borst. De soldaat voor hem, waarvan wij het gezicht niet kunnen zien, houdt een brede platte dolk vlak voor hem. Dit gewoontegebaar uit de geschiedenis der mensheid beoogt het verkrijgen van inlichtingen. Definitiever ziet de laatste foto van de serie er uit. Dertien lijken liggen her en der verspreid in de modder.

[p. 61]

Het is duidelijk dat de fotograaf zijn best gedaan heeft om alles er mooi op te krijgen. Uiterst rechts een aan een stok in de grond gestoken, wapperend vlaggetje, rood, blauwig, gele ster. Dan de lijken die er vreemd ongekwetst uitzien. De meeste liggen met hun armen wijd open. Op de blote borsten geen wonden. Aan het eind van de kleine landtong waarop ze liggen, zitten in elkaar gedoken gevangenen. Twee lachende soldaten, een gewapende bewaker, een kreek, waaierige palmen, en de verdere voortzettingen van landschap zoals in de natuur gebruikelijk completeren het geheel. Het is moeilijk te zien dat de kleurenfoto's van deze oorlog iets te maken hebben met het zwart-wit van onze opgetogen vrede. Maar oom geschiedenis, de grote kaarter, zal ze wel in elkaar weten te schuiven. Net als Life maar dan anders.