De gave Gods

[p. 269]

Bibliografie

Archivalia

Gemeente-archief Alkmaar Stadsarchief vóór 1815 Kerkeraadsarchief Collectie Aanwinsten

Gemeente-archief Amsterdam Familie-archief Backer

British Museum Letters from S. Hill to his brother Th. Hill in London.

Gemeente-archief Gouda Gasthuis-archief

Gemeente-archief Haarlem Vroedschapsresoluties Collectie Handschriften

Gemeente-archief Leiden Oud-stadsarchief Archief Pesthuis Kerkeraadsacta

Rijksarchief Noordholland Notarieel archief Enkhuizen Notarieel archief Naarden

Gedrukte bronnen en literatuur

ABBING, C.A., Geschiedenis der stad Hoorn, hoofdstad van West-Vriesland, gedurende het grootste gedeelte der XVII en XVIII eeuw, of vervolg op Velius Chronyk, beginnende met het jaar 1630 (Hoorn 1841).

ALEXANDER, J.T., Bubonic Plague in Early Modern Russia. Public Health and Urban Disaster (Baltimore/Londen 1980).

Afbeeldinge en Beschrijvinge van de drie aenmerckens - waerdige Wonderen in den Jare 1664. 't Amsterdam en daer ontrent voorgevallen (Amsterdam 1664).

Alkmaarsche Courant (9 februari 1985).

ALTER, G., ‘Plague and the Amsterdam Annuitant: A New Look at life Annuities as a Source for Historical Demography’, Population Studies 37 (1983), 23-41.

ANDEL, M.A. van, ‘Pestepidemieën te Gorinchem’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 57 (1913), 1844-1862.

ANDEL, M.A. van, ‘Plague Regulations in the Netherlands’, Janus 21 (1916), 410-441.

ANDEL, M.A. van, ‘Instructiën voor pest- en siechuysmeesters te Gorinchem’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 62 (1918), 614-621.

[p. 270]

ANDEL, M.A. van, Chirurgijns, vrije meesters, beunhazen en kwakzalvers. De chirurgijnsgilden en de practijk der heelkunde (1400-1800) (Amsterdam 1946).

ANDRESKI, S. ‘Syphilis, Puritanism and Capitalism’, Amsterdams Sociologisch Tijdschrift 7 (1980), 721-733.

ANDRIES, J., Gouden trompet, blazende alarm, alarm ten oordeel. Dienaer des Goddelijken Woords. Vermeerderd met eene Klaagbede aan God Almagtig, over het berouw en leedwezen van onze zonden (Amsterdam 17??).

APPLEBY, A.B., ‘Famine, Mortality and Epidemic Disease: A Comment’, The Economic History Review 30 (1977), 508-512.

APPLEBY, A.B., ‘Disease, Diet, and History’, Journal of Interdisciplinary History 8 (1978), 725-735.

APPLEBY, A.B., ‘The Disappearance of Plague: A Continuing Puzzle’, The Economic History Review 33 (1980), 161-173.

AVNERI.Z. (Ed.), Germania Judaica, Band II. Von 1238 bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts. Halbband Maastricht-Zwolle (Tübingen 1968).

BANGA, J., Geschiedenis van de geneeskunde en van hare beoefenaren in Nederland (Leeuwarden 1868).

BARBETTE, P., Pestbeschryving (Amsterdam 16582).

BARKER, R. ‘The local study of plague’, Local History 14 (1981), 332-340.

BASTIAANSE, R. (Eds.), H. BOTS en R. EVERS, ‘Tot meesten ende dienst van de jeught’. Een onderzoek naar zeventien Gelderse Latijnse scholen ca. 1580-1815 (Zutphen 1985).

BAUMANN, E.D., Johan van Beverwijck in leven en werken geschetst (Dordrecht 1910).

BAUMANN. E.D., De dokter en de ontwikkeling der geneeskunde (1915).

BEER, J. de, ‘De Heilige Maarschalken en Noodhelpers der Pest’, De Brabantsche Folklore 14 (1934), 19-36.

BELONJE, J., De Schermeer 1633-1933 (Wormerveer 1933).

BEMMEL, A. van, Beschryving van de stad Amersfoort (Utrecht 1760), 2 delen.

BERG, J.H. van den, Het menselijk lichaam. Een metabletisch onderzoek (Nijkerk 1959).

BERGSMA, W., ‘“Geruchte erschal van toverschen”. Een Ommelander boer over hekserij en toverij’, in: S. Groeneveld, M.E.H.N. Mout en I. Schöffer (Eds.), Bestuurders en Geleerden (Amsterdam/Dieren 1985), 44-53.

BERGSMA, W., De wereld volgens Abel Eppens. Een Ommelander boer uit de zestiende eeuw (Groningen/Leeuwarden 1988).

BETZ, G.H., Het Haagsche leven in de tweede helft van de zeventiende eeuw ('s-Gravenhage 1900).

BEVERWIJCK, J. van, Bericht van de pest. 1. Dat de pest besmettelick is. 2. Middelen om deselve voor te komen, 3. ende te genesen (Dordrecht 1636).

BEVERWIJCK, J. van, Schat der ongesontheydt ofte genees-konste van de sieckten (Dordrecht 1644), 2 delen.

BEVERWIJCK, J. van, zie Kort bericht om de pest voor te komen....

BEZEMER, W. en J.H.W. UNGER (Eds.), De oudste kronieken en beschrijvingen van Rotterdam en Schieland (Rotterdam 1895).

BIK, J.G.W.F., Vijf eeuwen medisch leven in een Hollandse stad (Assen 1955).

BIRABEN, J.N., Les hommes et la peste en France et dans les pays européens et mêditerranéens (Parijs/Den Haag 1975/76), 2 delen.

BLASIUS, G., Pestgeneesing en bewaaring voor deselve (Amsterdam 1663).

BLOCKMANS, W.P., ‘The social and economic effects of plague in the Low Countries 1349-1500’, Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis 58 (1980), 833-863.

BLOCKMANS, W.P., G. PIETERS, W. PREVENIER en R.W.M. VAN SCHAÏK, ‘Tussen crisis en welvaart: sociale veranderingen 1300-1500,’ in: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 5 (Haarlem 1980), 42-86.

BLOCKMANS, W.P., ‘De pest in de Nederlanden’, Spiegel Historiael 15 (1980), 427-432.

BLOCKMANS, W.P., ‘Verwirklichungen und neue Orientierungen in der Sozialgeschichte der Niederlande im Spätmittelalter’, in: W. Ehbrecht en H. Schilling, Niederlande und Nordwestdeutschland (Köln/Wien 1983), 41-60.

[p. 271]

BLOK, F.F., ‘Caspar Barlaeus en de joden,’ Nederlands Archief voor KerKgeschiedenis 57 (1976-1977), 179-209.

BLOK, P.J., Geschiedenis eener Hollandsche stad. Eene Hollandsche stad onder de Bourgondisch-Oostenrijksche heerschappij ('s-Gravenhage 1912).

BOEKENOOGEN, G.J. en J.H. van LESSEN (Bew.), Woordenboek der Nederlandsche taal ('s-Gravenhage/Leiden 1931).

BOER, D.E.H. de, Graaf en Grafiek. Sociale en economische ontwikkelingen in het middeleeuwse ‘Noordholland’ tussen ± 1345 en ± 1445 (Leiden 1978).

BOER, P. den, ‘Naar een geschiedenis van de dood. Mogelijkheden tot onderzoek naar de houding ten opzichte van de dode en de dood ten tijde van de Republiek’, Tijdschrift voor Geschiedenis 89, (1976), 161-201.

BOERMANS, H., ‘De pest te Venlo’, De Maasgouw (1935), 49-52.

BÖSE, J.H., ‘Had de mensch met één vrou niet connen leven...’: prostitutie in de literatuur van de zeventiende eeuw (Zutphen 1985).

BOITET, R., Beschrijving der stadt Delft (Delft 1729).

BOOM, H ten, De reformatie in Rotterdam 1530-1585 (Dieren 1987).

BOOM, H. ten en J. van HERWAARDEN (Eds.), ‘Rotterdamse kroniek. Aantekeningen van Rotterdamse stadssecretarissen, 1315-1499 (1570)’, Nederlandse Historische Bronnen ('s-Gravenhage 1980), deel 2, 1-102.

BOR, P.C., Oorsprongk, begin, en vervolgh der Nederlandsche oorlogen, beroerten en borgerlijke oneenigheden (Amsterdam 1679), 4 delen.

