De akkoorden van het gemoed

[p. 73]

Charles Guillon
Roermonder tongval

Euver innigen tiet ging⁽¹⁾ ig ens⁽²⁾ wanjele euver et⁽³⁾ schaur⁽⁴⁾ langs de Maas en vonj dan eine boer, dê⁽⁵⁾ sig spooide om nau hoes te komme. Ig hat gêr gewete wovandan dê mins waas en had hem gêr so get van sien dörp⁽⁶⁾ gevraugt; want so allein te wanjele is gein aardigheid. Vruntschap, sag ig, wie laat

Buste van Charles Guillon (1811-1873), vervaardigd door Jean Henri Leeuw.

(1) uitspraak der laatste g als in het Fransche woord étang.

(2) uitspraak tusschen ens en eins.

(3) laatste e muet der Franschen.

(4) scherpe uitspr. der sch zoo als in het Hoogduitsch; de au wordt uitgesproken als in het Fransche woord auteur. (Schaur beteekent een hoogen steilen oever langs het water.)

(5) é als in être.

(6) hoogd. ö.

[p. 74]

iss-et? - Veer oere, meneer. - Nog so vreug, en geer spooit ug so: geer hebt⁽⁷⁾ vast haust? - Jau, ig woon te Echt, en ig wol neet gêr laat toes komme. -

Ig begóss hem doen het ein en anger⁽⁸⁾ euver sien gemeinte te vrauge, en mittét mien geweunte is om de bouteluu nau aai vertelselkes van hekse en spoke en son deuntjes outen aaijen tiet te vrauge, vroog ig hem aug, ofter gein plaatse in Echt of in de hei in de omstreke ware, wo so get van vertelt⁽⁹⁾ wurt. Doen zagter mig onger⁽⁸⁾ angere⁽⁸⁾ det in den Egterbóss op de hei, ein plaats waas, die de kêtel het⁽¹⁰⁾; det is ei groot gaat mit minse henj gemaukt, wo waal ei gans hoes in kan staune⁽¹¹⁾. Die plaats mot schrikkelik alt seene⁽¹¹⁾, zagter, want dau van wurt vertelt⁽⁹⁾, det euver heel, heel langen⁽¹²⁾ tiet, wie hie nog euveral Reuse woonde, die koel door tjwee⁽¹³⁾ groote Reuse sol gegrave seene⁽¹¹⁾, om dau hoeser te sitte, merre⁽¹¹⁾, zagter, det motte al aardige kêrels zeen gewèst: want ig heb⁽⁷⁾ deks⁽⁷⁾ heure segge⁽¹⁴⁾, det die dau tjwintig⁽¹³⁾ jaur op gewirkt hebbe⁽⁷⁾. De teen eerste jaur hadde se mer altied gegrave songer⁽¹⁵⁾ sig aantesprêke; doen vloog dau eine vogel: ‘Kiek ens!’⁽²⁾ sag eine, ‘dau vlugt eine raaf.’ ‘Nê,’ zagten angere⁽⁸⁾, ‘det is ein krei,’ en doen wirkde se mer veuraan. Weer teen jaur daunau sag dè neine weer: ‘Ig gluif tog det-et⁽³⁾ eine raaf waas.’ ‘Og kom! kom!’ sag toen dê neerste, ‘det is gein aardigheid. Dou bes⁽⁷⁾ mer eine swetser, mit tig wil ig neet meer wirke;’ en hê pakde sien schüb op te rük en gong⁽⁸⁾ voert. Doen mos sie kammeraut van ermooi aug oetscheije, en so is die koel begost en neet vêrdig gemaakt.

Me mot bekinne, sag mine boer, det die Reuse, wie groot die aug ware, tog neet veur swetsers konne gescholje wêre. Nou is me so neet meer op sie werk.

Dê boer dag mer obbet⁽¹¹⁾ werk, mer sie vertelselke deei mig wi-jer dinke; want det isset insigste, waat ig ooit van mie lêve hie, nou dees kantje, van Reuse of van Reusentiet heb⁽⁷⁾ heure vertelle, en zeker kan dit vergeleke wêre mit waat gesagt wurt van anger⁽⁸⁾ plaatse van Reuse, die berge gemaakt hebbe⁽⁷⁾ en onger⁽¹⁾ wêges de zantj out de klompe geschut, of get van den⁽¹⁶⁾ drek, dai si droge, hebbe⁽⁷⁾ laute valle, wo de heuvels van gekomme seene⁽¹⁾.

Es ose lansman, dê goje vader Picardt, 'et vertelselke van de kêtel gewete had, dan hatter det seker aug bi de reusehistories in sie book geschreve.

ROERMOND

8 December 1844.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(9) korte uitspraak der lettergreep telt, de laatste e tusschen e en i.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(10) korte uitspraak tusschen het en hit.

(11) e muet.

(11) e muet.

(9) korte uitspraak der lettergreep telt, de laatste e tusschen e en i.

(12) de laatste n wordt weinig gehoord.

(13) de j zeer kort.

(11) e muet.

(11) e muet.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(14) seg zoo als in segment, en ge zoo als het Fransche gue in longuement.

(13) de j zeer kort.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(15) de g wordt weinig gehoord.

(2) uitspraak tusschen ens en eins.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(3) laatste e muet der Franschen.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(11) e muet.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(8) ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(1) uitspraak der laatste g als in het Fransche woord étang.

(16) de n wordt weinig gehoord.

(7) uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen.

(1) uitspraak der laatste g als in het Fransche woord étang.

[p. 75]

Deze eerste proeve van Roermondse dialectliteratuur werd gepubliceerd in de Overijsselsche almanak voor oudheid en letteren 11 (1846), Deventer 1845, 101-103. Zij werd herdrukt in het artikel van P. Bakkes, ‘De “Roermonder tongval” uit 1844 van Charles Guillon’, Roerstreek '84. Jaarboek Heemkundevereniging Roerstreek 16 (1984) 151-155, met name 153-155.

Over de ontstaansgeschiedenis van het stukje en de verspreiding van de door Guillon medegedeelde volksvertelling, zie: P. Nissen, ‘Dr. Louis Simons en de eerste studie over het Roermonds dialect (3)’, Veldeke 55 (1980) nr. 6, 13-30, met name 23, en voorts de inleiding op deze bloemlezing.

We hebben de spelling van Guillons vertelling alsmede van zijn de uitspraak betreffende aantekeningen ongewijzigd gelaten. Alleen enkele aperte drukfouten werden verbeterd, op aanwijzing van de in het artikel van P. Bakkes, 152, gegeven correcties. Deze drukfouten zijn deels te verklaren door het feit dat in Guillons handschrift de g en de y sterk op elkaar gelijken, met als gevolg dat de Deventerse zetter, het Roermonds dialect onkundig, enkele malen een y heeft gezet waar een g behoorde te staan.

Met ‘ose landsman, dê goje vader Picardt’ bedoelt Guillon de predikant, medicus en geschiedschrijver Johan Picardt (Bentheim 1600 - Coevorden 1670), die met name over de geschiedenis van Drenthe schreef en daarbij uitvoerig aandacht besteedde aan witte wijven, reuzen en verschijningen van de duivel in menselijke gedaanten.