Een middag in Bruay

[p. 47]

De Haagsche van 1963

[26 februari 1963] Er zijn mensen in de bouw die Rudger Zwelman niet mogen, maar daar hoor ik niet bij. In een druilerige tijd als deze, waarin van hogerhand alle particuliere initiatieven de kop worden ingedrukt, geeft Rudger een voorbeeld van durf en groot zakendoen dat schreeuwt om een lintje. Ik zelf zit meer in de effecten en de eerste keer dat ik Rudger persoonlijk ontmoette was op 26 januari 1962. Ik weet dat nog zuiver, want het was om kwart over één, in de hal van de natte sociëteit in de Beurs. Ik kwam binnen met Knap van de Kartelunie geloof ik, en wij zagen alle twee tegelijk het briefje van het bestuur waarop stond dat er die dag niet gehandeld mocht worden in aandelen van de Exploitatiemij Katwijk. Daar zit Zwelman achter met zijn Grondbank, zei Knap, die altijd meer weet dan je denkt. En ja hoor, het was zo. Diezelfde avond nog wou Zwelman kopen, duizend procent per aandeel van vijfhonderd gulden. Dat hem dat zou lukken wist iedereen. Scheveningen, Zandvoort, Noordwijk en Domburg had hij al, alleen Katwijk ontbrak nog, en de Exploitatiemij ‘Katwijk’ was eigenaresse van Hotel Stoet, van de Kleine Pier, de Hoofdstraat, het kerkhof, het Zonneterras, Pension Vrederust, Pension Het Uitzicht, en een paar ijskramen, plus nog een leegstaand huis aan het eind van de Burgemeester van der Venne van Delumstraat. Nou kom ik zelf uit Katwijk, dus ik ben naar Zwelman toegegaan, en we hebben een lang gesprek gehad. Waarover kan ik nu niet zeggen, maar het had iets te maken met het grote recreatieproject in Drente. Daarna ben ik hem een tijdje uit het oog verloren, het ging mij niet zo goed, maar met de waterverkoop in Saoedi Arabië ben ik er weer bovenop geko-

[p. 48]

men. Ondertussen had ik natuurlijk wel gehoord van zijn grote huis in Vinkeveen met alles er op en er aan, en van de sanering van Den Haag waar hij een groot vermaakcentrum gaat bouwen, en van de deining toen hij het Binnenhof opkocht, en toen hij de provincie Limburg aan Duitsland wilde verkopen. Of het verstandig is om zoveel deining te maken tegen een man die potentieel heel Nederland onder zijn vleugels kan nemen weet ik niet.

Maar hoe dan ook, vorige week kom ik terug uit Engeland, waar ik iets aan het doen ben met een zuurtjesfabriek. Ik sta op het vliegveld en hoor dat er niet gevlogen wordt, maar op het zelfde ogenblik zie ik een klein vliegtuigje van de Grondbank warm draaien. Ik hol er naar toe en wie zit er in? Zwelman! Even later zitten we boven de Noordzee, en hij vraagt mij zo, langs zijn neus weg, ‘heb jij belangstelling voor televisie?’

‘Nou Rudger,’ zeg ik, ‘ik kijk er wel eens naar, hoezo?’

‘Omdat ik hem ga kopen,’ zei hij. Precies zo. ‘Omdat ik hem ga kopen.’

‘Hoe ga je dat doen,’ vroeg ik, want kijk, als een man als Zwelman zoiets zegt, dan bedoelt hij ook wat. Enfin, hij heeft het me uitgelegd.

‘Je moet begrijpen,’ zei hij, ‘dat ik het allemaal van tevoren geregeld heb. Eerst een beetje aan de regering gedouwd. Toen dat goed zat heb ik de Stichting Nederland Televisie opgericht, meteen met leden en statuten en de hele mikmak. Dat had ik natuurlijk al lang voor mekaar dat begrijp je. Een mooie ronde stichting, een beetje chu, een socialist, een paar kvp want daar moet je d'r meer van hebben, eentje van de ar en een stuk of wat vvd'ers, zo van alles wat, en precies de goeie mensen, want anders krijg je dat nooit door de Kamer, want die

[p. 49]

zuilen, jongen, dat zit er geheid in, dat is er niet uit te stampen.’

Met een driftig gebaar doofde hij zijn sigaar en wees naar beneden. ‘Walcheren,’ zei hij eenvoudig, ‘vorige week aangeschaft. Maar over die televisie gesproken, die otem, dat was het niet. Ik zou ze wel een beetje mee hebben laten doen, daar niet van, en die 47 kranten ook, anders heb je daar later alleen maar last van, maar nodig had ik ze natuurlijk niet, want ik had al de Boerenbanken en de Bank voor de Middenstand, dus op het veld en in de winkel zat ik goed, plus nog vier hele belangrijke kranten, en dat was genoeg. Maar het is afgestuit.’ Hij zei het bijna jolig, alsof het hem niets kon schelen.

‘Waarop dan,’ vroeg ik. Hij haalde zijn schouders op. ‘Op de Rotterdamsche Bank en de Amsterdamsche Bank.’ Het vliegtuig begon te dalen. Hij maakte zijn veiligheidsriem vast en ging zitten rekenen. Na een minuut of wat, toen we de grond raakten, begon hij te giechelen.

‘Weet je wat ik doe,’ zei hij. ‘Het is doodsimpel. Ik koop ze op! En weet je hoe ik ze dan noem? De haagsche van 1963!’ Gierend van de lach verliet hij het vliegtuig. Een twintig minuten later liepen we over het Damrak. Voor het pand van c & a begon hij zachtjes te neuriën. Bij de Oportobar, die binnenkort verkocht wordt, was het zingen geworden. Op de Dam stond hij stil en tuurde peinzend naar het Paleis. Een duif kwam op zijn schouder zitten, en toen hij daar zo stond, bijna al een standbeeld, groot en breed voor dat paleis, een toonbeeld van macht, toen zei Rudger Zwelman ineens tegen mij: ‘Zeg, zou jij daar willen wonen?’

Ik wist niet wat ik moest zeggen. Maar hij tikte mij op mijn schouder en zei: ‘Als je het ooit wilt, bel je me maar. Je weet mijn nummer.’