BOSCH KEMPER, J. de, Geschiedkundig onderzoek naar de armoede in ons vaderland, hare oorzaken en de middelen, die tot hare vermindering zouden kunnen worden aangewend (Haarlem 1860^2).

BOSMAN-JELGERSMA, H.A., Vijf eeuwen Delftse apothekers. Een bronnenstudie over de geschiedenis van de farmacie in een Hollandse stad (Amsterdam 1979).

BOSMANS-JELGERSMA, H.A., Pieter van Foreest. De Hollandse Hippocrates (1521-1597) (Heiloo 1984).

BOURGOIS, D., Mesures et précautions prises par les Provinces Unies contre les dangers de peste, 1580-1730 (doctoraalscriptie Historisch Seminarium Universiteit van Amsterdam 1986).

BOURGOIS, D., ‘Les Provinces Unies, les mesures contre la peste et le commerse dans la région baltique, 1709-1715’, in: W.G. Heeres, L.M.J.B. Hesp, L. Noordegraaf en R.C.W. van der Voort (Eds.), From Dunkirk to Danzig. Shipping and Trade in the North Sea and the Baltic, 1350-1850 (Hilversum 1988), 191-202.

BRADLEY, H., ‘Some medical aspects of plague’, in: The plague reconsidered. A new look at its Origins and Effects in 16th and 17th Century England (Matlock 1977), 11-23.

BRADLEY, H., ‘The most famous of all English plagues: a detailed analysis of the plague at Eyam 1665-1666’, in: The plague reconsidered. A new look at its Origins and Effects in 16th and 17th Century England (Matlock 1977), 24-46.

BRANDT, Geraerdt, Historie van den oorspronck,fondatie ende voortganck der seer vermaerder zee- ende koopstadt Enchuyzen met syn gelegentheyt ende wat daer mede is gepasseert van den jare na Christigeboorte 1100 tot den jare 1653 (Enkhuizen 1660).

BREDERO, G.A., ‘Spaanschen Brabander Jerolimo’, in: M.C.A. van der Heijden (Ed.), Al ziet men de lui.... Blijspel uit de 16e en 17e eeuw. Spectrum van de Nederlandse letterkunde 12 (1973).

BREEMEN-KRUYT, N.C.J. van, ‘De gave Gods in de Mallemolen’, Jaarboek ‘Die Haghe’ (1948-1949), 47-72.

BREEN, J.C., ‘Amsterdams geschiedenis in 1601’, in: Amsterdamsch Jaarboekje (1901), 25-75.

BREEN, J.C., Rechtsbronnen der stad Amsterdam ('s-Gravenhage 1902).

BREMER, J. en H. SCHOORL, Volk aan het Marsdiep. Schetsen uit vier eeuwen Texel en Huisduinen/Den Helder (Schoorl 1983).

BREURE, L., Doodsbeleving en levenshouding. Een historisch-psychologische studie betreffende de Moderne Devotie in het IJsselgebied in de 14e en 15e eeuw (Hilversum 1987).

BROM, G., en L.A. van LANGERAAD (Eds.), Diarium van Arend van Buchel (Amsterdam 1907).

[p. 272]

BROUWER, H., ‘Malaria in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 9 (1983), 140-159.

BROUWER ANCHER, A.J.M., ‘De pest en hare bestrijding in vroeger eeuwen’, De Gids 18 (1900), 148-178.

BRUCH, H. (Ed.), Middeleeuwsche rechtsbronnen van Gorinchem (Utrecht 1940).

BRUGMANS, H., ‘De pest te Amsterdam’, Maandblad Amstelodamum 9 (1922), 1-3.

BRUIJN, J.R., ‘Mercurius en Mars uiteen. De uitrusting van de oorlogsvloot in de zeventiende eeuw’, in: S. Groenveld, M.E.H.N. Mout en I. Schöffer, Bestuurders en Geleerden (Amsterdam/Dieren 1985), 97-106.

BRUIJN, J.R. en J. LUCASSEN (Eds.), Op de schepen der Oost-Indische Compagnie. Vijf artikelen van J. de Hullu ingeleid, bewerkt en voorzien van een studie over de werkgelegenheid bij de VOC (Groningen 1980).

BRUINVIS, C.W., ‘Van Pestilentiën’, Alkmaarsche Courant 122 (1893).

BRUNNER, H.G.H., ‘Pest-epidemieën van de 15e tot de 17e eeuw te Rotterdam’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 90 (1946), 620-624.

BRUYN, J.A. de, ‘Verordeningen betreffende de pest-epidemie, die in de jaren 1635-1666 te Schoonhoven woedde’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 75 (1931), 1154-1162.

BUCHELL, Aernout van, zie Campen, T.W.C. van.

BUCHELL, Arend van, zie Brom, G..

BUCHNER, F.W., Verhandeling over den invloed der Noord-Hollandsche droogmakerijen na 1608 op de gezondheid der ingezetenen (Utrecht 1826).

BURGH, J. van der, ‘Sijne antwoord’, in: J.A. Worp (Ed.), De gedichten van Constantijn Huygens (Groningen 1893), 2 delen.

BUWALDA-PREY, E.O., ‘Bijdrage tot de geschiedenis van de pest en haar bestrijding te Gouda’, Oudheidkundige kring ‘Die Goude’ (Tweede verzameling bijdragen) (1940), 80-100.

BUWALDA, J.M. en E.O. BUWALDA-PREY, ‘Eenige gegevens over de pest te Gouda in de zeventiende eeuw’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 83 (1939), 5663-5671.

CAMPEN, T.W.C. van (Ed.), Notae Quotidianae van Aernout van Buchell (Utrecht 1940).

CAMUS, A., De pest (Amsterdam 1970).

CARDILUCIUS, J.H., Tractat von der leidichen Seuche der Pestilenz ... (Nürnberg 1679).

CARPENTIER, E., ‘Auteur de la Peste Noire: Famines et épidémies dans l'histoire du XIVe siècle’, Annales. Économies. Sociétés. Civilisations 17 (1962), 1062-1092.

CATS, J., Aenmerckinge op de tegenwoorlige steertsterre (Middelburg 1618/1619).

CATS, J., Houwelick, dat is het gantsche beleyt des echten-staets, afgedeylt in ses hooftstucken (Amsterdam 1664).

CAU, C.e.a. (Eds.), Groot Placaet-boeck, vervattende de placaten, ordonnantien ende edicten van de doorluchtige hoogh. mog: heeren Staten Generaal der Vereenighde Nederlanden: ende van de ed: groot mog: heeren Staten van Holland ende West-Vriesland; mitsgaders van de ed: mog: heeren Staten van Zeelandt ('s-Gravenhage c.a. 1658-1770), 9 delen.

CENTEN, S., Vervolg der historie van de vermaarde zee- en koop-stad Enkhuizen, behelzende verscheidene gedenkwaardige geschiedenissen, die zo in als omtrent dezelve, en door geheel West-Vrieslant en het Noorderquartier gebeurt zijn (Hoorn 1747).

CHARLIER, J., La peste à Bruxelles de 1667 à 1669 et ses conséquences démographiques (Brussel 1969).

CIPOLLA, C.M., Christofano and the Plague. A Study in the history of Public Health in the age of Galileo (Londen 1973).

CIPOLLA, C.M., Fighting the Plague in Seventeenth-Century Italy (Londen 1981).

COCK VAN KERKWYCK, C. de., Pestbasilicus en verduysterde liefde in des werelts laeten avondstondt met een bygevoegde ontmaskerde Pest-mom ('s-Hertogenbosch 1668).

COMMELIN, C., Beschryvinge van Amsterdam (Amsterdam 1693/1694), 2 delen.

CORNELISSEN, J., ‘De belangstelling te Rome voor de pest te Amsterdam van 1636-1664’, Mededelingen van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome 5 (1925), 161-172.

Corecte Lyste van het getal der dooden die in de Stadt van Leyden gestorven en soo buyten als in de Stadt

[p. 273]

begraven sedert den 9. January 1655 tot dato den 22. November (Leiden 1655).

CREUX, F. de, Noodige bedenckinge op de pest-beschryvinge van Paulus Barbette, in sijn leven Medicijnen Doctor en Practisijn, tot Amsterdam. Ofte klare en ware Beschryvinge van de pestsiekte (Amsterdam 1665).

DALE, J.H. van, ‘De pest te Sluis, in de eerste helft der zeventiende eeuw’, Bijdragen tot de Oudheidkunde en Geschiedenis, inzonderheid van Zeeuwsch Vlaanderen 3 (1858), 180-189.

