De monumenten in de gemeente Maastricht. Deel 2

[p. 731]

Amby.

Het KASTEEL GUESSELT bestaat uit een door dubbele grachten omgeven baksteenen huis met vierkanten toren in front en twee aan de frontzijde later toegevoegde vleugels.

Habets, De Leenen van Valkenburg, Public., 1884, blz. 377. L. baron de Crassier, Dictionnaire⁺ historique du Limbourg, Public., 1930, e.v. sub voce Amby. De Maasgauw, 1943, blz. 44 e.v. De geschiedenis van dit kasteel is niet geheel opgehelderd. Volgens het Leenboek (Register⁺⁺ Dobbelsteyn) van Valkenburg was het een groot leen van Valkenburg, waarmede in 1381 beleend wordt Jan van den Herte: ‘accepit in feodum terram de Goessel usque ad aquam’.⁺ is Herman van Beusdael man .... ‘van den borch te Goesselt mit den Blochhuyse’.

⁺ wordt het goed verheven door leden der geslachten van Blitterswijck gen. Passart en van Palant.⁺ behoorde het kasteel en ⅔ van het leen aan Edmond Passart van Blitterswijck; het andere ⅓ ‘comprenant la tour et la nouvelle habitation’ (de Crassier) aan Andries van Pallant, die in 1596 sterft. In zijn huwelijkscontract is sprake van ‘le château ou maison forte de Guesselt environné de trois fossés d'eau vive’ (de Crassier).

⁺ In dit jaar verkoopt Karel van Palant zijn aandeel aan de Augustijnen te Maastricht, die⁺ het vóór 1662 overgedaan hebben aan Willem Schellart, Kanunnik van St. Servaas.⁺ of daaromtrent komt Karel van Brienen, ridder, in 't bezit van Guesselt; zijn vrouw Margareta de Valzolio heet erfvrouw tot Guesselt (Habets). Sedert dien is het goed aan de van Brienen's gebleven tot 1816, toen Jkvr. Albertina van Brienen Guesselt ten huwelijk bracht aan Cornelis Cramer, heer van Volenbeek (Putten op de Veluwe), wiens zoon Karel in 1888 overleed; tien jaar later kwam het goed door koop aan Mr. Peperkamp, wiens weduwe er nog eigenaresse van is.

Het kasteel bestaat uit een hoofdgebouw in gesauste baksteen, opgetrokken op⁺ nagenoeg rechthoekig grondplan met een uitgebouwden vierkanten toren in front. Hiernaast zijn twee vleugels uitgebouwd, die een binnenplein vormen vóór den toren en aan de brug door een hekwerk van eenvoudige pijlers van Naamsche steen worden verbonden. De middenstijl van het eenvoudige hek eindigt in een lettervlechting van O en B.

Het hoofdgebouw heeft aan de achterzijde tweemaal zes regelmatig over den gevel verdeelde vensters; deze behooren in het gelijkvloers tot een hal in het midden en een vertrek ter weerszijde. De vensters zijn waarschijnlijk in de vorige eeuw aangebracht; Naamsche steen vindt alleen toepassing aan de onderdorpels, die een profiel (XVIII?) hebben, terwijl de bovendorpel getoogd is. De zijgevels hebben twee maal twee dergelijke vensters. De keldervensters zijn klein en hebben een omlijsting van blokken Naamsche steen.

De gevels worden afgesloten door een geprofileerde kroonlijst met consoles (van het type XVII A; vgl. hiervoren blz. 629 e.v.) en verhoogde schijfjes er tusschen. Het leiendak is vervangen door een van grijze pannen.

De toren, eveneens in baksteen, heeft hoekblokken, een kroonlijst met consoles, een uurwerk en ter hoogte van de eerste verdieping een ovaal venster in een

+ Literatuur.

+ Geschiedenis.

+ 1381

+ 1386

+ XVIb

+ XVId

+ 1623.

+ 1662

+ 1678

+ Beschrijving.

[p. 732]

Afb. 701. Kasteel Guesselt.

gebeeldhouwde omlijsting met vruchtenornament en halve naaktfiguurtjes op de hoeken; aan de bovenzijde heeft een vlakgehouden steen waarschijnlijk dienst gedaan als zonnewijzer; aan de onderzijde een cartouche met recte et fortiter, waaronder het jaartal anno - 1657. De ingang is gevat in een omlijsting van Naamsche steen, kennelijk een wijziging, welke een eeuw nadien werd aangebracht. De achtkantige spits is met leien bekleed en eindigt in een ui en peer met windvaantje. De gesmede en waarschijnlijk vernieuwde spil eindigt in een schijf, waarbinnen een kraanvogel en het jaartal 18(?)87. De baksteenen brug heeft één boog; een ijzeren plaat boven een anker in het midden van den boog aan de zuidzijde geeft het jaartal 183(1). Naast den boog is aan deze zijde een wapensteen (XVIId/XVIIIa) ingemetseld, die misschien de vererving van Guesselt kan verklaren. De steen is 0.61 hoog en 0.59 M. breed; hij is van mergel en vertoont een met een leeuw beladen ruitschild, dat gedekt wordt door een kroon met parels. Terzijde zijn kwartierwapens aan een strik opgehangen. Aan de eene zijde een leeuw (Schellart of Vazolio) - de naam op het lint is onleesbaar -; daaronder een schild met drie (2 en 1) rechtshellende klophamers; het lint vermeldt den naam (m)ally. Op de andere zijde een schild, beladen met een merlet; de naam luidt (le)maire; hieronder een schild met een verkort leliekruis en den naam dannoy. Aan den ingang tot den voorburcht is een gesmeed ijzeren hek geplaatst, dat in den top met een vaantje met leeuw prijkt, afkomstig van het landgoed Volenbeek bij Putten (Veluwe), waarvan het huis volgens v.d. Aa, Aardrijkskundig Woordenboek, in 1874 is gesloopt. Afb. 701.

Caberg, zie onder Oud-Vroenhoven, blz. 753.