Het schouw-toneel der aertsche schepselen

Afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen, en genegentheden; met 160 figuren

Van de Koningen.

NAer de Keyserlijcke mogentheydt heeft geen minder luyster de Koninghlijcke hoogheyt, de welcke selfs by de onsedighste volckeren met een sonderbare eer-bewijs onderdanigh gehoorsaemt, ontsien en gevreest wordt. Die de Staets-wijse regeeringe, als te licht de twistrockende verscheydentheyt der oordeelen, en het uytlecken van de geheymste raedtsbesluyten onderworpen zijnde, verwerpen; verheffen in tegendeel de eenhoofdige oppermacht ten Hemel toe, noemende de selve de ordentelijckste, vaste en langhdurenste Staet-regeeringe, waer in alle politijcke saken op de lichtste en bequaemste manier bestiert, en uytgevoert worden. De ordentelijckste, om dat de Koninghlijcke waerdigheyt is een levendigh afbeeltsel van de wijse en almachtige regeeringe Godts over alle schepselen. De vaste en langhdurenste, om dat dese staet van regeeringe aldermeest voor scheuringe, en wisselvalligheyt bevrijdt is. Oock getuygen de gedenckschriften, dat geen gedaente van staet langer stant heeft gegrepen, als die gene de welcke met een eenhoofdige regeeringe versien is geweest. De Assyrische Monarchie telt van haer begin tot de vernietingh een lange reecks van jaren en opperhoofden. De Romeynsche mogentheyt bloeyde noyt langer en heerlijcker als onder de vermaerde bestieringe van haer Monarchen. Wy sullen hier oock niet seer tegenstribbelen, maer prijsen veel eer de Koninghlijcke oppermacht, indien maer het rijck door een opperheer met ware Koninghlijcke deuchden verciert, bestiert wordt.

Europa levert uyt veel machtige en aensienlijcke Koningen, als daer zijn: de Koningh van Spangien, Portugael, Vranckrijck, Bohemen, Hongaryen, Engelandt, Schotlandt, en Yerlandt, van Denemarcken en Noorwegen, Sweeden en Poolen. De Koningen in de andere gedeelten der Aerde heerschende, brengen een seer groot getal uyt.

De Spaensche Monarch is verrijckt behalven sijn onderhorige Koninghrijcken met veel rijcke Landtschappen van 't overheert West-Indien, gelijck wy by de beschrijvinge der Spaensche Natie aengewesen hebben. Sijn mogentheyt is by de veelvoudige Adeldom af te meten, nergens vindt men soo veel Hertogen, Marck-graven, Graven en andere Edelen, onder de macht van een opperhooft begrepen. De hooghste waerdigheyt onder de Ridderschap is de order van 't Gulden Vlies, eerst by Hertogh Philips van Borgondien in het jaer 1430 ingestelt, en daer na vervolgens door de Koningen van Spangien aen de voornaemste Adel tot meerder luyster van haer staet medegedeelt.

De Portugaelsche Koningh toont geen minder pracht als die van Spangien, hoewel sijn vleugelen van mogentheyt soo wijdt niet uytgespreyt zijn.

[p. 73]

De Koningh van Vranckrijck munt uyt in mogentheyt, en is door de kracht van sijn wapenen by sijn naburen ontsaggelijck; sijn woort verstreckt de Ondersaten voor een Wet; sijn rijck is met geen minder Adeldom als dat van Spangien versien. De order van de Ridderschap van den H. Geest, wordt aen de Princen van den bloede, en die van St. Michiel aen andere Edelen geschoncken.

De troon van Bohemen en Hongaryen wordt van den tegenwoordigen Keyser van het Duytse Rijck betreden, en hier door is het Huys van Oostenrijck niet weynigh verheerlijckt.

Het Brittannische Opperhooft pronckt met de kroon van Engelandt, Schotlandt en Yerlandt, wiens Voorsaten door macht van wapenen de troon van Vranckrijck eertijdts betreden hebben, waer van niet anders als den blooten tijtel by haer overgebleven is. Met de order van de Ridderschap van de Kousebant verciert hy sijn voornaemste Adel en Uytheemsche Vorsten, en die van St. Joris wordt aen waerdige Riders geschoncken.

De Koning van Denemarcken en Noorwegen wiert eertijts by manier van verkiesing, die doch gemeenlick op de oudste Soon van de overleden Koningh viel, tot dese waerdigheyt verheven, nu ter tijdt is haer het erfrecht van eeuwige successie opgedragen. Den ontfanghst van de tol in de Sondt is wel de voornaemste stijl van sijn Staet. Het Koninghrijck van Denemarcken pronckt met de order van de Ridderschap van den Oliphant, en wordt aen waerdige personen door den Koningh medegedeelt.

De Sweetsche Koningh beheerscht een kloeckmoedigh en strijdtbaer volck. De oorlogs-daden van den overleden Koningh Gustavus Adolphus in Duytslandt getoont, en die van den Koningh Carolus Gustavus in Poolen en Sweeden gepleeght, worden van de Historyschrijvers volmondigh uytgekreten.

[p. 74]

Het Poolse Rijcks-bestier is altijt door verkiesingh aen vreemde Vorsten opgedragen, maer voor weynigh jaren hebben de Groote van het Rijck een van haer eygen landt-aert tot dese waerdigheyt verheven.

De andere Koningen van Asia, Africa en America, als te vergelegen en om kort te zijn, gaen wy met stil-zwijgentheyt voorby.