DALE, J.H. van, ‘De pest te Sluis, in de tweede helft der zeventiende eeuw’, Bijdragen tot de Oudheidkunde en Geschiedenis, inzonderheid van Zeeuwsch Vlaanderen 4 (1859), 117-136.

DALE, J.H. van, ‘Pest te Aardenburg, in 1583’, Bijdragen tot de Oudheidkunde en Geschiedenis, inzonderheid van Zeeuwsch Vlaanderen 3 (1858), 83-85.

DALEN, J.L. van, ‘Oude maatregelen in Dordrecht tegen de pest’, Vragen van den Dag 15 (1900), 125-129.

DALEN, J.L. van, Geschiedenis van Dordrecht (Dordrecht 1931-1933), 2 delen.

DASTRE, A., ‘De pest, haar ontstaan, verschillende vormen en voorbehoedmiddelen’, Vragen van den Dag 15 (1900), 96-119.

DATHENUS, P., ‘Het gebed des Heeren’, in: De CL psalmen des propheten Davids met eenige andere lofsangen: uyt des Françoyschen in Nederlantschen Dichte overgeset (Kruiningen 1953).

DAVIDS, K., J. LUCASSEN en J.L. van ZANDEN, De Nederlandse geschiedenis als afwijking van het algemeen menselijk patroon. Een aanzet tot een programma van samenwerking (Amsterdam 1988).

DAVIS, D.E., ‘The Scarcity of Rats and the Black Death: An Ecological History’, Journal of Interdisciplinary History 16 (1986), 455-470.

DEKKER, R.M., Holland in beroering. Oproeren in de 17e en 18e eeuw (Baarn 1982).

DEKKER, R.M., ‘“Politiek geweld” en het proces van staatsvorming in de geschiedenis van de Nederlanden’, Sociologisch Tijdschrift 10 (1983), 335-352.

DEURSEN, A.Th. van, Het kopergeld van de Gouden Eeuw (Assen/Amsterdam 1978-1980), 4 delen.

DEURSEN, A.Th. van, ‘Kerk of parochie? De kerkmeesters en de dood ten tijde van de Republiek’, Tijdschrift voor Geschiedenis 89 (1976), 531-537.

DIEMERBROEK, I. van, Traktaat van de Peste. In het welk deze zeer gevaarlijke ziekte met reden en eigen ervinding bevestigt, en naaktelijk vertoont word (Amsterdam 1711^2).

DILLEN, J.G. van, ‘Summiere staat van de in 1622 in de provincie Holland gehouden volkstelling’, Economisch-Historisch Jaarboek 21 (1940), 167-189.

DOMSELAER, T. van, Beschryvinge van Amsterdam, haar eerste oorspronck uyt den huyze der heeren van Aemstel en Aemstellant (Amsterdam 1665).

DOOREN, L., ‘Een testament in pesttijd; het ambt van ziekentrooster (1666)’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 83 (1939), 3928.

DRESCH, N.J.M., Inventaris van de oude kerkelijke doop-, trouw-, en dooden- (begraaf-) boeken te Alkmaar 1540-1811 (1896) (Alkmaar 1926)

DIJKSTRA, D., Pesthuizen in Nederland (kandidaatsscriptie afd. Bouwkunde, vakgroep Restauratie Technische Hogeschool Delft 1987).

DIJKSTRA, J.G., Een epidemiologische beschouwing van de Nederlandse pestepidemieën der XVIIde eeuw (Amsterdam 1921).

EEGHEN, I.H. van, ‘De pest in de 17e eeuw’, Maandblad Amstelodamum 39 (1952), 95.

EEGHEN, I.H. van (Ed.), Dagboek van broeder Wouter Jacobsz. (Gualtherus Jacobi Masius) prior van Stein. Amsterdam 1572-1578 en Montfoort 1578-1579 (Groningen 1959/1960), 2 delen.

ELL, S.R., ‘Interhuman transmission of medieval Plague’, Bulletin of the History of Medicine 54 (1980), 497-510.

EMCK, W.F., Kroniek van Gorinchem. Geschiedkundige en andere aantekeningen in chronologische volgorde, 1230-1927 (Gorinchem 1929).

ENKLAAR, D.TH., De dodendans. Een cultuur-historische studie (Amsterdam 1950).

ENSCHEDÉ, A.J. (Ed.), Index op de keur- en gebodsregisters der stad Haarlem ('s-Gravenhage 1875). ‘Epidemie te Leiden 1669-1670’, in: Leidsch Jaarboekje 10 (1913) 151.

FABER, J.A., Dure tijden en hongersnoden in preïndustrieel Nederland (Amsterdam 1976).

[p. 274]

FABER, J.A., ‘De Noordelijke Nederlanden van 1480 tot 1780. Structuren in beweging’, Algemene Geschiedenis der Nederlanden 5 (Haarlem 1980), 196-251.

FABRICIUS, V., De stupendo et admirabili casu qui in Hollandi et tempore pestis coantigit (Hamburg 1636).

FASEL, W.A. (Ed.), Alkmaar en zijne geschiedenissen. Kroniek van 1600-1813 (Alkmaar z.j.).

FASEL, W.A., Het stadsarchief van Alkmaar 1254-1815 (Alkmaar zj.), 2 delen.

FASEL, W.A., De Alkmaarse rechtsbronnen (Alkmaar z.j.), 2 delen.

FEIJST, G. van der, Geschiedenis van Schiedam (Schiedam 1975).

FLINN, M.W., ‘Plague in Europe and the Mediterranean Countries’, The Journal of European Economic History 8 (1979) 131-148.

FLORENTIUS, H., Disputatio medica de peste (Leiden 1612).

FLORENTIUS, H. (Ed.) en P. PAAUW, Tractatus de peste (Leiden 1636).

FOKKER, A.A., Onderzoek naar den aard van de epidemische en contagieuse ziekten die vroeger in Zeeland geheerscht hebben (Middelburg 1860).

FRAATZ, P., Beiträge zur Seuchengeschichte Westfalens und der Holländischen Nordseeküste (Jena 1929).

FRUIN, J.A. (Ed.), De oudste rechten der stad Dordrecht en van het baljuwschap van Zuidholland ('s-Gravenhage 1882), 2 delen.

FRUIN, R. (Ed.), Informacie up den staet faculteyt ende gelegentheyt van de steden ende dorpen van Hollant ende Vrieslant om daernae te reguleren de nyeuwe schiltaele gedaen in den jaere MDXIV (Leiden 1866).

FRUIN, R. (Ed.), De Middeleeuwsche rechtsbronnen der kleine steden van het Nedersticht van Utrecht (Den Haag 1892) deel 1.

FRUIN, R. (Ed.), Uittreksel uit Francisci Dusseldorpii Annales 1566-1616 ('s-Gravenhage 1893).

FRIJHOFF, W., ‘Non satis dignitatis .... Over de maatschappelijke status van geneeskundigen tijdens de Republiek’, Tijdschrift voor Geschiedenis 96 (1983), 379-406.

GANDA, PHILOLOGUS PHILIATROS, A, zie Philiatros.

GELDER, H.E. van, ‘Wollebrandt Geleynsz. de Jongh, “De Alkmaarder Wees”’, in: Id., Alkmaarse Opstellen (Alkmaar 1960), 118-147.

GERBENZON, P., ‘Het aantekenboek van Dirck Jansz’, Estrikken 31 (1960) 1-88.

GERWEN, I. van, Moedt-gevinge, ofte ernstige overdenckinghe voor de vluchtende ende alle die meer voor de peste als de sonde vreesen (Leiden 1636).

GHERINUS, D.I., Excellent Tractaet om te verhueden, preserveren, cureren ende (met Gods hulpe) te genesen de haestighe sieckte oft peste (z.p. 1597).

GILST, A.P. van, ‘Kometen als onheilsbrengers in het zeventiende-eeuwse geloof’, Volkscultuur. Tijdschrift over tradities en tijdsverschijnselen (1986), 47-48.

GODEFROI, M.J., ‘Een merkwaardig pestboekje uit de zeventiende eeuw’, Weekblad van het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 22 (1886), I, 53-63.

GODEWIJCK, P. van, Remedie voor de pest. In rijm gestelt ... (Dordrecht 1636).

GOODMAN, A.S., Explorations of a Baroque motive in the plague in selected seventeenth-century English and German literature (ongepubliceerde dissertatie, Maryland 1981).

GOOIJER, T.A.C, de, De Spaanse Griep van '18. De epidemie die meer dan 20.000.000 levens eiste (Amsterdam 1978).

