Ambiorix
(1841)–Joannes Nolet de Brauwere van Steeland–
Auteursrechtvrij
[pagina 63]
| |
[pagina 64]
| |
Op, Noordmansheir! wie zal uw kracht beteugelen,
Breek, als de noorderwolven, op hen los.
P. Van Duyse, Reinier en Albrade.
Heft aan, ô Wodans harpenaren!
't Geldt de eer van d' ouderlijken grond
Helmers, de Holl. Natie.
| |
[pagina 65]
| |
Vierde zang.De Roomsche legerschaer verscheen en zegevierde;
Zy stak den trotschen kop hoogmoedig op, en zwierde
Den standert van geweld en dwinglandye in 't rond.
Maer zy die 't heilig regt der vrye volken schond,
| |
[pagina 66]
| |
En voor wier adelaer het kruipend menschdom beefde,
Vond hier ook geene magt die hare magt weêrstreefde;
Want hy, wiens kloeken arm 't Germaensche heir gebiedt,
Is moed'loos en weêrstaet den stouten inval niet.
Hy ligt op 't legerbed in zwaer gepeins bedolven,
En, even als 't gespoel van de ebbe en vloed der golven,
Zoo stroomt het denkbeeld door zyn hers'nen heen en weêr:
‘Sta op (roept hem de stem van 't Vaderland)! en keer
Het woeste beulenrot van 's vyands rooversbenden!
Zie op myn jamm'ren neêr, zie neêr op myne ellenden:
Zie hoe myn maegdenbloem zich op haer' stengel boog!
Ja, 'k hief in vroeger' tyd den schedel fier omhoog;
Toen was de starrengloed die om myn slapen gloorde,
Het schittrend zinnebeeld van 't reine en vrye Noorde;
Wee hem, wiens vuige hand die kroon had aengeraekt, den!
Door 't eeuwig heldenslacht van 't Vaderland be waekt!
Thans heeft een wreede hand dien maegdenkrans geschonden;
Zie my verscheurd, verguisd; toon, zoo gy kunt, myn wonden;
Zie my vernederd en in bloedig slyk vertrapt!
Is dan, Ambiorix, de moed in u verslapt?
Is hy niet meer, de moed, dien ik u vroeger kende!
Sta op, en teister wie Germanjes erfdeel schende!
| |
[pagina 67]
| |
Sta op, o held, en wreek den hoon my aengedaen!’
Dan zag hy Brenda, en haer stemme sprak hem aen:
‘Verdryf, o held, de smart die u den boezem griefde:
Hoe, geeft gy niet gehoor aen de inspraek van de liefde
Die ons bezielt? de min heeft afkeer van het bloed
Op 't oorlogsveld gestort: haer werk is zacht en zoet.
Zal 't stael des vyands u voor myne liefde sparen?
Kom, vlied de onzekerheid der oorlogskansgevaren;
Kom, welbeminde, en stil het leed dat ik verduer:
Kom weder aen myn zy', by 't lieflyk avonduer
U naest my op het dons van 't mosbed nedervlyen,
En deel met Brenda 't heil der minnekozeryen,
Als hare blanke hand uw' blonden hairlok streelt,
Terwyl het vooglenkoor een lied van liefde kweelt.
Kom aen beur voet een kroon van mirt en rozen vlechten:
Gevaervol is de stryd der bloedige gevechten,
Onzeker is het lot dat u in 't slagperk wacht,
Maer 't heilgenot dat u by Brenda tegenlacht
Is zoet, hoe vaek herhaeld, by 't onverpoosd genieten:
Kom in myn hartewonde uw woordenbalsem gieten;
Vreest gy de pylen die de god der minne schiet?
Wel dooden zy de ziel, maer treffen 't ligchaem niet.’
| |
[pagina 68]
| |
Zoo komen Vaderland en liefde hem te binnen,
En kwellen beurtelings de moegedachte zinnen
Van hem wien Vaderland of min den zeeg betwist;
Wat heeft in 't heldenhart dien zwaren stryd beslist?
Sta op, Ambiorix, en rigt de peilende oogen
In 't roodgekleurd verschiet der zwarte hemelbogen:
Ontdekt gy daer de vlam die laeyend opwaerts ryst
En op het duister vlak der wolken licht? Zy wyst
U 't legioenenspoor der hongrige Romeinen;
Het is hun legerplaets; het zyn hun nachtwachtseinen:
't Is Atuatuca dat daer zyn schans verheft.
Dit is het wat uw' blik, ô dapper krygshoofd, treft
En in uwe oogen 't vuer des oorlogs doet ontvonken!
