|
| |
| |
| |
III.
De stokers pasten op hun pligt:
Daar schoven zij de stoomklep digt:
Men had den klank der het vernomen,
En daadlijk ging het schip aan 't stoomen.
Van Zeggelen, Pieter Spa.
Het is niet aengenaem dat de ondiepten en zandbanken van het IJ, het aen wal naderen der zware schepen belemmeren. Intusschen geschiedde de overtogt in het schuitje, zonder dat iemand een onverwacht bezoek bij de visschen aflegde, of hun eenig reisgoed als onvrijwillig geschenk naliet. Weldra bevonden wij ons aen boord van het prachtig driemastschip Willem de Eerste, ten inhoud van acht hondert
| |
| |
ton, en voorzien van een stoomtuig ter kracht van hondert zestig paerden. De groote kajuit was een sierlijk vertrek, te midden bezet met eene lange tafel en wederzijds met eene rei nachtkooijen, die elk, als een afzonderlijk kamertje, met eene schuifdeur sloten en gemeubileerd waren met twee bedden boven elkander, waschtafel, hangkap en voorts dat noodige porcelein- of aerdengerief, hetgeen wij slechts bij nacht, maer sommige zeemartelaren ook wel bij dage gebruiken, en met het naeuwkeurig beschrijven van het welk, een hoog geleerd akademist, onder de benaming van Etrurische Vazen, zijne kollegas maendelijks te Brussel vergast. Na zorgvuldige inzage van dit alles en na bezitneming van eene dubbele kooi, schaerden wij ons bij het overig gezelschap op het dek. De haven van Amsterdam, die zich op afstand vertoonde, met duizende gaz-lichten als met zoo veel vonkelende edelgesteenten bezaeid, deed mij onwillekeurig Hollands hoofdstad met het eenmael zoo rijke en weelderige Venetiën vergelijken. Nu en dan kondigde een geregelde riemslag de komst van nieuwe togtgezellen aen die, even als wij, in jollen het dampschip werden toegevoerd. Het was eene overheerlijke avond, en, als of zulks ter onzer eere gebeurde, waren wij oor- en ooggetuigen van fraei muzijk en prachtig vuerwerk, waervan eensdeels de zoete akkoorden, anderdeels de rood- of blaeuwstralige vuerpijlen en luchtslangen, laetste uitspatting der Amsterdamsche kermis, in het ruim opstegen.
Maar even was de klok pas koud
Die twalef sloeg op 't slot,
of de stoomboot draeide den rug aen al die aerdigheden en plapperde met de wielen, zich rigtende naer de Zuider-Zee.
De reizigers stonden allen in hunne mantels gewikkeld, rookten een cigaertje en maekten met elkander nader kennis. Wij waren nog niet op zout-water, en reeds wenschte een van ons beide dat eenig
| |
| |
avontuer de eentoonigheid van den zeetogt mogt breken. Nog kleefde het laetste woord aen zijne lippen, toen wij in de verte twee roodvurige oogen bespeurden, die zijdelings op ons afkwamen: het waren de lantarens van een klein ligt stoomtuigje, dat, met kabels voor de zware boot aengespannen, de zending zou hebben ons, door modder en slijk, de ondiepten van Pampus over te slepen; want, even buiten zigt van Amsterdam, waren wij aen deze plaets, rijk aen zand- en modderbanken, gekomen. De kapitein, een gezellig en ervaren mensch, vertelde ons hoe voor weinige dagen de Beurs van Amsterdam, twaelf uren lang op die droogten eene vuile pijp had gerookt. Ik herinnerde mij die oude, ongelikte Beurs, waerop ik tweemael de overtogt van Duinkerk naer Rotterdam gedaen, en telkenreis, door zeeziekte aengetast, de rol van fonteinist gespeeld had. Hoe onchristelijk ook, vergold ik kwaed door kwaed; ik verheugde mij in dit ongeval, als had de hemel mij hier met zijne wraekstraffen ten dienst gestaen, en braekte nog bovendien mijn gal in de volgende uitboezeming:
Laet Willem de eerste flink door droogte en zandbank ploegen:
Zij gunstig hem het vlak van d'effen barenschoot;
Maer mogt ook de Amstelbeurs op Pampus ondiep zwoegen:
Het leelijk wrak dat mij tot tweemael heeft doen spoegen,
Is mij geen meêlij waerd, en een verwenschte boot!