GORIS, G., Beknopte verhandeling van de verschrikkelijke pestziekte, Nevens hare Kentekenen, Oorzaken, Toevallen en Geneezing (Amsterdam 1711).

GOUDSBLOM, J., ‘Civilisatie, besmettingsangst en hygiëne: beschouwingen over een aspect van het Europese civilisatieproces’, Amsterdams Sociologische Tijdschrift 4 (1977), 271-300.

GOUDSBLOM, J., ‘Openbare gezondheidszorg en het civilisatieproces’, in: Id., De sociologie van Norbert Elias (Amsterdam 1987), 183-210.

GOYARTS, C.B., ‘De pest in Roosendaal’, in: Jaarboek Ghulden Roos 18 (1958), 29-36.

GRASWINCKEL, D.P.M., Nederlandsche hofjes (Amsterdam 1943).

GRAUS, F., Pest - Geissler - Judenmorde; das 14e Jahrhundert als Krisenzeit (Göttingen 1987).

GRIMM, J., Die literarische Darstellung der Pest in der Antike und in der Romania (München 1965).

[p. 275]

GROENHUIS, G., De Predikanten. De sociale positie van de gereformeerde predikanten in de Republiek der Verenigde Nederlanden voor ± 1700 (Groningen 1977).

Grote Winkler Prins 15 (Amsterdam/Brussel 1974).

HACCOÜ, J.F., De termijnhandel in goederen (Amsterdam 1940).

HAM, W.A. van, ‘De gezondheidszorg te Bergen op Zoom in vervlogen tijden’, in: Jaarboek Ghulden Roos 30 (1974), 25-64.

HARLINE, Cr.E., Pamphlets printing, and political culture in the early Dutch Republic (Dordrecht/Boston/Lancaster 1987).

HART, S., ‘Geschrift en getal. Onderzoek naar de samenstelling van de bevolking van Amsterdam in de 17e en 18e eeuw, op grond van gegevens migratie, huwelijk, beroep en alfabetisme’, in: Id., Geschrift en Getal. Een keuze uit de demografisch-, economisch-, en sociaal-historische studiën op grond van Amsterdamse en Zaanse archivalia, 1600-1800 (Dordrecht 1976), 115-181.

HARTOG, J., De Spectatoriale geschriften van 1741 tot 1800. Bijdrage tot de kennis van het huiselijk, maatschappelijk en kerkelijk leven onder ons volk in de tweede helft der 18de eeuw (Utrecht 1890^2).

HEEL, D. van, ‘Naschrift’, Bijdragen voor de geschiedenis van de provincie der Minderbroeders in de Nederlanden 1 (1947), 183-186.

HEERES, W.G., ‘Iets over Velius en zijn bronnen’, West-Friesland's Oud en Nieuw 26 (1959), 119-134.

HEERINGA, K. (Ed.), Rechtsbronnen der stad Schiedam ('s-Gravenhage 1904).

HELLINGA, G., ‘De Amsterdamsche pesthuizen’, Bijdragen tot de geschiedenis der geneeskunde 8 (1928), 357-383.

HELVETIUS, J.F., Den Ontwapenden pest-doodt in den Theriakelpot. Waer in aenghewesen werdt, hoe hem een yder in de besmettelijcke sieckte dienen kan ('s-Gravenhage 1664).

HERINGA, J., ‘Bijzonderheden betreffende de vervaardiging van de gewone Nederlandsche Bijbelvertaling’, Archief voor kerkelijke geschiedenis, inzonderheid van Nederland 5 (1834), 57-176.

HERITIER, J., ‘La peste des chifonniers’, Histoire 51 (1982), 97-99.

HERMESDORF, B.H.D., Rechtsspiegel. Een rechtshistorische terugblik in de Lage Landen van het herfsttij (Nijmegen 1980).

HERWAARDEN, J. van, ‘Medici in de Nederlandse samenleving in de late Middeleeuwen (veertiende-zestiende eeuw)’, Tijdschrift voor Geschiedenis 96 (1983), 348-378.

HEURNIUS, J., Het noodige pest-boeck (Leiden 1600).

HEYNS, S., Pest-Spieghel. Waer in speelsche wyse tot verbeteringhe des levens claerlijck bewesen ende voor ooghen ghesteldt wordt dat de Peste niet by gheval maer door Godes ghehengentsse den menschen tot een straffe overcomt (Amsterdam 1602).

Historie van de oorspronck ..., zie Brandt, Geraerdt.

HIRSCH, R.J., Doodenritueel in de Nederlanden vóór 1700 (Amsterdam 1921).

HIRST, L.F., The Conquest of Plague (Oxford 1953).

HOF, J., De abdij van Egmond van de aanvang tot 1573 (Den Haag/Haarlem 1973).

HOFSTEE, E.W. De demografische ontwikkeling van Nederland in de eerste helft van de negentiende eeuw. Een historisch-demografische en sociologische studie (z.p. 1978).

Hollandsche Mercurius, vervattende de voornaemste geschiedenissen voorgevallen in 't Christenrijck in 't jaar....

HOUTZAGER, H.L., ‘IJsbrand van Diemerbroeck (1609-1674)’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 120 (1976), 340-346.

HOUTZAGER, H.L., Medicyns, vroedwyfs en chirurgyns. Schets van de gezondheidszorg in Delft en beschrijving van het Theatrum Anatonicum aldaar in de 16e en 17e eeuw (Amsterdam 1979).

HUIZINGA, J., Nederlands beschaving in de zeventiende eeuw (Haarlem 1941).

HUIZINGA, J., Herfsttij der middeleeuwen. Studie over levens- en gedachtenvormen der veertiende en vijftiende eeuw in Frankrijk en de Nederlanden (Haarlem 1969^11).

HUYGENS, C., Koren-bloemen. Nederlandsche gedichten, deel 3. boek XVIII (Leiden 1824).

HUYS JANSSENS, P., ‘Jan van Bijlert’, in: Nieuw licht op de Gouden Eeuw. Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten (Utrecht 1987), 197-198.

HULLU, J: de, ‘Op de schepen der Oost-Indische Compagnie’, zie: J.R. Bruijn en J. Lucassen.

ISRAËLS, A.H., Twee epidemieën in Nederland. Eene historische-pathotologische studie (Amsterdam 1853).

[p. 276]

ISRAËLS, A.H., ‘De pest te Amsterdam in 1664’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 9 (1873), 14-29.

ISRAËLS, A.H., ‘Lessen uit lang vervlogen tijden’, Hygieia. Weekblad voor de gezondsheidsleer in Nederland 1 (1875), no. 47 en no. 49.

Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie (1948).

JAGER, H. de (Ed.), De Middeleeuwsche keuren der stad Brielle ('s-Gravenhage 1901).

JANSEN, G., ‘Gerard van Tuijll’, in: Nieuw Licht op de Gouden Eeuw. Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten (Utrecht 1987), 304-305.

JANSEN, G.H., Een roes van vrijheid. Kermis in Nederland (Meppel/Amsterdam 1987).

JANSEN, H.P.H., Hollands voorsprong (Leiden 1976).

JENSMA Th.W. en A. MOLENDIJK, De Grote- of Onze Lieve Vrouwekerk van Dordrecht (Zwolle/ Dordrecht 1987).

JONG, Th.P.M. de, De krimpende horizon van de Hollandse kooplieden. Hollands Welvaren in het Caribisch Zeegebied (1780-1830) (Assen 1966).

JONG, H. 't, Van kerkhof tot begraafplaats (Dordrecht 1982).

KAMPEN, H. van, e.a. (Eds.), Het zal koud zijn in 't water als 't vriest. Zestiende-eeuwse parodieën op gedrukte jaarvoorspellingen ('s-Gravenhage 1980).

KANNEGIETER, J.Z., ‘Pest te Amsterdam in 1602 en enkele aantekeningen over de daarop volgende epidemieën’, Jaarboek Amstelodamum 51 (1964), 197-205, 221-225.

KATE, W. ten, ‘De pestkeuren in Kampen’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 66 (1922), 1655-1659.

KEMP, A. en H. KEMP, Leven der doorluchtige heeren van Arkel, ende jaarbeschrijving der stad Gorinchem (Gorinchem 1656).

KERKHOFF, A.H.M., Over de geneeskundige verzorging in het Staatse leger (Nijmegen 1976).

KERNKAMP, G.W. (Ed.), De regeeringe van Amsterdam soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672) ontworpen door Hans Bontemantel ('s-Gravenhage 1897), 3 delen.