Het breede slagzwaerd heeft in 't zonlicht uitgeblonken;
Gy houdt zyn stael naer 't kamp der Romeren gerigt
En met den trek van spyt en woede op 't aengezigt
Roept gy uw benden toe: ‘Op, dappre Noordermannen!
Laet ons een' yz'ren band om deze volkshoop spannen;
De Roomsche legermagt zy van ons erf gevaegd!
Vernielen wy het rot dat op Germanje graegt,
| |
[pagina 69]
| |
Maer wiens triumfgeschal niet eer door 't luchtruim klinke,
Voor onze boôm het bloed des laetsten Noordmans drinke,
Zóó, als by 't dof gedreun van 's vyands legerval,
De grage Vadergrond zyn bloedstroom zwelgen zal!
Maer neen, waerom 't getal van Wodans trouwe kinderen
By slag op slag met dat van 's vyands benden minderen?
Neen, sparen wy ons bloed: geen woest geweld, maer list moeden:
Sta ons ter hulp; met haer het rot ons erf betwist!
Geen krygsgeschreeuw verleen' zyn' argwaen 't minst ver-
Niets doe hem ons besluit, ons byzyn zelfs bevroeden:
Maer vóór het morgenlicht zyn toorts in 't Oosten vest',
Dan lokke een looze strik den aed'laer uit zyn nest;
Dan zullen wy op 't schuim van Rome's strydcohorten,
Als raven op hun' prooi, met dubb'le woede storten,
Terwyl de vlam hun schans tot asch en puin verslindt,
Waeronder 't vreemd gebroed zyne eeuw'ge graven vind'!’
Zoo mogt het opperhoofd den moed der zynen wekken;
Zoo wist zyn kloeke tael het grootsch ontwerp te dekken,
En werd de grond gelegd van 't onvergeet'lyk feit,
In 't stille van den nacht beraemd en toebereid.
| |
[pagina 70]
| |
Ryze, Atuatuca, uw sterkte voor myne oogen!
Verhef in hechten schans uw bolwerk in den hoogen;
Toon my den aerden muer, den opgeworpen wal,
Die 't heir Barbaren uit uw vesting weeren zal:
Sabinus houdt zich daer met Cotta opgesloten;
Geen spoor ontdekken zy van noordsche bondgenoten;
't Is alles stil; 't is kalm en rustig om hen heen;
't Is alles even doodsch en uitgeleefd; alleen
Mag soms een zoet geluid de zuchtende echo stooren:
Het is de veldschalmei, het schallen van den horen
Des boschbewoners, die de tamme kudde hoedt.
Maer Cotta, in den kryg en oorlogslist gevoed,
| |
[pagina 71]
| |
Houdt zich in achten schuilt vóór 't onweêr los mogt breken.
Zoo heerscht een bange stilte in de open luchtruimstreken,
Die 't statig wolkenkleed te zamen schroeft, en broeit,
Voor 't schriklyk onweêr dreigt, breekt en verdubbeld loeit.
Zoo vreest de veldheer ook een plotsling onweêrbraken,
En blyft den sterken wal met dubble zorg bewaken.
Wie biedt zich in het kamp des Roomschen legers aen?
Het is een forschgespierde en reuzige Germaen:
Hy geeft zich voor als door Ambiorix gezonden;
Hy zou het legerhoofd een groot geheim verkonden,
En door een wachttroep in Sabinus tent gebragt,
Sprak hy: ‘Heil u! gy hebt een' vyand hier verwacht,
Maer 't is een bondgenoot, een afgezant van vrede.
Dit deelt u 't opperhoofd der Eburonen mede:
Vóór nog de derde dag in 't Oosten opengaet,
Bedreigt het Roomsche heir een loos en snood verraed.
Hebt gy de wapenklank der Gallen niet vernomen?
Is niet hun oproepkreet, hun bond, tot u gekomen?
Vóór nog ten derde mael de morgen ryzen zal,
Omsingelt eene horde uw' onbeschutten wal.
| |
[pagina 72]
| |
Het zyn op bloed en roof, op wraek verhitte scharen;
Groot is hun krygerstal: 't zyn duizenden barbaren;
Induciomar voert hun kloeke benden aen.
Zult gy, hoe dapper ook, hunne overmagt weêrstaen?
Neen: 't Gallenbondheir breekt en overspoelt uw dyken,
En in den bloed'gen stryd zal Romes moed bezwyken.
