Ambiorix
(1841)–Joannes Nolet de Brauwere van Steeland–
Auteursrechtvrij
[pagina 83]
| |
[pagina 84]
| |
Mijn jongst gevoel is haat voor elk Romein geweest.
R. Feith. Hannibal.
On dit qu'en les voyant couchés sur la poussière,
D'un respect douloureux frappé par tant d'exploits,
L'ennemi, l'oeil fixé sur leur face guerrière,
Les regarda sans peur pour la première fois.
C. Delavigne. Messéniennes.
| |
[pagina 85]
| |
Vyfde zang.De faem blies duizendvoud het zegelied in 't ronde,
Dat de overwinning aen 't Germaensche volk verkondde
En ook tot Cesar kwam: een koude huiv'ring liep
Het Roomsche legerhoofd door de aed'ren heen; hy riep
| |
[pagina 86]
| |
Zyn kloekste benden zaem en knarste, in woede ontstoken:
‘De hoon der nederlaeg zy in hun bloed gewroken!
De wraek van Cesar dale op hunne schedels neêr!
Maer schriklyk zy die wraek, Germanje! Ja, ik zweer
Het op uw hoofden, by den God des krygs, vermeet'len!
Niet langer zal by u het beeld der vryheid zeet'len,
Niet langer zy Germanje in ketenen geboeid!
Neen, 'k zweer het: zyt noch vry, noch slaef; maer uitgeroeid.
Op dan, te wapen, o myn legioenenscharen!
En onverbiddelyk, als zy voor de onzen waren,
Zoo storten we op Germanje ook onverbidd'lyk neêr:
Verwoesting baen' den weg aen 't plondrend roomscheheer;
Verdelging wyze hun het spoor van onze stappen;
Geen hunner moge aen 't zwaerd van Romes wrake ontsnappen:
De grond, die thans het rot der noorderwelpen draegt,
Zy omgewroet en door onze armen reingevaegd!
Breek los dan, Rome, en ruk den stamboom der Barbaren
Tot op de wort'len uit: geen medelydend sparen!
Neen, geen genaê voor hem die geen genade schonk!’
Zoo sprak hy, Cesar, en zyn moedige aenspraek klonk
| |
[pagina 87]
| |
Door de geleed'ren heen en stookte 't krygsverlangen;
Een kreet van wederwraek steeg door de roomsche rangen;
Hy brandde hun het hart en bragt den moed ten top;
En Cesar voerde 't heir ten zegekampstryd op,
En leidde, zelf aen 't hoofd der legerschaer gestegen,
Zyn legioenental den reuzen vyand tegen.
Maer ook Germanje waekt en torscht de legervaen:
Neen, de overwinning zal haer kind'ren niet ontgaen;
Nog is de Noordman van het moorden zegedronken;
Hy voelt de zucht naer roem in 't edel harte ontvonken,
En met een hoop, die nog de vroeg're zege voedt,
Rukt ook Ambiorix den Romer te gemoet.
En met den eigen moed en hoop in 't hart, zoo trokken
De beide legers op, en by het eerste schokken
Van stael op stael, doorgalmt een naer gehuil de lucht:
De vyand stuift verward uit een: de Romer vlugt,
Hy vlugt, en schuilt en sterkt zich achter zyne wallen;
Den kleinen aerden muer omsing'len duizendtallen,
En duizend ladders zyn ter storming ingehaekt.
Maer zie, daer opent zich de vestingpoort, en braekt
| |
[pagina 88]
| |
Hare opening het puik der roomsche strydcohorten
Als woeste golven uit: zy schieten toe, zy storten
Met woede in 't midden van 't verbysterd noordsche heer.
Nu schiet de moed te kort, nu helpt geen stryden meer;
Verstrooid, verwilderd zyn Germanjes kloeke benden,
En Rome spoort hen op met 't slagzwaerd in de lenden,
En toen de nachtschyf aen de Westertransen klom,
En met haer' zilv'ren gloed op de effen vlakten glom,
Bescheen zy 't schriktooneel der bloedige oorlogsvelden,
Bezaeid met 't overschot van de ingeslapen helden!
En Rome ook rustte en sliep, vermoeid van roof en moord.
Heeft niet één kreet de rust van 't heilig woud gestoord?
Neen; stilte heerscht in 't loof der statige eikentwygen;
Een stem, één stem alleen verbreekt het doodsche zwygen:
't Zyn Brenda's klagten; zie, zy dwaelt de bosschen rond,
En werpt een' doffen blik neêrslagtig op den grond.