KIST, N.C., Neërland's bededagen en biddagsbrieven. Eene bijdrage ter opbouwing der geschiedenis van staat en kerk in Nederland (Leiden 1848-1849), 2 delen.

KLAIRMONT, Alison., ‘The problem of the plague: New challenges to healing in sixteenth-century France’, in: Proceedings of the Annual Meeting of the Western Society for French History (1977), 5, 119-127.

KLEIN, P.W., ‘Het mercantilisme’, in: H. Baudet en H. van der Meulen, Kernproblemen der economische geschiedenis (Groningen 1978), 117-127.

KNAPPERT, L., De opkomst van het protestantisme in eene Noord-Hollandsche stad. Geschiedenis van de Hervorming binnen Leiden van den aanvang tot op het beleg (Leiden 1908).

KNAPPERT, L., Van sterven en begraven (Baarn 1909).

KNOTTER, A. en J.L. van ZANDEN, ‘Immigratie en arbeidsmarkt in Amsterdam in de 17e eeuw’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 13 (1987), 403-431.

KOK, M.A., ‘De sociaal-economische situatie in de zestiende eeuw’ in: De stad Delft, cultuur en maatschappij tot 1572 (Delft, z.j.), 98-100.

KOMRIJ, G. (Ed.), De Nederlandse poëzie van de zeventiende en achttiende eeuw in duizend en enige gedichten (Amsterdam 1986).

KORFF, A., Beknopte geschiedenis van Huisduinen en Den Helder (Haarlem 1958).

Kort bericht om de Pest voor te komen ten dienste van de gemeente der stadt Dordrecht (Dordrecht 1636).

KOSSMANN-PUTTO, J.A. ‘Armen- en ziekenzorg in de Noordelijke Nederlanden’, in: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 2 (Bussum/Haarlem 1982), 254-267.

KOSTER, P., Hoorn in de middeleeuwen. De economische ontwikkelingsgang van een Westfriesche stad (Amsterdam 1929).

KRELAGE, E.H., Bloemenspeculatie in Nederland. De Tulpomanie van 1636-'37 en de hyacinthenhandel 1720-'36 (Amsterdam 1942).

KRELAGE, E.H., ‘Het manuscript over den tulpenhandel uit de verzameling - Meulman, in: Economisch-Historisch Jaarboek 22 (1943), 26-48.

[p. 277]

KROONENBURG, J., G.M. van ROSSUM, J. BRUIN en B. STEGENGA, De Grote Kerk van Naarden in historisch perspectief (Naarden 1984).

KRUITWAGEN, B. ‘Een middeleeuwsch gebed tot Maria, van Nederlandschen oorsprong tegen besmettelijke ziekten’, Bijdragen voor de Geschiedenis van de provincie der Minderbroeders in de Nederlanden 1 (1947), 175-182.

KRUL, R., ‘Zeven pestboekjes: 1564-1664’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 29 (1893), 916-940.

KRUL, R., ‘Archief-oogst XV. De pest in Zeeland: pestmeesteressen, de pestmeester te paard, de ijzeren wagen, enz.’, Geneeskundige Courant voor het Koninkrijk der Nederlanden 48 (1894), no. 9.

KUYS, J., L. de Leeuw, V. Paquay en R. van Schaïk (Eds.), De Tielse kroniek. Een geschiedenis van de Lage Landen van de Volksverhuizingen tot het midden van de vijftiende eeuw, met een vervolg over de jaren 1552-1566 (Amsterdam 1983).

LEE, R., zie Wrigley, E.A. en R.S. Schofield.

LEEN, J. van der, Geschiedenis van het pest- en dolhuis der gemeente Rotterdam (Rotterdam 1934).

LEEUWEN, C.G. van, ‘Opvattingen omtrent ziektes en zieken in de Nederlanden gedurende de late middeleeuwen. Een eerste aanzet’, in: N. Lettinck en J.J. van Moolenbroek (Eds.), In de schaduw van de eeuwigheid (Utrecht 1986), 134-166.

LEEUWEN, C.G. van, ‘Aengaende der pestilencie. Een onderzoek naar de denkbeelden, die men in de Nederlanden gedurende de late middeleeuwen met betrekking tot de pest koesterde’, in: E.K. GROOTES EN J. den HAAN (Eds.), Bundel Zilverberg (te verschijnen).

LESGER, C., Huur en conjunctuur. De woningmarkt in Amsterdam, 1550-1850 (Amsterdam 1986).

LESKY, E., ‘Die Österreichische Pestfront an der k.k. Militärgrenze’, Saeculum 8 (1957), 80-105.

LEVAECK, B.P., The witch-hunt in early modern Europe (Londen/New York 1987).

‘Levensverhaal van J.B. Stalpaert van de Wiele, op verzoek van pastoor Rumold van Medemblick door het Delftsche klopje W.D. Reeck, in 1630-1632 geschreven’, Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdom Haarlem 46 (1929), 321-349.

LIGTENBERG, Ch., De armezorg te Leiden tot het einde van de 16e eeuw ('s-Gravenhage 1908).

LIMBURG BROUWER, P.A.S. van (Ed.), Boergoensche charters 1428-1482 (Amsterdam/'s-Gravenhage 1869).

LINDEBOOM, G.A., Inleiding tot de geschíedenis der geneeskunde (z.p. 1980^4).

LOGHEM, J.J. van, ‘Punten van vergelijking tusschen Europeesche pest in de 17e eeuw en de hedendaagsche builenpest der tropen en sub-tropen’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 62 (1918), 1939-1943.

LOGHEM, J.J. van, ‘The Plague of the 17th Century compared with the Plague of Our Days’, Janus 5 (1918), 95-107.

LOGHEM, J.J. van, ‘Huisrat en Pestbestrijding in de 17e eeuw’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 66 (1922), 1275-1279.

LOGHEM, J.J. van, ‘Geschiedkundig Pestonderzoek’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 69 (1925), 1599-1602.

LOGHEM, J.J. van, ‘Het pestvraagstuk voor Europa, historisch en epidemiologisch beschouwd’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 75 (1931), 5200-5217.

LOIS, S., Chronycke ofte korte waere beschryvinge der stad Rotterdam ('s-Gravenhage/Delft 1746).

LOON, F.H. van, Pest en pestbestrijding (Amsterdam 1919).

LONSAIN, B., ‘Een oproer in het pestjaar 1623’, Groningsche volksalmanak (1918), 54-59.

LOPES CARDOZO, R., R. SPRUIT en F. SNIJDERHOUD, Hofjes in Nederland (Haarlem 1977).

LUST, S.T. van der, Nieu-Iaers Pest-Spieghel, waer in te sien is de rechtveerdige pest-straffe Gods voorghestelt tot opmerck der weeldige Neder-Landers in dese Snoode bedurven Eeuwe (Haarlem 1637).

LUYENDIJK-ELSHOUT, A.M., ‘De duisternis rondom Vesalius. Het veranderend patroon der geneeskunde in de Lage Landen in de zestiende eeuw’, Tijdschrift voor Geschiedenis 85 (1972), 390-409.

MACNEILL, W.H., Plagues and peoples (Oxford 1977).

MANEN, C.A. van, Armenpflege in Amsterdam in ihrer historische Entwicklung (Leiden 1913).

[p. 278]

MARLE, R. van, Hoorn au moyen-âge. Son histoire et ses institutions jusqu'au début du 16e siècle ('s-Gravenhage 1910).

MAUDEN, D. van, Het examen of ondersouck der peste (Amsterdam 1602).

MEINSMA, K.O., De Zwarte Dood 1347-1352 (Zutphen 1924).

MENTINK, G.J. en A.M. van der WOUDE, De demografische ontwikkeling te Rotterdam en Cool in de 17e en 18e eeuw. Een methodisch en analyserend onderzoek van de retroacta van de burgerlijke stand van Rotterdam en Cool (Rotterdam 1965).

MEUNIER, L., ‘La peste à Delft en 1557-1558, et en 1573’, Janus 8 (1903), 200-205.

MEIJ-DE LEUR, A.P.M. van der, Van olie en wijn. Geschiedenis van verpleegkunde, geneeskunde en sociale zorg (Amsterdam/Brussel 1971).

MONTER, W.E., Witchcraft in France and Switzerland. The Borderlands during the Reformation (Ithaca/Londen 1976).

MOQUETTE, H.C.H., ‘Pestepidemieën in Rotterdam’, in: Rotterdamsch Jaarboekje 3 (1925), 10-52.