Trek dan, o legerhoofd, de onveil'ge vesting uit,
Vóór u 't barbarental een' zeekren aftogt sluit.
Hier helpt geen dralen, geen besluitloos overwegen:
Zie, 't kamp van Cicero is 't uw nabygelegen;
Vlugt Atuatuca; trek derwaerts heen; verlaet
Dees legerplaets, wyl u de vlugt nog open staet.
Dit is het, dapper hoofd van moedige oorlogshelden,
Wat vorst Ambiorix my lastte aen u te melden.
De vrede zy met u!’ - Zoo sprak hy en trok heen,
En liet 't vyandig rot met hoop en vrees alleen.
Groot was de warring in het kamp van 't Roomsche leger:
Een akelige schreeuw van woede en wanhoop steeg er
Door de geleedren heen en voer van rei tot rei;
Verslagenheid verhief een bitter klaeggeschrei
| |
[pagina 73]
| |
Dat zelfs geen flaeuwe schyn van hoop op redding lenigt.
Maer Cotta heeft den raed in zyne tent vereenigd,
En in zyn midden treedt Sabinus met het woord:
‘Gy hebt het zeggen van dien vreêgezant gehoord,
En wat Ambiorix ons door zyn mond deed melden,
Romeinen; o! indien myn raed by u mag gelden,
Niet hier dan wachten wy de Noordsche benden af,
Maer kiezen 't open veld; en 't zy dan graf voor graf,
Is 't beter nog geluk der oorlogskans te wagen,
Dan hier de schande van 't barbarenjuk te dragen,
Of weêrstandloos vermoord, ons heir verdelgd te zien!
Welaen dan, moed gevat en hoop gevoed! misschien
Gelukt het ons het kamp van Cicero te halen:
Duer zal de vyand dan het trouwverbond betalen,
Dat hy ons plegtig zwoer en zoo meineedig brak!’
Maer 't woord van Cotta viel hem in de rede en sprak:
‘Waerheen toch wil uw dwaes en roekeloos vertrouwen,
Sabinus? hoe, gy kunt op 's vyands eerwoord bouwen?
Wal geeft me Ambiorix en zyn Germanen! neen:
Zoo iets myn hoop nog sterkt, het is myn zwaerd alleen.
Zult gy geen goede trouw van schendige eedbreuk scheiden?
Hoe toch! wy zouden ons ten aftogt voorbereiden,
| |
[pagina 74]
| |
En door een woeste hoop Barbaren overmand,
Ons werpen in den strik die zyne loosheid spant!
't Zy niet gezegd dat wy door onbeschaefde horden,
Verlokt, misleid, verrast en overrompeld worden!
Neen: houden we ons in 't slot der vestingwerken schuil,
En slepen wy den wolf in 't net van eigen kuil.
Moed en beleid zyn ons: hun slechts verraed en lagen;
Laet ons den ouden roem van 't oude Rome schragen,
En toone (wil 't het lot), ons bloed het vloekgespan,
Dat Rome wint of sterft - maer nimmer vlugten kan!’
‘Wat spreke ik langer nog (voer hem Sabinus tegen)!
Heeft niet uwe uitspraek reeds 't instemmend ja verkregen?
Gy wilt het zoo! wel aen, ik schort myn oordeel op:
Geef eigenzin gehoor en goeden raed den schop!
Kruip dan lafhartig weg; schuil achter sterke wallen;
Wacht tot de vyand u verwoed op 't lyf komt vallen
En, honend, u zyn knods en byl ten bodem slaet,
Of hongersnood u vell'! maer gy, o Cotta, staet
Voor de uitkomst in! en ik..... 'k verlaet uw legervanen;
'k Zal, 't lemmer in de vuist me een' vryen doortogt banen
Door 't Gallen-leger; vyf cohorten volgen my
Op 't spoor van eere na; wy zullen niet als gy
| |
[pagina 75]
| |
Den vyand 't Roomsche bloed ten vuigen losprys geven;
Ja, sterven kan ik ook: maer wil dan roemryk sneven!’
Lang werd door Cotta en Sabinus 't pleit betwist;
Maer 't dof gemor dat door de rangen loopt, beslist
Meer dan 't geen Colta's woord ter hoede en zorg mogt uiten,
En deed den raed 't vertrek van 't kleine heir besluiten.
Heb spoed, o Rome, en plooi de veil'ge tenten op!
Verlaet uw legerplaets en vang u in den strop
Dien u 't Germaensche hoofd met looze krygslist spande;
Heb spoed! want nog een wyl, en de onherstelbre schande
Der nederlaeg, bevlekt uw' trotschen adelaer;
Heb spoed! hervoort, hervoort, o kleine krygersschaer!