Zoo keert zy daeg'lyks in den schyn van 't maenlicht weder;
Dan vleit zy zich op 't mos van 't bloementerpje neder,
| |
[pagina 89]
| |
En klaegt zy heure smart, terwyl haer zwakke hand
De brooze snaren van den gouden citer spant.
o Heilige, ondoordringbre blaêren!
U wyde ik 't lied dat van myn snaren
Zucht;
o Reine akkoorden myner smarte,
Geeft aen myn diep gefolterd harte
Lucht!
Waer zyt ge, o puik der noordsche helden?
Waer zyt ge langs het ruim der velden
Heen?
Zoo vaek als Freya's avondglimmen,
Door 't neev'lig vlak der hemelkimmen
Scheen,
Zoo vaek was 't angstig ondervragen,
Dat heur de stemme van myn klagen
| |
[pagina 90]
| |
Bragt;
Want by het ingespannen luist'ren,
Spreekt my geen stemme door den duistren
Nacht;
Dan 't zachte murm'len van de stroomen,
Dan 't koeltje dat door de eikenboomen
Schiet;
Maer wat het somber zwerk mogt stooren,
Zyn zoete stem komt tol myne ooren
Niet.
En telkens als het maenlicht schyne,
Weêrgalmt myn zang, verhef ik myne
Stem;
En aen de Nachtgodinne klaeg ik,
En aen de staem'lende echo's vraeg ik
Hem:
| |
[pagina 91]
| |
‘Ambiorix, keer uit den stryde;
Kom, leger u aen myne zyde
Neêr;
Kom, smaek, na woedende oorlogsvlagen,
Het heilgenot van vroeger dagen
Weêr!
Laet weêr myn aêm den adem vangen,
Die myn betraende en bleeke wangen
Kust;
Kom, vlei u op de bloemenzoden.....
Of smaekt gy in het ryk der dooden
Rust?’
‘Rust!’ Laet slechts de echo zich ontglippen,
En 't antwoord sterft op hare lippen
Uit;
Dan dwael ik door de heil'ge wouden
En breek de snaren van myn gouden
Luit;
| |
[pagina 92]
| |
Dan stroomt my 't bloed in de aed'ren sneller;
Dan jaegt 't gefolterd hart by feller
Klop;
Dan treur ik eenzaem door de lanen
En los myn zang in heete tranen
Op.
Tot dat, met weêr verjongde glansen,
Zich Freya aen de hemeltransen
Plaetst,
En de echo weêr met nieuwer klemme
De zangen van myn treur'ge stemme
Kaetst!
Zy zong, en 't harpenspel herhaelde deze zangen;
Maer de echo wist alléén die toonen op te vangen
En bragt den galm haer weêr van 't klagend minnelied.
Een weemoedstraen die aen heur oog ontviel, verried
Wat onverduerbare angst, wat pynelyke smarte
Er omwoelde in het diep van 't rustloos vrouwenharte;
| |
[pagina 93]
| |
Neen, langer staet heur ziel de onzekerheid niet uit!
Neen, onherroep'lyk vast is 't opgevat besluit:
Zy zal, zy, priesterin van Wodan's boschaltaren,
Op 't spoor van haer' geliefde in 't vlak der velden waren,
Tot dat haer ongeduld den minnaer weder vindt,
Die zich haer hart verkoor en dien haer hart bemint;
Of, - moet ze een droef verlies, een' broederdood beweenen,
Dan zal de nacht des grafs weêr haer aen hem vereenen!
En hy?... hy zat in 't hol der donk're legertent:
Verslagenheid stond op zyn bleek gelaet geprent;
Op 't bleek gelaet, dat als de spiegel van zyn harte,
Hel blykbaer teeken droeg ván diepgevoelde smarte
En 't voorhoofd rimp'len deed by 't mart'len van de ziel.
De zware zucht die aen zyn breede borst ontviel,
Getuigde van zyn bang en afgetobt geweten.
Zyn wapenrusting lag ver van hem afgesmeten,
En, 't neigend hoofd geleund in de open palm der hand,
Herdacht hy 't droevig lot van 't dierbaer Vaderland:
‘Waer zyt ge, o vrome stoet, heldhaftige oorlogsscharen?
Uwe een'ge steun, Germanje, is met hen heengevaren:
| |
[pagina 94]
| |
Verlaet my, schimmen van een ydel droombedrog!
My werd de zege ontzegd: wat hoop ik, arme, nog?
Neen, 't is my niet gegund in de uitkomst nog te hopen:
Ambiorix staet slechts een schandig vlugten open:
Hy vlugte en zoeke een oord dat hem ten schuilhoekstrekk',
En 't Eburonen hoofd aen Rome's wrake onttrekk'!