MORRIS, C., ‘Plague in Britain’, in: The Plague reconsidered. A new look at its Origins and Effects in 16th and 17th Century England (Matlock 1977), 37-47.

MOS, R.A., ‘Twee eeuwen familie Mos te Scheveningen (1600-1800) met hun huismerken’, Gens Nostra 40 (1984), 385-388.

MOUT, M.E.H.N., ‘Prognostica tijdens de Nederlandse Opstand’, in: C. Augustijn, P.N. Holtrop, G.H.M. Posthumus Meyjes en E.G.E. van der Wall (Eds.), Kerkhistorische Opstellen (Kampen 1987), 9-19.

MULDER, L. (Ed.), Journaal van Anthonis Duyck ('s-Gravenhage 1862-1866), 3 delen.

NAAIJKENS, E., De pest en het historiografisch onderzoek (kandidaatsscriptie Historisch Seminarium Universiteit van Amsterdam 1981).

NIEROP, H.F.K. van, Van ridders tot regenten. De Hollandse adel in de zestiende en de eerste helft van de zeventiende eeuw (Dieren 1984).

Nieu-Iaers Pest-Sphieghel, zie Lust, S.T. van der,.

Nieuwe gedruckte tydinghe van de groote sterfte binnen Amsterdam, hoe aldaer yder dagh sterven 6, 7 en 800 Menschen (Amsterdam 1664).

NOORDAM, D.J., Leven in Maasland. Een hoogontwikkelde plattelandssamenleving in de achttiende en het begin van de negentiende eeuw (Hilversum 1986).

NOORDAM, D.J., ‘Lust, last en plezier: vier eeuwen seksualiteit in Nederland’, in: R.E. Kistemaker (Ed.), Een kind onder het hart. Verloskunde, volksgeloof, gezin, seksualiteit en moraal vroeger en nu (Amsterdam 1987), 129-170.

NOORDEGRAAF, L., ‘Levensstandaard en levensmiddelenpolitiek in Alkmaar vanaf het eind van de 16de tot in het begin van de 19de eeuw’, Alkmaarse Historische Reeks 4 (1980), 55-100.

NOORDEGRAAF, L., Atlas van de Nederlandse marktsteden (Utrecht/Antwerpen/Amsterdam 1985).

NOORDEGRAAF, L., ‘Death, Famine and Social Policy in the Dutch Republic at the End of the Sixteenth Century’ in: P. Clark (Ed.), The European Crisis of the 1590's. Essays in Comparative History (Londen 1985), 67-83.

NOORDEGRAAF, L., Hollands welvaren? Levensstandaard in Holland 1450-1650 (Bergen 1985).

NOORDEGRAAF, L., ‘Arbeid en arbeidsmarkt. Recent onderzoek in historiografisch perspectief’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 13 (1987), 357-372.

Nootwendigh historisch verhael van allen swaricheyden, verschillen ende proceduren, soo wel in kerklijcken als politijcken saken, etlijcke jaren herwaerts binnen der stadt Alckmaer voorghevallen (Alkmaar 1611).

NUSTELING, H.P.H., Binnen de vesting Nijmegen. Confessionele en demografische verhoudingen ten tijde van de Republiek (Zutphen 1979).

NUSTELING, H.P.H., Welvaart en werkgelegenheid in Amsterdam 1540-1860. Een relaas over demografie, economie en sociale politiek van een wereldstad (Amsterdam/Dieren 1985).

Nutte en noodige middelen voor de pest. Ofte een bequaame Maniere hoe men zich in deezen gevaarlijken tijd zal houden (Amsterdam 1655).

OOSTERBAAN, D.P., Het Oude en Nieuwe Gasthuis te Delft (1252-1795) (Delft 1954).

[p. 279]

OGRINC, W., ‘Sint-Sebastiaan geschoren’, Maatstaf (1986), 39-58.

OOSTERHOUT, W.C.M. van, Inventaris van de archieven van het Heilige Geest- en Pesthuis ter Nieuwerkerk te Dordrecht 1356-1967 (Dordrecht 1986).

ORLERS, J.J., Beschrijving der stad Leyden (Amsterdam 1760).

OUDENHOVEN, J.van, Beschryvinge der stadt Heusden, waar in het begin, aanwasch en tegenwoordige staat dier stadt verhaalt worden (Amsterdam 1743).

OVERMEER, W.P.J., De weezenverpleging te Haarlem in den loop der eeuwen (Haarlem z.j.).

OVERVOORDE, J.C., ‘Groote sterfte te Leiden 1669’, in: Leidsch Jaarboekje 8 (1911), 37-42.

OVERVOORDE, J.C., ‘Maatregelen ter bestrijding van het pestgevaar te Leiden in de 16de en de eerste helft der 17de eeuw’, in: Leidsch Jaarboekje 19 (1923/24), 68-82.

PAAUW, P., Tractatus de peste (Leiden 1636).

PARKER, A.en G., Europese soldaten 1550 1650 (Haarlem 1978).

The Pest anatomized. Five Centuries of Plague in Western Europe (Londen 1985).

‘Pest te Bodegraven 1636’, Heemtijdinghen 9 (1973), 38.

‘In het Pestjaar 1593’, in: Rotterdamsch Jaarboekje 8 (1920), 125.

PETERSON, R.T., e.a., Vogelgids voor alle in ons land en overig Europa voorkomende vogelsoorten (Amsterdam/Brussel 1969^10

PHILIATROS PHILOLOGUS (A GANDA), De Wintersche Avonden of Nederlandsche vertellingen (Amsterdam 1615).

PINKHOF, M., ‘Pest-epidemie te Oisterwijk in 1603-1604’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 63 (1919), 762.

PLOMP, N., Ziekenzorg in Woerden (Woerden 1980).

POLLITZER, R., Plague (Genève 1954).

POLS, M.S (Ed.), Westfriesche stadrechten ('s-Gravenhage 1888-1885), 2 delen.

PONTANUS, J.I., Historische Beschryvinghe der seer wijt beroemde coopstadt Amsterdam (Amsterdam 1614).

POST, J.D., ‘Famine, Mortality and Epidemic Disease in the Proces of Modernization’, Economic History Review 29 (1976), 14-37.

POSTHUMUS, N.W., ‘De speculatie in tulpen in de jaren 1636-1637’, in: Economisch-Historisch Jaarboek 12 (1926) 3-99 en 13 (1927), 3-85.

POSTHUMUS, N.W., De geschiedenis van de Leidsche lakenindustrie ('s-Gravenhage 1908-1939), 3 delen.

PUTHMANS, E., Manuael of kleyn pest-boecxken (Amsterdam 1603).

PIJNAPPEL, M.W., ‘De Pest’, De Gids 18 (1900), 119-147.

QUERIDO, A., Het Wilhelmina Gasthuis. Geschiedenis en voorgeschiedenis (Lochem 1966).

QUERIDO, A., Godshuizen en Gasthuizen (Amsterdam 1967^2).

RANOUW, W. van, Weekelijk Discours over de pest en alle pestelentiale ziekten (1721-1722).

RAVESTEYN, W. van jr., Onderzoekingen over de economische en sociale ontwikkeling van Amsterdam gedurende de 16de en het eerste kwart der 17de eeuw (Amsterdam 1906).

Resoluties Staten van Holland.

REVEL, J., ‘Autour d'une épidémie ancienne: la peste de 1666-1670’, Revue d'histoire moderne et contemporaine 17 (1970), 953-983.

REVIUS, J., ‘Scipio Nasica’, in: W.A.P. SMIT (Ed.), Jacob Revius, Over-Ysselsche Sangen en Dichten uitgegeven, met ongedrukte gedichten vermeerderd en van verklarende aanteekeningen voorzien (Amsterdam 1935), deel II, 56.

REVIUS, J., ‘“Pest”, Over-Ysselsche Sangen en Dichten’, in: M.C.A. van der Heijden (Ed.), ‘Die Tyrannie verdrijven. Godsdienst en onafhankelijkheidsstrijd in de 16e en 17e eeuw’, Spectrum van de Nederlandse letterkunde 7 (1973), 152-153.

RIEMER, J. de, Beschryving van 's-Gravenhage ('s-Gravenhage 1730).

RILEY, J.C., ‘Insects and the European Mortality Decline’, American Historical Review 91 (1986), 833-858.

ROESSINGH, H.K., Inlandse Tabak. Expansie en contractie van een handelsgewas in de 17e en 18e eeuw in Nederland (Wageningen 1976).

[p. 280]

ROGGE, H.C., ‘Joost Brusser en zijne briefwisseling met Hugo de Groot’, Oud Holland (1891), 233-263.