Inmiddels was de sleepboot ons genaderd, maer had zulke lompe maetregelen genomen, dat zij ons verr' voorbijstreefde. Na deze mislukte poging maekte zij links-om-keer, en stoomde dan weêr op ons af: Wij vertraegden onze vaert, en ditmael gelukte de samenkoppeling. Twee sterke knevels van kabels werden uitgeworpen, het kleine wrak nam ons op sleeptouw, en nu was het trek je niet dan heb je niet. Dat spelletje duerde zoo wat een poos; maer toen gingen de poppen
| |
| |
eerst voor goed aen het dansen: een der koorden, sterker gespannen dan het ander, en dus alleen het geheele santekraem voorttrekkende, brak onverhoeds aen stuk, en nu bonsten beide vaertuigen zoo ongenadig tegen elkander, dat het gezegde van Petrus: ‘Heer, behoud ons, want wij vergaen!’ den sleper haest te pas kwam. Deze maekte zich verder los, en beschaemd uit de voeten. Onze kapitein, gebelgd om al het kostbaer tijdverlies, verwenschte de sleepboot met zijne uitgezochtste vloeken; maer zij, die met geweld hare veertig gulden wilde verdienen, stookte dapper toe om ons te achterhalen en een nieuw staeltje van hare kunst te geven. Wij gaven echter den bras van den sleper en zijn getuig, en dreven op eigen wielen moedig vooruit.
Met al dat geharrewar was het drie uren in den nacht en, zoo wij begrepen, meer dan slapenstijd geworden. Wij daelden in de kajuit, eene opregte broeikas, en betrokken ons nachtsalet. Ik wierp mij geheel gekleed op mijne kooi, die, althans niet langer of breeder, veel gelijkenis met eene doodkist had. De prof. trok alles uit, en kroop langs een' stoel mij boven het hoofd. Maer behalve de onverdragelijke benaeuwdheid, hadden wij nog eene andere reden om de oogen niet gerust te luiken: De prof. die nu wist waervoor de sleepboot had moeten dienen, schoon zij niet gediend had, en ons schip geweldig hoorde kraken, verbeeldde zich dat het den modder niet door kon, en tot over de wielen in het slijk zat. Ik was nog min op mijn gemak, daer de prof., een zwaerlijvig man, vlak boven mijn hoofd op twee dunne plankjes lag te draeijen en te woelen, en dit gekraek mij meer kommer baerde, dan al het krassen van de stoomboot. Ik dacht: Komt mijn dikke reisgezel eens van boven naer beneên, dat ware een leelijke slaepmuts, en riep elk oogenblik: ‘Professor, zeg eens, ik ben zoo bang als de dood dat je mij op 't lijf zult vallen, en dan ben ik gepletterd als in eene rattenval!’ Maer hoe meer geroep van onder, hoe sterker gelach, geschud en gekraek van boven. Ik hield mij dus
| |
| |
stil, sloot na een paer uren zweetens de onrustige kijkers digt en sliep nu, ter vergoeding, een diep gat in den morgen van den vijfden Augustus.
Mijn togtgenoot verheugde zich reeds in de frische morgenkoelte op het dek, toen ik eerst ontwaekte en mij ook naer boven spoedde. Wij dobberden op de Zuider-Zee, ter hoogte van Enkhuizen, en maekten voortgang genoeg, om binnen weinige uren de Noord-Zee in te loopen, zoo niet ons schip, uit hoofde der zandbanken en ondiepten, eenen langen omweg, in vele bogten en kromme sprongen, had moeten maken. Ten negen uren werd het ontbijt aengekondigd: het bestond in thee, koffij, wijn, beefsteak, haring, eijeren, radijzen, en zag er reeds tamelijk noordsch uit. Na onzen eetlust met de drie laetste geregten te hebben verzadigd, kortten wij den tijd met keuvelen, rooken, en de vele koopvaerdijschepen of visschersschuiten, die wij gedurig ontmoetten, als ook de kusten van Vriesland, welke wij uit het oog niet verloren, beurtelings gade te slaen. Kort daerop verlieten wij het Vlie voor de Noord-Zee. Deze overgang, onzigtbaer voor het oog, werden wij gewaer aen de meerdere deining van het schip, dat als een dronkenmanskind, van voor- naer achtersteven, en tevens van bak- naer stuerboord heen en weder slingerde. Wij hielden ons echter kloek en sterk, en van al de reizigers waren er slechts twee vrouwen en een Zweedsch officier, die de Etrurische vazen voor den dag hadden, of, meer dichterlijk gezegd, hun levenspad met vreemde bloemen bezaeiden.