Ambiorix beloert en wacht u in zyn lagen:
Een duere rekenschap zal hy van Rome vragen;
Verdubbeld boet gy hem den zege van weleer,
En schrikk'lyk ploft zyn wraek op uw geleed'ren neêr!
Toen, Atuatuca, uw wallen uitgevaren,
Trok 't kleine legioen ontmoedigde oorlogsscharen
| |
[pagina 76]
| |
Langs de enge vlakten been in 't heur belaegde dal.
Maer, als het treffen van den snellen bliksemval,
Maer, als de lavavloed, gebarsten uit den krater
Des vuerbergs, als een stroom van overzwalpend water,
Zoo stortte Ambiorix van zyne bergen neêr
Op de achterhoede van 't verslagen Roomsche heer.
Toen liet de Noordman 't sein des bloed'gen aenvals hooren:
Toen ving een slagting aen verwoeder dan te voren:
Want elke noorderpyl, die snorde van den boog,
En elke werpspies, die door zyn geleedren vloog,
Was zend'ling van den dood en klaerde 's vyands benden;
En elke speer doorreeg het zwak der yz'ren lenden,
En elke zwaerdslag boorde een' Romer in den grond,
En elke bylhouw kloofde-een breede en diepe wond,
En elke knodsval beukte en bryzelde de hoofden
En spatie stroomen bloeds; de zegekreten doofden
De stem der wanhoop van het aek'lig moordgeschrei.....
En alles zweeg weêr in de treurige vallei:
Slechts werd de zang gehoord van Wodans harpenaren,
En 't dondrend zegelied klonk bruisend van de snaren:
| |
[pagina 77]
| |
't Vaderland
Zag zyne immervrye beemden
Door de horden van de vreemden
Overmand;
Maer de kind'ren van het Noorden,
Stonden hen te weer, en boordden
Ze in het zand.
Op hel veld
Rukten onze dapp're scharen,
Als het golven van de baren
Toegesneld;
En, den vyand aengevallen,
Hebben wy zyn duizendtallen
Niet geteld.
't Hoerra rees
Uit het midden onzer horden,
En de scherpe pylen snorden
Van de pees;
| |
[pagina 78]
| |
En de bleeke vyand gilde,
En door zyn geleed'ren rilde
Bange vrees.
Met het zwaerd
Volgden wy hem in de lenden,
En wy hebben zyne benden
Dungeklaerd;
En by 't stormend achterjagen,
Hebben we onze drokke slagen
Niet gespaerd.
Maer verwoed
Stoven wy zyn drommen tegen,
En wy doopten onzen degen
In zyn bloed;
En de hongerige raven,
Hebben met die Zuiderslaven
Zich gevoed.
| |
[pagina 79]
| |
't Smeekend woord
Voer met hen ten grave mede;
Want wy hebben hunne bede
Niet verhoord;
Maer by 't woedend slagverhaesten,
't Vuige rot, tot op den laetsten
Uitgemoord.
In het hoofd
Joegen wy ons duchtig wapen,
En wy hebben hen de slapen
Doorgekloofd;
En by 't spaend'rend hersenklouwen,
Hun den schedel afgehouwen
En ontroofd.
't Bloed gespat
Hebben toen Germanjes wrekers,
In de bolle schedelbekers
Opgevat;
| |
[pagina 80]
| |
En by 't schel triumfverheugen,
Zwelgden zy met volle teugen
't Schuimend nat.
Bly geschal
Dreune langs de vrye velden!
Schimpt den vyand, dapp're helden,
By zyn' val!
Vreest niet dat hem 't schel geklater
Van ons dond'rend vreugdgeschater
Wekken zal.
Want hy slaept:
Ja, hy slaept den slaep der dooden;
Hy is onder de aerdsche zoden
Weggeraept;
Duizend stonden! duizend vielen!
De afgrond heeft hun zwarte zielen
Ingegaept.
| |
[pagina 81]
| |
Eer en lof
Zy u, moed'ge Noorderscharen,
Wien het slagzwaerd der Barbaren
Doodend trof!
Want by 't daev'rend nedervallen,
Slikten 's vyands legertallen
Ook het stof!
Wodan loont
Wie op 't bloedig veld mogt sneven,
Daer 't onsterf'lyk heldenleven
Hem bekroont,
En hy boven 't stargewemel,
In Walhalla's wolkenhemel
Eeuwig troont!
|
|