Van de Hottentotten.
HEt woest en wilde volck, 't welck sich omtrent de uyterste uytstekende hoeck van Africa, Cabo de Bona Speranca, dat is het hooft van goede hoope, onthoudt, wordt by ons Hottentotten genaemt.
Ons volck heeft haer dese naem gegeven, om dat haer spraeck weynigh gelijckenisse ofte gemeenschap met eenige menschelijcke tale schijnt te hebben: maer gelijckt veel eer een geluyt van wilde vogelen, door diense alle haer woorden door de keel met een schor en vreemdt geluyt op halen.
Het is een wildt, ruygh, en woest volck middelbaer van gestalte, doch ranck en lelijck van lichaem, met beesten vellen omhangen: de schamelheyt wordt bedeckt met een kleyn velletje, achter met twee riempjens toegebonden, voorts is het geheele lijf bloot. Sy leven in 't veldt gelijck de wilde Arabiers in hare hutten, haer woonplaetsen dickwils veranderende.
Sy besmeeren haer zwarte lichamen, de huydt met kerven en sneeden doorhackelt zijnde, met eenige vettigheyt, die soo een bange en stercken reuck van sich geeft, dat men haer, eer mense siet, eenige tijdt van te vooren door de groote stanck gewaer wordt: ende wanneer sy omtrent de scheepen der Nederlanders komen konnen, vervoegense sich terstont by de kocks ketel, en besmeeren en bestrijcken haer lichamen met het vet en 't zwart van de ketel, waer doorse meenen wel opgetoyt te zijn.
Sy slaen sich op sommige tijden des jaers omtrent de Cabo de Bona Speranca, ofte het hooft van goede Hoope, met geheele troppen ter neder, om haer beesten aen de Nederlanders te verhandelen: want alle haer rijckdom alleen in groot en kleyn vee bestaet, en die het meeste van 't selve besit, draeght oock tot een teecken het smeerigste vel om 't lijf.
Het beesten-vleesch (hoewel sy voor haer selven geen beesten slachten, maer laten die van selfs door sieckte sterven) wordt van haer rauw gegeten, en het ingewand, als mede de darmen, de vuyligheyt ten ruyghsten daer uyt geschut zijnde, schijnt haer voor een bysondere leckerny te verstrecken, soo graegh worden de selve van haer ingezwolgen.
Hun dranck is water of melck van hun beesten, dan snacken en zijn zeer greetigh naer brandewijn, spaensche wijn of andere stercke dranck, desgelijcks naer toeback; doch konnen niet veel om de ongewoonheyts wille verdragen, en worden van een weynigh sat en smoor droncken, en bedrijven als dan met schreeuwen en danssen een groot misbaer, 't welck genoeghlijck en wonderlijck om te sien is.
Haer woesten aert en manier van leven willen sy niet verlaten, 't welck door volgende voorval bespeurt kan werden: Door ordere van de Oost-Indische Compagnie heeft men 'er een naer Batavia gevoert, en op zijn Hollants gekleedt, om te sien of hy beter manieren soude aen nemen, en de onse alsoo voor tolck te dienen: maer de selve naer verloop van eenige jaren wederom na de Caep overgevoert, bleef eenige tijdt in 't Fort, doch verwierp eyndelijck het Hollants gewaed, en vervoeghde sich wederom by sijn eygen land-aert, met het smeerige vel omhangen, waer door het scheen hem soodanige manier van leven best te behagen.
Sy zijn uytnement snel in 't loopen, soo datse niet lichtelijck onderhaelt konnen werden, ghelijck sulcks ghebleecken is ten tijde als de onse met haer in oorlogh waren: want wat moeyten en listen men aenwende, heeft men haer niet konnen betrappen: De twist ontsproot door dien sy pretendeerde dat de onse ontrent het Fort haer zaey-landen te ver uytspreyden, en sy alsoo in haer weyden voor haer beesten verkort wierden.
In het trouwen en vryen gebruyckense dese manier: Die een Vrouw begeert, spreeckt de Ouders van een Dochter daer om aen, en wanneer de selve het huwelijck