Het schouw-toneel der aertsche schepselen

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren

[p. 181]

Van de Sprinckhanen, Capellen, en Vlinders.

ALle de hoedanigheden, gestalte, veranderinge, benamingen en onderscheyden der Sprinckhanen, soo in grootheyt, als verwe des lichaems te beschrijven, vereyscht een gantsch Tractaetjen in 't bysonder. Des selfs uyterlijcke forme ende gestalte (als zijnde een yeder bekent) verzwijgen wy. De Sprinckhanen brengen het lof van doornen in haer nesten, in welke sy des Herfst-tijdts haer eyeren leggen, en blijven alsoo den Winter over in het aerdtrijck, de volgende Lente komen daer kleene zwarte wormkens sonder beenen uyt voort te groeyen, met haer vleugeltjens over het aerdtrijck huppelende, de Landen door een nat voor-jaer waterachtigh zijnde, stervense, daer-en-teghen droogh, soo komt'er een groote menighte voort. Als het Wijfken uytgheleght heeft, soo wast haer een kleen wormken in den hals, door welcke het verstickt. Het Manneken als het sich versamelt met het Wijfken, zijn soo vast achter in een ghesloten, datse van malkander niet zijn te trecken, in welcke versamelingh sijn levendighe warmte en geesten, door al te groote hittigheydt, vervliegen, ende alsoo aenstonts sterft. Daer zijn groote Sprinkhanen, dewelcke elck in het bysonder een Slange met deselve by de keel te vatten, en die toe te wringen, konnen doden. In Morenlandt zijnder van drie voeten langh.

De Sprinckhanen hebben geen Koning, nochtans wanneer sy weten dat'er een dieren tijdt op handen is, soo treckense in een vreemdt Landt, en soecken versche weyden, bedecken de vruchten des Landts als met een schaduwe, en wat sy aenraken dat verdort, met haer mondt deselve uyt de aerde ruckende, ja konnen daer mede de vensteren der daecken openen; alsse vliegen maeckense sulcken gedruys der vleugelen, dat de Menschen daer voor schricken, menende dat het andere Vogelen zijn, de lucht door haer groote menighte vervullende, en de son verduysterende, soo dat het schijnt datse 't gantsche aertrijck sullen be-

[p. 182]

decken. Uyt Africa eerst overkomende, hebben sy gantsch Italien bedorven, en alle de vruchten opgegeten.

In 't Iaer 1606. quamen ontrent Capo Verde, sulken menighte van rode Sprinkhanen vliegen, die langer, en soo dick als een duym waren, dat men in een uur de lucht qualijck bekennen konde, 't welck aldaer sulck een dierte veroorsaeckte, dat de Ouders haer Kinderen om een hoedt vol Milio of Meel verkochten.

Dese schadelijcke Gedierten, worden in alle plaetsen des Werelts gevonden: en zijn dickmael van Godt gebruyckt om sijn oordeelen uyt te voeren, over Landen en Lieden, deselve daer mede straffende, en plagende. Men leest daer van in Amos 7. Apoc. 9. Exod. 10. 13.

Daer is een gemeene Wet in 't Landtschap Cyrena, om op beurten driemael in 't Iaer de Sprinckhanen te bestormen: met eerstelijck haer eyeren te breecken, daer na de jongen, en oock ten laetsten de ouden te dooden, en wien der Inwoonderen hier toe niet verschijnt, wordt voor Bandijt het Landt uyt-gebannen. In Syrien wordt een opentlijck Krijghs-gebodt tot dien eynde alle Iaren afgekondight. Sy worden nergens meer gevonden, dan daer 't aerdtrijck effen, of wat gespleten, en gescheurt is. De Sprinckhanen, Stapels, en Daukrekels zijn hier in Nederlant bykans alleens, sy maken 't geluyt van haer gesangh (als Plinius seght) met eenighe vlieskens, en beentjens op de rugge, 't welck by ervarentheyt bevonden is, want ghevangen zijnde, en schoon doodt, kan men die geschaerde beentjes op de rugh vinden, ende tegen malkander vrijvende, hoort men het selfde sangh-geluyt, doch flauwer dan als sy leven. In India gebruyckt men de benen van de Sprinckhanen voor saeghjens, doch hier te Lande zijnse soo groot niet.

Den Krekel, of Krieckjens zijn alleenelijck, getuyght Plinius, onder de levendige Dieren sonder mondt; edoch in plaets van dien in de borst een lange tonge hebbende, daer mede den dauw oplickende; sy onthouden haer by de warme heertsteden, achter de Vyer-ysers, ende by de Backers Oven.

De Capellen zijn van van menigerley soorte, wordende verdeelt in nacht en dagh Kapellen, die om en in de kaersen en vlamme des vyers vliegen, en haer selven daer in verbrandende, ofte ten weynighsten versengende. Dese Capellen zijn gemeene, ofte Zy-kapellen en Uylen; sy hebben ses voeten, twee uytpuylende oogen, voor welcke twee hoorntjens uytkomen; de beck is als een vorck gespleten, en daer binnen is een kleen beckje verborgen, waer mede sommige by dagh, andere by nacht den dauw suygen, sy zijn gecoleurt na de rupsen daer sy uytgesproten zijn.

Eynde van het tweede Deel.