Het bosken en Het theatre

Lucas d'Heere, ^{* *}

* [*A.4.v^o]

* Lucas d'Heere: schilder en dichter uit Gent (1534-1584) die tot de Hervorming overging en bij de komst van Alva naar Londen was uitgeweken, waar hij met Van der Noot in contact kwam. Zijn bekendste werken zijn ‘Den Hof en Boomgaerd der Poësien’ en ‘Psalmen Davids’

op de Visioenen van mijn Heere Vander Noot.

Ghy die droncken syt van den wijne
Of oock van den boosen venijne
Deser weerlycker ouerdaet, ³
Houerdye ende pomperye, ⁴
VVellusten oft oock boeuerye,
Hoort hier v lesse en die verstaet.

Merct wat het is voor een sottinne
Voor een stuck hoers vwe werdinne ⁸
De werelt, die ghy soo seer begheert:
En op v wel lacht weynich tijden ¹⁰
Maer welcke, naer een cort verblijden, ¹¹
Ghewoonlyck scheedt met eenen steert. ¹²

Comt hier ter scholen met verlanghen,
Alle die Babel noch aenhanghen, ¹⁴
En volghen na den helschen draeck ¹⁵
Om de brocken die daer af commen, ¹⁶
VVelcke nochtans (ten baet gheen rommen) ¹⁷
Hebben bitteren achtersmaeck. ¹⁸

3 deser weerlycker ouerdaet: van de volgende wereldse (aardse) buitensporigheden

4 houerdye: hovaardij; pomperye: praalzucht

8 werdinne: waardin

10 en op v... tijden: en die u wel korte tijd toelacht

11 naer: na

12 scheedt met eenen steert: zich bij het afscheid naar haar, ware aard doet kennen (zoals de duivel dan zijn staart laat zien)

14 Babel: (hier voor) Rome

15 den helschen draeck: vgl. Openb. 12:3

16 die daer af commen: die daarvan komen, die dit oplevert

17 ten baet gheen rommen: er helpt geen bluffen aan

18 achtersmaeck: nasmaak

[p. 189]

 

Ghy sult hier reyn hooren verclaren ¹⁹

20

Hoe alle de boosdoenders varen

 

Die, al hebben sy wat heuren loop, ²¹

 

Ten lesten selfs worden gheuanghen ²²

 

Int net dat sy voor ander hanghen,

 

En houden soo den quaetsten coop. ²⁴

 

 

25

^*Hier hoort ghy hoe dat Gods ghemeente

 

Al lijdt sy hier druck en vercleente, ²⁶

 

Dies niet te min in deucht beclyft: ²⁷

 

Ende dat God syn ondersaten

 

Hier nymmermeer en sal verlaten, ²⁹

30

Maer tot den eynde by heur blijft.

 

 

 

Alle menschen hier leeren meughen ³¹

 

In groote droefheyt, haer verheughen, ³²

 

En weelde hebben in swaer verdriet: ³³

 

Hier leertmen rijck syn in armoede,

35

Hoemen het quaet verkeert int goede, ³⁵

 

En alle saken vint int niet. ³⁶

 

 

 

Hier suldy leeren v aftrecken ³⁷

 

Van de werelt en alle vlecken,

 

God aenhanghen, ende syn gherust

40

In den wille, en in d'werck des Heeren:

 

Ghy sult hier oock verstaen en leeren

 

VVat der sielen inwendich lust. ⁴²

 

 

 

Cortlyck, dit is (segghe ick ten fine) ⁴³

 

Den hof daermen vindt Medicine

45

Tot alle siecten van den gheest,

 

Daer oock by is achter en voren ⁴⁶

 

Ghenoechte der ooghen en ooren ⁴⁷

 

Voer de verstandighe aldermeest. ⁴⁸

 

 

 

Dees weldaden die elck moet prijsen,

50

(Dewyle sy de siele spijsen)

 

Gheeft ons den hemel deur v handt

 

Vander Noot, d' eerste onser Poëten, ^*

 

Die te rechte van dichten weten ⁵³

 

