Het schouw-toneel der aertsche schepselen

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren

[p. 193]

Van den Oyevaer, en Reyger.

WY sullen niet blijven staen op de Beschrijvingh van den Oyevaer sijn gedaente, gestalte, en hoedanigheden, welcke een yeder bekent zijn. Niemandt soo van de oude, als tegenwoordige Natuur-ondersoeckers hebben nauwkeurigh konnen weten, van waer dese Vogels komen, en waer sy in haer vertreck heen vliegen: doch het is seecker datse van verre-afgelege Landen afkomen, gelijck de Krayen, die ons met haer komst den Winter, en dese de Somer verkondigen. Wanneer der Oyevaren wegh-vlucht aenstaende en naby is, vergaderense op een gesette plaets, malkander inwachtende, en dien te laet komt doodt bijtende, soo dat het van dien zijn, wanneer men na den gesetten tijdt Oyevaers hier te lande siet, die uyt vreese van doodt gebeten te worden, achter blijven; en als daer geen meer te verwachten zijn, uytgesondert de gevangene, ofte getemde, vliegense te gelijck met malkander op seecker uur, en gesette tijdt wegh. Bellonius schrijft, datse in Egypten, ende Ethyopien vervliegen, en bevestight als een oogh-getuyge, in de Maendt September, en October aldaer 't geheele vlackte beslaen. Als ick (seght hy) ontrent Abidos was, hebbe op den 24 Augustus, aldaer een groote meenighte Oyevaers gesien, die ontrent drie, of vier duysent in getal schenen; sy vlogen van Ruslandt, en Tartarien kruyswijs dwars over den Helles Pont, en als sy boven het Eylandt Tenedos waren, keerden sy haer met een lange zwier om, tot datse in een kring vereenigt waren; en eer sy weder vande engte van de Propontus voortgingen, verdeelden sy haer in kleyne schoolen, en volghden soo malkander na 't Zuyden. Het schrijven is eenparigh van alle, dat niemandt haer optocht, of wederkomst, te gelijck gesien heeft, maer wel alsse gekomen zijn, 't welck alle beyde by nacht geschiet, schoon men haer des daegs wel siet hier en daer heen en weer zweven. In Asia seggense, de Pythomes ko-

[p. 194]

men; alwaerse op een ruym veldt vergaderen, en onder malkander klepperen, als ofse (gelijck Heldelinus getuyght) Krijgs-raedt, en Rijcks-dagh hielden, haren gantschen Heyr-tocht monsterende, daer mede eenige dagen toebrengende, oordeelende, en straffende den geenen, die te lange uytblijft, ofte in eenige breuck vervallen is, en veroordeelt zijnde, wordt van de andere terstont gedoodt. Haer voetsel zijn Kickvorschen, Slangen, Visschen, en by grooten honger Padden; het is meest in alle Landen scherpelijck verboden haer niet te beschadigen: maer insonderheyt in die Landen, daer veel Slangen zijn, als in Thessalien, en Egypten, in welcke uyt Moren-landt veel ghevleugelde Slangen, die de Menschen, en 't Vee aldaer groote schade doen, 's jaerlijcks overkomen, tegen welcke sy vechten, dien dooden, en verslinden: is derhalven met openbaer verbodt, op lijf straf aldaer verboden den Oyevaer niet te dooden. Sy nestelen niet op het veldt (gelijck Varro seght) maer boven op de Huysen, Schoorsteenen, Kercken en hooge dorre Bomen: in haer wederkomste soecken sy haer oude nesten, die behouden vindende suyveren, en dat van de windt beschadight is, herstellense, tot welcks verrichtingh het Manneken 10 daghen voor af soude komen, ondertusschen het Wijfken met groot verlangen verwachtende, en dat siende komen, toont met geklepper, en andersints groote teeckenen van vreughde; versamelen alleen in haer nesten; het Wijfken soude in 30 dagen vier eyeren, de Gansen-eyeren in verw, en groote gelijck zijnde, leggen; sy broeden by schoon weder de tijdt van een Maendt, en soo heet, datse haer vederen verliesen. Hebben haer Iongen soo lief, datse in de brandt van Delft Anno 1536, alsse de selfde niet konde verlossen, met uytghespreyde vleugels voor de vlam sochten te beschutten, haer lijf voor de Iongen ten besten gevende, en dien niet willende overleven, gesamentlijck door de vlamme vernielt zijn. Sy leggen tot bevrijding van haer Iongen, den steen Lychnitis in haer nest, om dat die de Slangen verdrijft. Met de bladeren van den Andoorn-boom, weerense de Vleermuysen daer af. Verwont zijnde, weten sy haer selven met Orego te genesen. Als 't Wijfje van een Oyevaer in overspel bevonden is, wordt van de andere Mannekens verscheurt, of ten minsten de oogen uytgepickt. Oudt of blindt zijnde, worden van haer Ionghen op de schouders gedragen, gevoedt, en de blinde de spijse in de beck gesteecken.