Een middag in Bruay

De vogelman

[14 maart 1963] Het waren plotseling andere tijden. Wij zaten als voyeurs aan het toestel vastgebonden en luisterden naar de bekendmakingen: het perpetuum mobile was uitgevonden, Amsterdam afgeschermd tegen Kwade Invloeden uit de Kosmos, wezens uit ons zonnestelsel waren op onzichtbare voeten in de hei geland, een man die zojuist over de Veluwe gevlogen had klom een ladder af, de aarde was eindelijk weer plat, het bedrog teruggestopt in het oog. Ik heb geen ogenblik getwijfeld, de volstrekte waarheid werd mij opgediend, en volstrekt gehoorzaam heb ik haar aanvaard, zoals dat hoort wanneer iemand voor de televisie verschijnt en zijn waarheden dicteert. En hoe! Met passers, vleugelmodellen,

[p. 53]

kranteknipsels, in volstrekte rust, oases van gelijk, zo zaten ze daar en deelden hun wijsheid uit aan die krankzinnige minderheid, de anderen.

Hoe onbelangrijk en futiel werden we in de tijd van veertig minuten: domme, onnadenkende wezens die nog niet weten dat de aarde plat is, die niet kunnen vliegen, die bedreigd worden door de kosmos en het niet weten, die nooit een man uit Mars uit een schotel hebben zien stappen, slachtoffers van een grote bedrieglijke samenzwering, andersdenkenden. Want dat was wel duidelijk, niet zij, maar wij waren de anders denkenden in die bouwwerken van geloof zonder twijfel. Ik weet niet welke ik het mooist vond, maar het meest dierbaar is mij de vlieger gebleven. Hij heeft echt gevlogen, dat is zeker. Hij was de dichter. Soms, midden op de dag, verlaat hij ons, doet zijn vleugels aan en klimt op zijn ladder. Dan staat hij in zijn blauwe pak met de pochet op de tuinmuur en vliegt weg. Wij, blind en dom, zien het niet eens, weten het niet. Door kosmische stralen heen vliegt hij over de oneindige pannekoek, ontmoet schotels met wezens, wapperend met zijn bamboe en rotan dwaalt hij op elf meter hoogte over ons onmachtige, letterlijke bedrijf, hij is er niet. Later keert hij terug, zijn ogen branden, hij loopt tussen ons door, een ander, een man die gevlogen heeft.

Ik heb gedacht dat ik met hem mee zou willen. Het moet te doen zijn. Nooit zou ik met de afschuwelijke Fries tot de rand van de pannekoek willen lopen, al was het maar omdat hij zijn vader te Sneek in de zaak heeft genomen. Minder nog zou ik aan de hand van de kosmische stralen van de dikke kok de sporen van verbranding in andere rassen in speciaal daarvoor opgerichte gebouwen ongedaan willen maken. Maar graag, graag

[p. 54]

zou ik aan de hand van de vliegende Hollander de trapleer beklimmen en naast hem op de muur staan, uitkijkend over tuinen. Daarna zouden de ontzaglijke rieten vleugels zachtjes kraken en bewegen, en ik zou plaats nemen op de rug, op het kostuum. Een beetje bang, maar vlug over. Met die lichtbruine beweging aan twee kanten naast me zou ik hem zachtjes in de hals sturen, naar mijn vroegere kostschool, naar het park waar ik met mijn vader in wandelde, naar de zee, naar het huis van een vergeten vriendin. En langzamer en lager dan met een echt vliegtuig zou ik al die plaatsen werkelijk zien, wind aan alle kanten om me heen waaiend, groene, herkenbare stroken onder me, waarin bewegende wezens van een andere orde: mensen, gewone.

Het zal wel zijn dat de hele natie, verwarmd en omkranst door de familiekring gisteren de ongelofelijke grote wijsvinger een grote boog heeft laten beschrijven tot het nationale gebaar voltooid was, dat is, wanneer die wijsvinger rust tegen de bovenvoorkant van de schedel, boven de wenkbrauwen, onder de eerste haarinplant, maar ik weet zeker dat wat daar stond een vogelman was, een man die, als hij dat wil, zijn boomvleugels aandoet en wegvliegt, over onze geordende, wetende hoofden. Maar wij zien hem niet vliegen, wij niet.

Voor degene die het niet begrijpt: dit stuk slaat op een televisieuitzending van Jan Vrijman, getiteld ‘Andersdenkenden’, waarin hij een aantal mannen recht in de camera liet praten over hun uitvindingen, ideeën, waanbeelden. Gedurende veertig minuten werd de aarde dan ook plat, het perpetuum mobile eindelijk uitgevonden, de afzonderlijke kosmos van het kwaad opgericht. De betreffende omroep zal er goed aan doen dit document te bewaren als een appeltje voor de ongetwijfeld komende dorst.