Begaeft met een God'lyck verstant:

 

 

55

V penne, daer wij wt sien bloyen ⁵⁵

 

Alsulcke spruyten alsser vloyen ⁵⁶

 

Aen den voet van tvlighende peerdt ⁵⁷

 

Drijft haer vierighe schoon ader ⁵⁸

 

Tot den hemel toe teenegader. ⁵⁹

60

Dies elck te recht den smaeck begheerdt. ⁶⁰

 

 

 

En die hem deur de leckernie

 

Der vremder schoonder Poësie ⁶²

 

Ons vlaemsch oud dichten heeft versmaedt ^61-63

 

Sal in dese v Musa (ghepresen ⁶⁴

65

By al' die ghelooft moghen wesen) ⁶⁵

 

Scheppen ghenoechte en syn versaedt. ⁶⁶

19 reyn: keurig, duidelijk

21 al hebben sy wat heuren loop: al hebben zij enig succes

22 selfs: zelf

24 houden soo den quaetsten coop: zo aan het kortste eind trekken

* [*A.5.r^o]

26 vercleente: vernedering

27 beclyft: blijft, volhardt

29 nymmermeer: nooit

31 meughen: kunnen

32 haer verheughen: zich te verheugen

33 weelde: vreugde

35 verkeert: verandert

36 niet: niets

37 suldy: zult gij

42 lust: behaagt

43 ten fine: ten besluite

46 achter en voren: overal

47 ghenoechte der ooghen en ooren: vreugde voor het oog en voor het oor (dit slaat op de platen en op de verzen van de bundel)

48 voer: voor

* [*A.5.v^o]

53 te rechte: zoals het behoort

55 bloyen: bloeien, (hier) voortkomen

56 spruyten: (in de dubbele betekenis van ‘uitspruitsels’ en van ‘waterspruiten’); vloyen: vloeien

57 aen den voet .... peerdt: het gevleugelde dichterpaard Pegasos deed door een hoefslag op de Helicon de Hippokrene, de bron der dichterlijke bezieling, ontstaan

58 ader: waterader

59 teenegader: volkomen, volledig

60 dies: daarvan

62 schoonder: schone (géén comparatief)

61-63 die hem heeft versmaedt: die beneden zich is gaan achten

64 dese v Musa: deze uw Muze, deze poëzie van u

65 by: door

66 ghenoechte: vreugde; versaedt: verzadigd, voldaan

[p. 190]

 

VVant ghy betoont hier dat ons tale ⁶⁷

 

Niet toe en gheeft den Duytsch oft VVale ⁶⁸

 

Grieck, Romain oft Italiaen:

70

Maer so rijck is met haer selfs struycken ⁷⁰

 

Dat heur niet en rest dan tghebruycken ⁷¹

 

Soot by v woord eerlyck ghedaen. ⁷²

 

 

 

En schaemt v niet ghy Edel mannen, ⁷³

 

In de plaetse van schalen en kannen ⁷⁴

75

Daer veel quaets af compt en gheen goet,

 

Iet bequaems wt den Gheest te dichten ⁷⁶

 

Daer ghy de menschen deur mocht stichten ⁷⁷

 

So Vander Noot hier vore doet.

 

Vreest wt liefden de Heere.

67 betoont: bewijst

68 niet: niets

70 met haer selfs struycken: aan eigen gewassen

71 niet en rest: niets over blijft (om te doen), niets ontbreekt

72 soot by v....ghedaen: zoals dit door u op loffelijke wijze wordt gedaan

73 en - niet: (dubbele ontkenning)

74 in de plaetse.... kannen: in de plaats van u enkel maar bezig te houden met eten en drinken

76 bequaems: nuttigs

77 mocht: zoudt kunnen.

32. verheughen, - T verheughen. 43. dit is (segghe ick ten fine) - T dit is segghe ick ten fine,

68. Duytsch oft - T Duytschoft
Den Eerweerdighen Heere enz. 6. t'ontvlieden - T t'ont vlieden 13. sorghelycxsten - T sorgbelycxsten 14. goede Christenen - T goedeChristenen