ROGGE, H.C. (Ed.), Brieven van Nicolaes van Reigersberch aan Hugo de Groot (Amsterdam 1905).

ROGGEVEEN, A., Het Nieuwe Droevige Nacht-licht, Ontsteken door Godts toren, Ende vertoont op den Aerdkloot, In een Comeet ofte Staert-starre (z.p. 1665).

ROGIER, L.J., ‘Over karakter en omvang van de Nederlandse emigratie in de 16e eeuw’, in; Id., Terugblik en uitzicht (Hilversum/Antwerpen 1964), 13-65, 507-517.

ROLLIN COUQUERQUE, L.M. en A. MEERKAMP VAN EMBDEN (Eds.), Rechtsbronnen der stad Gouda ('s-Gravenhage 1917).

ROORDA, D.J., Ambassadeur in de Lage Landen. William Temple's Observations upon the United Provinces (Haarlem 1978).

ROTHENBERG, G.E., ‘The Austrian Sanitary Cordon and the Control of the Bubonic Plague: 1710-1871’, Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 28 (1973), 15-23.

ROY LADURIE, E. de, ‘Un concept: l'unification microbienne du monde (XIVe-XVIIe siècles)’, Revue Suisse d'Histoire 23 (1973).

ROYEN, P.C. van, Zeevarenden op de koopvaardijvloot omstreeks 1700 (Amsterdam/'s-Gravenhage 1987).

RIJNEVELSHORN, A.J. van, Eenne christelijcke aenspraecke ofte vertroostinghe aen alle eenvoudighe burghers binnen Woerden in dese regeerde pest tijden (Woerden 1636).

RIJNEVELSHORN, A.J. van, Wisse tijding van de nabyheydt des jongsten dags (Amsterdam 1665).

SALTET, R.H., Voordrachten over gezondsheidsleer (Haarlem 1919^2).

SCHAMA, S., The Embarrassment of Riches. An Interpretation of Dutch Culture in the Golden Age (New York 1987).

SCHAÏK, R. van, Belasting, bevolking en bezit in Gelre en Zutphen (1350-1550) (Hilversum 1987).

SCHEFFER, J.H. en D.O. OBREEN, ‘Voorzorgsmaatregelen tot wering der pest te Rotterdam in de 15e en 16e eeuw’, Rotterdamsche Historiebladen 2 (1876), 184-191.

SCHELTEMA, P.J. (Ed.), ‘Eenige geschiedenissen van Amsterdam in het kort beschreven’, in: Aemstel's Oudheid of Gedenkwaardigheden van Amsterdam 3 (1859), 1-34.

SCHILSTRA, J.J., De Ruïnekerk van Bergen (Bergen 1988).

SCHILTMEIJER, J.R., Amsterdam omstreeks 1780 (Amsterdam z.j.).

SCHMIDT, J.D., Weezenverpleging bij de gereformeerden in Nederland tot 1795 (Utrecht 1915).

SCHMITZ, H., ‘Schiedam en de pest’, Holland 3 (1971), 125-137.

SCHNEELOCH, N.H., ‘“Praecautiën tegens de pest”. Pestgefahr in den Vereinigten Niederlanden 1720-1722’, in: Economisch- en Sociaal-Historisch Jaarboek 40 (1977), 26-47.

SCHÖFFER, I., ‘Het dode cijfer en het levende getal. Een en ander over kwantificeren in het historisch onderzoek’, Tijdschrift voor Geschiedenis 78 (1965), 257-272.

SCHOFIELD, R., ‘Microdemography and epidemic mortality: Two Case studies’, in: J. Sundin en E. Söderlunde (Eds.), Time, Space and Man (Stockholm 1979), 53-67.

SCHOTEL, P., De Dordtse Cellebroeders 1442-1690; de geschiedenis van het verzorgen van zieken en het begraven van overledenen, met name tijdens pestepidemieën (Dordrecht 1983).

SCHREVELIUS, T., Harlemias, ofte de eerste stichtinghe der stadt Haerlem. Vermeerdert met historische aantekeningen tot den jaare 1750 (Haarlem 1754).

SCHULERUS, J., Tractaet ofte Philosophische Ondersoeckinge van de Cometen ('s-Gravenhage 1665).

SCHWARTZ, G., Rembrandt. Zijn leven, zijn schilderijen (Maarssen 1984).

SELM, B. van, Een menighte treffelijcke Boecken. Nederlandse boekhandelscatalogi in het begin van de zeventiende eeuw (Utrecht 1987).

SELM, B. van, ‘De bibliotheek van Pieter Saenredam’, Kunstschrift Openbaar Kunstbezit 32 (1988), 14-19.

SELS, J., Beschrijving der stad Dordrecht (Dordrecht 1854).

SERVAAS VAN ROOYEN, A.J., ‘Oude wetten en bepalingen tegen de pest in Nederland’, Vragen van den Dag XV (1900) 120-124.

SHREWSBURY, J.F.D., A History of bubonic Plague in the Britisch Isles (Cambridge 1971).

[p. 281]

SLACK, P., ‘Introduction’, in: The Plague reconsidered. A new look at its Origins and Effects in the 16th and 17th Century England (Matlock 1977).

SLACK, Paul, ‘The Disappearance of Plague: An Alternative View’, The Economic History Review 31 (1981), 469-476.

SLACK, Paul, The Impact of plague in Tudor and Stuart England (Londen 1985).

De slaende hant Gods over de voor-naemste Steden van 't Christenrijck; in 't besoecken met de Pestilentiale sieckten, sedert het jaer 1600, tot aen 't jaer 1664 (Amsterdam 1664).

SLATKES, L.J., ‘Hendrick ter Brugghen’, in: Nieuw licht op de Gouden Eeuw. Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten (Utrecht 1987), 129-130.

SLECHTE, C.H., ‘Een noodlottig jaar voor veel zotte en wijze.’ De Rotterdamse windhandel van 1720 ('s-Gravenhage 1982).

SMIT, J., ‘De levensmiddelenpolitiek in Den Haag gedurende de jaren 1572-1574’, Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde 6 (1919), 261-276.

SOUTENDAM, J., ‘Bijdrage tot de geschiedenis der gezondheidspolitie in de XVIde eeuw’, De Navorscher 10 (1860), 222-224.

SPIERENBURG, P., De verbroken betovering. Mentaliteitsgeschiedenis van preïndustrieel Europa (Hilversum 1988).

SPRENGER VAN EYK, P.W.A., Geschiedenis en merkwaardigheden der stad Vlaardingen (Rotterdam 1832).

STALPERT VAN DER WIEL, C., Hondert seldzame aenmerkingen, so in de genees- als heel- en snijkonst (Amsterdam 1682).

STEEL, D., ‘Plague Writing: From Boccaccio to Camus’, Journal of European Studies 11 (1981), 88-110.

STUTVOET-JOANKNECHT, C.M., ‘Een zeldzaam teken van begrip voor het jodendom in de Noordelijke Nederlanden in de vijftiende eeuw’, in: N. Lettinck en J.J. van Moolenbroek, In de schaduw van de eeuwigheid (Utrecht 1986), 87-108.

SWINNAS, W., De pest-stryt, beharnast met veel voor-treffelyke genees-middelen; verçiert met eenige pest-aenmerkingen (Leiden 1664).

TAVERNE, E., In 't land van belofte: in de nieue stadt. Ideaal en werkelijkheid van de stadsuitleg in de Republiek 1580-1680 (Maarssen 1978).

TEELLINCK, W., Gesonde bitterheyt voor den Weelderighen Christen die geerne kermisse houdt (Middelburg 1624).

Teghen-gift, tegen de peste, handelende vande geestelijcke oorsaecken ende remedien teghen de Peste (Utrecht 1656).

THIJSSEN, H.F., Geschiedkundige beschouwing der ziekten in de Nederlanden, in verband met de gesteldheid des lands en de leefwijze der inwoners (Amsterdam 1824).

TIMMERS, J.J.M., Christelijke symboliek en iconografie (Weesp 1985^5).

TOORENENBERGEN, J.J. van, ‘Herinneringen uit eene pest-epidemie te Amsterdam (1601-1602)’, in: Amsterdamsch Jaarboekje (1898), 13-27.

Tractaet teghen de Pestilentie (Utrecht 1598).

Tractaet teghen de Pest, 't welck is een excellente konste ofte Remedie teghen de selve sieckte, so wel om een Huysghesin te preserveeren, als oock te kureren ende te helpen: behoudelijck de ghenaede Godts (Haarlem 1636).