Op slag van klokje drie zouden wij ter tafel gaen. De geurigste vleezen stonden opgedischt, dan helaes, de onverbiddelijke vrijdag legde kerkelijk verbod op al die welriekende spijzen;
Want al wie Roomsch is, vrienden, weet
Dat niemand vleesch op Vrijdag eet.
| |
| |
Wel is waer, de visch spartelde en dartelde om ons heen in de breede waterplas, maer op schotel was geen enkele graet te bespeuren. Wij maekten van de nood eene deugd, en vergenoegden ons ditmael met groenten en eijeren.
De namiddag werd even als de voormiddag door een gezellig onderhoud gesleten. Het gezigt op de uitgebreide golven is grootsch en verrukkingbarend; maer niets dan water en lucht wordt op den duer vervelend. Het ontdekken van een zeil, als verloren aen den horizont, of een vuertoren, die zijn vonkelend eenoog uit de baren ophief, leverde nu en dan nieuwe stof aen 't gesprek, toen de ontmoeting der Beurs van Amsterdam voor een oogenblik deze eentoonigheid afbrak. Zij kwam van Hamburg en legde denzelfden weg af dien wij te doen hadden, doch omgekeerd. Beide dampschepen vertraegden hunne vaert, wisselden eenige woorden door den roeper, en groetten elkander op de gewoone wijze, namelijk door een beurtelings driewerf herhaeld op- en nederlaten der vlag. Daer de dag aen het vallen was, verdwenen wij spoedig uit elkanders gezigt.
Geen wolkje benevelde den helder blaeuwen hemel toen de zon ons verliet, en zachtjes in de golven daelde. Wij hielden de oogen op dit fraei natuertooneel gevestigd en lang naer het westen gekeerd, als slechts nog enkele purperroode streepjes ons den weg toonden, welken de dagluster gevolgd had. Ik zat in eenen hoek met mijne gedachten alleen, en overpeinsde hoe wij daer, op een samenstel van balken en planken, aen dat peilloos diep gewaegd waren. Diezelfde zee, thans zoo kalm en schijnrustig, moest maer eene kwade luim krijgen, om ons met man en muis, ondanks alle menschelijke uitvinding en voorzorg, als een oestertje binnen te slikken! Ik dacht onwillekeurig aen den vreeslijken Eölus, met zijne blaesbalgen; aen Neptunus, (door den kapitein uit loutere kwaedaerdigheid en omdat hij romantiekgezind was, Neef Teunis genoemd) die met zijnen drietan- | |
| |
digen quos ego wel te laet kon komen, en eindelijk hoe mijn vriend S., de geleerde Kriticus, mij bij mijne terugkomst op de vingers zou tikken, omdat ik mij onder wege met de klassieke watergoden in plaets van met romantieke waternikkers het hoofd gebroken had.
Omstreeks elf uren zag ik vrouwen en mannen half over boord in het water kijken en roepen: ‘Hemel, wat is dat beelderig mooi! Zie eens hier, 't is van belang!’ Ik naderde, om toch ook in de algemeene verwondering te deelen, en bemerkte in der daed het verschijnsel dat zich, na eene buitengewoone hitte, soms op zee voordoet: Het was een helder phosphorisch licht dat zich aen wederzijde der wielen, boven het schuim door de raderen opgespat, en achter, in eene lange streep, boven het zog van het schip vertoonde. Ik vond dit schouwspel zeer aerdig, zonder nogtans noodig te achten, een uer lang op hetzelve te liggen staröogen, en begaf mij met den prof. ter rust.