U zeg ik dan vaerwel, myn Vaderland, myn leven!
Germanje, dat my 't leed van 't aenzyn hebt gegeven
En my 't gestoelte waert op 't welk ik troonend zat,
Vaerwel! gy waert my eene onzael'ge bakermat,
Maer zult myn zwervende asch niet in uw' schoot begraven
Vaert wel, myn makkers, ingeslapen Noorderbraven!
Rust zacht in de aerde van den ouderlyken grond;
En ik..... ik draeg myn wee op vreemden bodem rond,
Waer 'k eenmael ook een graf na 't zwoegend leven vinde!
En gy, o Brenda, myn geliefde en ziels beminde,
Gy ook, vaerwel dan! Neen, de dagen zyn voorby,
Die dagen van geluk, dat ik aen uwe zy',
Gezeten in de schaûw der heilige eikenboomen,
Een duerzaem heilgenot van liefde en roem mogt droomen.
Vaert wel, gy allen aen myn weenend hart verpand!
'k Verlaet den dierb'ren grond van 't heilig Vaderland;
| |
[pagina 95]
| |
Germanje, ja ik zal my aen uw erf ontscheuren;
'k Zal op den bouwval van uw bloed'ge puinen treuren,
Tol weêr de vryheidsdag kieme uit dien slavennacht.
Op dan, Ambiorix, uw noodlot zy volbragt!’
Toen hief de Noorderheld zyne eertyds vonk'lende oogen,
Maer thans door ramp gedoofd, zoo treurig in den hoogen;
Zyn' doffen blik ontviel een bittre wanhooptraen;
Toen vatte weèr zyn hand 't verworpen lemmer aen...
Maer op dien oogenblik, als voelde hy zyn krachten
En wat het vaderland nog van dien arm kon wachten,
Riep hy in geestdrift uit: ‘Neen, eer en pligt gebiedt!
Neen, heil'ge vadergrond, uw kind verlaet u niet!
Zoo lang my 't noorderbloed in 't harte niet zal stremmen,
Zoo lang myn sterke vuist het wrekend stael zal klemmen,
Zy 't niet gezegd dat ik voor Rome's aed'laer wyk';
En 't zy ik roemryk winne of in den slag bezwyk',
't Is beter voor myn haerd den heldendood te sterven,
Dan op den vreemden boôm als balling rond te zwerven,
En te overleven aen de schande van myn' val!’
| |
[pagina 96]
| |
Zoo sprak Ambiorix, en schaerde een klein getal,
Maer uitgelezen en beproefden om zich henen:
‘'t Beslissend oogenblik, o makkers, is verschenen;
(Zoo klonk zyn tael) welaen, wat langer nog gewacht?
Ziet, Rome sluimert in het duister van den nacht,
Maer 't morgenzonnelicht zie haer niet meer ontwaken!
Hoort... 't onweêr buldert by 't verschriklyk donderkraken.
Maer sneller dan de snelgevallen hemelstrael,
Zoo treffe haer de kling van 't bliks'mend noorderstael!
Kom, volg my, moedig teelt van moedige Germanen:
Kom, laten we ons een' weg door 't roomsche leger banen,
Of dat zyne overmagt ons kleine schaer verdelg',
En 't Vaderland het bloed van vriend en vyand zwelg'!’
Toen toogde Ambiorix het slagzwaerd uit de schede;
Toen knielde hy en bad, en allen baden mede:
‘Den heil'gen grond die ons, als zonen, 't leven gaf,
Hem vragen wy den zege, of in zyne aerde een graf:
De bloem der noorderschaer is in den stryd bezweken:
Gun ons, dat wy het bloed van onze broed'ren wreken,
| |
[pagina 97]
| |
Of, zoo ons 't moordend staet eens wreeden vyands doodt:
Grond van Germanje, ontvang uw kind'ren in uw'schoot!’
Verdubbeld huilt de storm in plassende onweêrsvlagen;
De donder rolt en kaetst de steeds verhaeste slagen;
De vale bliksem schiet de hemelkreitsen door
En licht de kleine bende een' weg ten strydperk voor,
By 't vaek herhaeld gesplits van 't schitt'rend wolkenbreken.
Nog is de rust het kamp der Room'ren niet ontweken,
Maer schrikk'lyk is de val die d' eersten vyand wekt,
Als hem 't germaensche stael op nieuw ter aerde strekt,
En hy de sluim'ring ruilt voor eeuwigdurend slapen.