TRICHT, H.W. van (Ed.), De briefwisseling van Pieter Cornelisz. Hooft (Culemborg 1977) 2 delen.

TRIP, H.J., Geschiedenis der ziekten, die in de 17de, 18de en het begin der 19de eeuw algemeen geheerscht hebben te Groningen (Groningen 1867).

TWISCK, P.J., Comeetboecxken (Hoorn 1624).

TWISCK, P.J., Van de peste (Hoorn 1636).

UNGER, W.S., ‘Hoeveel inwoners had Leiden tijdens het beleg in 1574?’, Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde 2 (1914), 86-92.

UNGER, W.S., ‘De levensmiddelenverzorging van Leiden tijdens het beleg in 1574’, Tijdschrijt voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde 30 (1915), 82-98.

[p. 282]

UNGER, W.S.(Ed.), ‘Middeleeuwsche ordonnantiën enz. van Leiden betreffende de levensmiddelen’, Verslagen en Mededeelingen van de Vereeniging tot Uitgaaf der Bronnen van het Oud-Vaderlandsch Recht VI (1915), 621-664.

UYTVEN, R. van, ‘Politiek en economie: de crisis der late XVe eeuw in de Nederlanden’, Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis 53 (1975), 1097-1149.

VALENTIUS, D., Tractaet teghen de Pest (Haarlem 1636).

VALK, G., Pest in Holland tijdens de Republiek (Doctoraalscriptie Historisch Seminarium Universiteit van Amsterdam 1986).

VALK, G., ‘Een gesel of een gave Gods. De pest in de Republiek’, Skript 9 (1987/1988), 223-232.

VANEMPTEN, J., ‘Onan in burger’, NRC Handelsblad (15 augustus 1985).

VASLEF, I., The Role of St. Roch as a Plague Saint: A late Medieval Hagiografic Tradition (ongepubliceerde dissertatie Catholic University of America 1984).

VEEN, J.S. van, ‘De pest en hare bestrijding in Gelderland, in het bijzonder te Arnhem’, in: Gelre. Bijdragen en Mededelingen 6 (1903), 1-66.

VEEN, J.S. van, ‘Sterfte te Amsterdam aan de pest in 1664’, De Navorscher 57 (1908), 40-41.

VEEN, J.S. van, ‘Sterfte van Geldersche predikanten in 1636’, Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis 16 (1921), 85-86.

VELIUS, Th., Chronyk van Hoorn (Hoorn 1740^4).

VERLINDEN, C. en J. CRAEYBECKX (Eds.), Prijzen- en lonenpolitiek in de Nederlanden in 1561 en 1588-1589. Onuitgegeven adviezen, ontwerpen en ordonnanties (Brussel 1962).

VERMEER, M., ‘Gerard van Honthorst’, in: Nieuw Licht op de Gouden Eeuw. Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten (Utrecht 1987), 283-284.

VERNEDE, C.H., Geschiedenis der ziekenverpleging (Haarlem 1927).

VERWIJS, E. en J. VERDAM, Middelnederlandsch woordenboek ('s-Gravenhage 1907).

VINNE, V.L. van der, Memoriën. Zoo door eijgen bevindinge, als bij andere ontleendt, gedaan en geschreven door ... (GA Haarlem, Collectie handschriften, inv. no. 50).

VIVERIUS, J., De handt Godes of een Christelick verhael vande peste of Gaeve Godes (Delft 1624).

VOET VAN OUDHEUSDEN, A.W.K., Historische beschryvinge van Culemborg (Utrecht 1753).

VOETIUS, G. Selectae Disputationes Theologicae (Utrecht 1655) deel II.

De Volkskrant (20 februari 1985).

VRIES, J. de, ‘Histoire du climat et économie: des faits nouveaux, une interprétation différente’, Annales. Économies. Sociétés. Civilisations 32 (1977), 198-226.

VRIES, J. de, European Urbanization 1500-1800 (Londen 1984).

WAGENAAR, J., Amsterdam in zijne opkomst, aanwas, geschiedenissen, voorregten, koophandel, gebouwen, kerkenstaat, schoolen, schutterije, gilden en regeeringe (Amsterdam 1760-1768).

WANDER, B., ‘Zindelijk Nederland. Opmerkingen over de hygiënische toestanden in ons land gevonden in reisjournalen van vreemdelingen (1517-1810), Volkskunde 75 (1974), 169-200.

WANDER, B., ‘'t Gemak dient de mens; een en ander uit de geschiedenis van privaten, stilletjes en krullen’. Bijdragen en Mededelingen van het Nederlandse Openluchtmuseum 38 (1975), 33-49.

WATER, J. van de (Ed.), Groot Placaetboek vervattende alle de Placaten, Ordonnantien en Edicten der Edele Mogende Heeren Staten 's Lands van Utrecht, mitsgaders van de Ed. Groot Achtb. Heeren Borgemeesteren en Vroedschap der stadt Utrecht, tot het jaar 1728 ingesloten (Utrecht 1729), deel 3.

WELTERS, J.M., IJsbrand van Diemerbroek en de pestepidemie van 1635-1636 te Nijmegen (kandidaatsscriptie Universiteit van Nijmegen 1963).

WEYDE, A.J. van der, ‘Bijdrage tot de geschiedenis der pest te Utrecht’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 71 (1927), 3119-3139.

WILLEMSEN, R.Th.H., Enkhuizen tijdens de Republiek. Een economisch-historisch onderzoek naar stad en samenleving van de 16e tot de 19e eeuw (Hilversum 1988).

WORTEL, D., ‘De komeet van 1664-1665’, Spiegel der Zeilvaart 10 (1986), 14-15.

WOUDE, A.M. van der, ‘De omvang en samenstelling van de huishouding in Nederland in het verleden’, A.A.G. Bijdragen 15 (1970), 202-241.

WOUDE, A.M. van der, Het Noorderkwartier. Een regionaal historisch onderzoek in de demografische

[p. 283]

en economische geschiedenis van westelijk Nederland van de late middeleeuwen tot het begin van de negentiende eeuw (Wageningen 1972), 3 delen.

WOUDE, A.M. van der, ‘Demografische ontwikkeling van de Noordelijke Geschiedenis der Nederlanden’, in: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 5 (Haarlem 1980), 102-194.

WRIGLEY E.A. en R.S. SCHOFIELD (met bijdragen van R. Lee en J. Oeppen), The Population History of England, 1541-1871: a Reconstruction (Londen 1981).

WRIGLEY. E.A. en R.S. SCHOFIELD, ‘English Population History from Family Reconstruction: Summary Results 1600-1799’, Population Studies 37 (1983), 157-184.

WIJN, J.W., Het krijgswezen in den tijd van Prins Maurits (Utrecht 1934).

WIJN, J.W., ‘Het Noordhollandse regiment in de eerste jaren van de opstand tegen Spanje’, Tijdschrift voor Geschiedenis 62 (1949), 235-261.

WIJSENBEEK-OLTHUIS, T., Achter de gevels van Delft. Bezit en bestaan van rijk en arm in een periode van achteruitgang (1700-1800) (Hilversum 1987).

ZANDEN, J.L. van, ‘Op zoek naar de “missing link”. Demografie en economie in Holland, 15e-17e eeuw’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 14 (1988) 359-386.

ZANTEN, L. van, Spiegel der Gedenckweerdighste Wonderen en Geschiedenissen onses tijds (Amsterdam 1661).

ZEE, C.A. van der, Matenesse en het Huis te Riviere (Schiedam 1939).

ZOMEREN, C. van, Beschryvinge der stadt Gorinchem, en landen van Arkel (Gorinchem 1755).

ZON, H. van, Een zeer onfrisse geschiedenis. Studies over niet-industriële verontreiniging in Nederland, 1850-1920 ('s-Gravenhage 1986).

ZUIDEN, D.S. van, ‘De contagieuse ziekte en de herbergen in Amsterdam (1618), Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 62 (1918), 1017-1018.

ZWAAN, T., ‘Politiek geweld, maatschappelijke structuur en burgerlijke civilisatie. Een verkenning van de binnenstatelijke geweldpleging in de ontwikkeling van de Nederlandse samenleving 1648-1960’, Sociologisch Tijdschrift 9 (1982), 433-475.

ZWAAN, T., ‘Politiek geweld in ontwikkelingsperspectief’. Sociologisch Tijdschrift 10 (1983), 353-368.

ZWANENBERG, D. van, ‘The last Epidemic of Plague in England? Suffolk 1906-18’, Medical History 14 (1970), 63-74.