Bij ons ontwaken waren wij aen den mond der Elbe, ter hoogte van Cuxhaven. De rivier was bedekt door eene menigte van visschersschuiten, die naer zee zeilden. Wij werden geene deining meer gewaer, en het schip, dat zijnen loop een weinig vertraegde, om den gunstigen vloed af te wachten, scheen, als ware het, van de vermoeijenis eener langdurige worsteling met de baren, uit te rusten. De ingeademde zeelucht en de gedwongen vasten van 's voordaegs, had onzen eetlust voor goed opgewekt, en liet ons den malschen beefsteak aen 't ontbijt hoogst welgevallen. Eene vlugt zee-meeuwen, welke de stoomboot opvolgde, nam ook een déjeûner à la fourchette, en wij schepten er vermaek in, deze vischvangst van een nieuw soort, gade te slaen: De vogels zweefden immer boven het gedeelte van het water dat door het schip geroerd was, ter staving van het spreekwoord: Het is in troebel water goed visschen. Zij loerden op het aes en ploften eensklaps op hunne prooi, doch zoo behendig, dat hunne vlerken
| |
| |
naeuwelijks de golven raekten. Sommige reizigers wierpen hun eenig brood toe, maer de lekkerbekken wilden fijnere beetjes en verwaerdigden zich niet eens het brood te bezien. Dit spel duerde een goed half uer, en hield slechts op om voor een ander plaets te maken. Want zie, in een ommezien betrok zich de heldere hemel, de zwarte wolken spleten op, en, poespardoes! daer stortten de regenbuijen, als werden zij met brandspuitslangen naer beneden gejaegd, in breede plassen op ons dek. Hel was één licht al licht, zóó korf de bliksem. door de lucht, vergezeld van ratelende donderslagen, ten bewijze dat het hemelstelsel duchtig aen 't grommelen was, en zoo in eens, zonder de minste reden, het op zijne heupen had gekregen. Wij vlugtten allen in de kajuit, behalve de kapitein, die, in eenen overjas en breede muts van toile cirée gewikkeld, waeronder hij veilig, als eene schildpad in hare schelp zat, boven bleef om de noodige bevelen uit te deelen. In een kwartier-uers had de wilde bui uitgeraesd, en zoo spoedig, dat zij aen de golven den tijd niet gunde, een rimpeltje over haer effen vlak te trekken.
De zon stak haer' neus wederom uit den hemel en wij den onzen uit het valluik. De rivier vertoonde zich smaller en aen beide zijden meer bebouwd. Wij bewonderden vooral den linkeroever, die, heuvelachtig oploopende, het dorp Blankenese amphitheaterwijze op zijne helling droeg, en als bezaeid was met heerlijke buitenplaetsen, zomerverblijf der rijke stadbewoners, of herbergen en openbare lusthoven, half bedolven onder het weeldige boomgewas. Dagelijks rijden verscheidene postwagens van Hamburg naer Blankenese, tot vervoer van hen die zich in de fraeije wandelingen willen verlustigen, of de baden gebruiken. Wij telden in der daed wel hondert badkoetsjes, deze in het water met eenen duikelaer, gene aen den waterkant op eenen nieuwen liefhebber wachtende. Ook bemerkte ik een twintigtal jonge lieden, die zich, zonder het minste koetsje, in de rivier dom- | |
| |
pelden, en hunne naektheid enkel bedekten, met het kleedsel dat de natuer hun, onder den vorm van blonde lokken, op het hoofd had geplant. In 't eerst aenzag ik hen voor goden van den Duitschen stroom; van naderbij beschouwd waren het slechts jeugdige snaken, die zich koelden en spoelden, plischten en plaschten, duikelden en bokken-sprongen maekten.
Omstreeks half twee uren kregen wij de haven van Hamburg in zigt. De linker oever der rivier was een uer ver bedekt met stapelplaetsen en pakhuizen, verscholen achter het onoverzienbare mastbosch van tallooze koopvaerdijschepen, die hunne lading losten of innamen. Eindelijk kwamen wij tot voor de stad, maer de stoomboot bleef wederom op stroom liggen, en zette de reizigers met hunne goederen in kleine bootjes af. Een tarief, behoedmiddel tegen alle pluk- en pluimerij, bepaelde het vervoer op acht schellingen voor den persoon, en in evenredigheid voor de reisgoederen. Ter loops zal ik er bijvoegen dat de Hamburgsche Mark, zestien schellingen bedraegt, en de schelling ongeveer een stuiver waerd is. De roeijers keerden en wendden zich behendig, en zonder horten of stooten, tusschen de schepen en kleinere schuitjes, die, wijl het marktdag was, eenen hoop boterboerinnen naer of uit de stad bragten. In 't voorbijvaren riep een tolbediende, op onze koffers wijzende: es sind nur Kleider? - Ja, bloss Kleider; daermede was het onderzoek afgeloopen en werdt ons vergund voet aen wal te zetten.
|
|
Auteursrechtvrij