Een middag in Bruay

Een enig feestje

[24 november 1961] Het was een enig feestje. De honderdvijftigjarige was 's morgens vroeg wakker geworden, had de stalen dekens met een donderslag van zich afgeschud, zijn pop Bertha wakker gekust en naar buiten gekeken. Daar lagen in het heldere licht der zonnestralen, zijn prachtige fabriekshallen waar hij zoveel van hield. Toen hij buiten kwam hielden de Grote Mogendheden hun adem in. Tenslotte kenden ze hem al een dikke tachtig jaar, maar het was altijd weer een verrassend gezicht om hem op zijn gietijzeren benen naar buiten te zien stappen, omringd door zijn vrolijk zingende arbeiders die voor hem door het vuur zouden gaan.

Niemand hoorde het vreemde zuchten dat zich onder de menigte ophield. Het had misschien iets met dood en verschrikking en dwangarbeid te maken, maar ijzer en staal kunnen niet horen, en een zingende menigte kan niet horen, zomin als dode soldaten, champagnedrinkende gezanten en speechende oud-presidenten kunnen horen. Kort gezegd: niemand kan horen. De feestelijkheid was dan ook niet van de lucht. De ijzeren jarige dronk zijn glaasje roest, keek van uit de lopen van zijn ogen die hij nog steeds goed kon richten naar de verzamelde gasten. De ambassadeur van Amerika. Die van Frankrijk.

[p. 32]

De ministers van de bondsrepubliek. De kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders. De ambassadeur van de Verenigde Sovjet Republieken was er zelfs Hij moest er een beetje om lachen, de honderdvijftigjarige. Hij had er zoveel versleten in zijn lange, stalen jaren: ministers, ambassadeurs, presidenten, twee belachelijke keizers en een waanzinnige leider, hij was er alleen maar groter en sterker van geworden. Macht stroomde als bloed door zijn aderen, en in die aderen was geen korrel kalk te vinden, wel veel staal - het beste van Europa, zoals dat oorlogsgewijs langzamerhand een dodelijk spreekwoord geworden was.

Langzaam, een waanzinnige kou verspreidend, ging hij zitten in zijn opgeblazen tent. Dat de ambassadeur van Rusland er was deed hem plezier. Dat zou een heel leger roze halfzachte Europeanen een moeilijk momentje bezorgen bij het schrijven van hun machteloze artikeltjes. Maar ook dat was onbelangrijk. De ene na de andere spreker zweefde naar het podium en begon hem met lof te versieren. De witharige oud-president zei dat hij nooit een misdadiger geweest was. Afgezien van de waarheid was zijn verleden toch al door de feiten achterhaald. De feiten zaten naast hem: veertig ambassadeurs, die allemaal erg veel van hem schenen te houden. De witharige ging door: dat ze hem terug moesten geven wat ze van hem afgenomen hadden. Ook dat was overbodig gepraat. Hij wist dat hij het toch wel zou terugkrijgen. Toen de oud-president zei dat wat de honderdvijftigjarige misdreven had eigenlijk een erfzonde der mensheid was moest hij zachtjes giechelen. In tien jaar van een oorlogsmisdaad een erfzonde maken vereist wijsheid, kracht, en inzicht. Onbetaalbare gaven.

Andere sprekers loofden zijn grote sociale gevoel, zijn...,

[p. 33]

zijn... en hij liet het langzaam en weloverwogen door zich heen stromen, door zijn lege herinnering, door de monden van zijn verouderde kanonnen die hij nooit meer zou maken, door de vier miljard gulden die hij in de loop der jaren met hard en eerlijk werk verdiend had. En met vier arbeiders begonnen, dacht hij even sentimenteel, maar zelfs daar was geen tijd voor. In drommen begonnen ze op hem af te komen, de tweeduizend genodigden en raakten zijn stalen handen aan om hem te feliciteren. En hij keek ze één voor één aan met hun ridderordes, hun onmisdadige gezichten, hun paars, hun heldere gewetens en hij wist als altijd dat staal sterker is dan alles en dat één spreekwoord genoeg is om honderdvijftig jaar mee te worden. Staal is sterker dan alles. Daarna stond hij op, nam afscheid en ging naar bed.

Nachtmerries? De gruwelen van de oorlog? Die heeft hij nooit gezien, hij zal er niet van dromen. Zo leeg als een ongeladen kanon, hoogstens bevlekt met de erfzonde der mensheid (wie niet) legt hij zich te ruste. Welterusten, meneer Krupp. Nog vele eeuwen.