De alarmkreet ryst in 't kamp: ‘De vyand! op, te wapen!’
| |
[pagina 98]
| |
Maer 't antwoord op dien kreet is 't bulderend geschreeuw
‘Germanje! Ambiorix!’ En briesschend als de leeuw
Verzendt de noorderheld zyn bliksemende slagen;
Tien makkers spoeden hem van achterna: zy jagen
Verwarring door het kamp, den vyand schrik op 't lyf.
Toen deed zich 't schouwspel op van 't ongehoord bedryf:
Reeds zyn de braven om hun legerhoofd gevallen,
Maer hy, Ambiorix, houdt staende tegen allen,
En 't roomsch gebroed springt toe en tegen hem alléén:
Maer 't slagzwaerd sterkt zyn vuist en bliksemt om hem heen,
En brokkelt op 't helmet en spaendert weg aen stukken;
En honderd slikken 't stof, en versche benden rukken
Den held te lyf, en hy, hy vat den strydbyl op,
En zwaeit hem door het ruim, en bryzelt hun den kop,
En beukt, en houwt, en klooft by 't spattend hersenspringen;
En 't groeyend aental sluit hem in zyne yz'ren kringen,
En hy hervat den byl en slingert dien in 't rond,
En ploft en smakt hen neêr in 't bloedslib van den grond,
En vormt zich eene schans van afgemaekte lyken;
En nieuw'ren schieten toe, en nieuweren bezwyken,
| |
[pagina 99]
| |
En hem, hem ryst het hair op 't reuzenhoofd omhoog;
Een strael van wanhoop vlamt en vonkelt u it zyn oog;
Het doodzweet op 't gelaet, het bloedschuim op de landen,
Tilt hy den rooden byl die glibbert in zyn handen;
De kniën plooyen zaem; o neen, hy kan niet meer!....
Wie toch, wie stort zich plots voor 's helden voeten neêr?
O 't is een zwakke maegd met bleekbeschreide wangen;
Zy laet de zwarte lok om 't hoofd verwilderd hangen;
De blanke sluyer vlot op hare schoud'ren heen,
En bang is heur gelaet: zy kan niet spreken, neen,
Maer gilt een' schorren schreeuw en strekt de tengere armen
By 't nederzygen uit, als bad zy om erbarmen.
Ja, 't is de priesterin die voor den Noordman schiet:
In zyn bedwelming kent of ziet de held haer niet;
Hy ziet den vyand slechts voor zyn verbysterde oogen:
Nog heft een laetst geweld den strydbyl in den hoogen,
En met een' laetsten houw die haer den schedel klooft,
Jaegt hy zyn minnares het yzer door het hoofd!
| |
[pagina 100]
| |
En op dien eigen stond, by 't vrees'lyk donderknallen,
Ziet hy op d' ouden eik het vuer des hemels vallen,
En by het schitt'ren van den langen bliksemschicht,
Erkent hy haer die aen zyn voeten zielloos ligt.
O, by dit bloedtooneel ontvalt de byl zyn handen!
Hy voelt een' helschen gloed hem door den aêrstroom branden,
Hy zwymelt, wankelt, stort ten gronde - en ryst niet meer...
En Cesar naderde aen de spits van 't roomsche heer,
En met een kloppend hart doorzocht zyn oog de velden,
Bezaeid met 't overschot van zoo veel dapp're helden;
Met sidd'ring staerde hy die noordsche lyken aen:
Want op den kouden blik van iederen Germaen,
| |
[pagina 101]
| |
Stond nog den harden wrok voor elk Romein te lezen?
Een fiere grimmigheid brak op hun wreev'lig wezen;
Nog dreigend na den dood was hun verminkt gelaet,
En droeg de teekens van dien ingezogen haet.
En Cesar voelde een traen hem langs de wangen glyden;
En menig Romer sprak by 't zien van moedig stryden:
‘Rust, ingeslapenen, en sluimert zacht in de aerd;
O dapp're heldenstoet, een beter noodlot waerd,
U wacht de vredeslaep in de ouderlyke graven.
Gy streedt voor 't Vaderland en stierft den dood der braven,
O edel nakroost van nog eed'ler voorgeslacht!
Ga, rust nu uit: gy hebt uw grootsche taek volbragt.
En gy, Germanje, die in hunnen strydroem deeldet,
En op uw' vruchtb'ren boôm een reeks van helden teeldet,
Zyt, als uw kind'ren, wars van vreemde heerschappy:
Zy waren vry op aerde, en zyn in 't graf nog vry!
|
|