Verzameld werk II. Kritisch en verhalend proza

[p. 957]

Dr. Ant. Smoor W.P.
‘Het blijde leven’

Dr. Antoon Smoor maakt deel uit van de Sociëteit der Witte Paters. Zijn herderlijke roeping bracht hem reeds op jeugdige leeftijd naar Noord-Afrika, vandaar naar Canada, gedurende de vorige wereldoorlog, en vandaar weer naar Noord-Afrika. Afgelopen jaar heeft Dr. Smoor zijn 75ste verjaardag gevierd, en dit is voor Gerard Knuvelder aanleiding geweest uit Dr. Smoors poëzie een keuze te maken en deze het licht te doen zien. Gedeeltelijk zijn de gedichten die dit kleine bundeltje samenstellen reeds eerder in tijdschriften verschenen, o.a. in ‘Van Onzen Tijd’ (onder het pseudoniem Herman van Zuyle) en in de ‘Katholieke Illustratie’.

De lezer die van deze verzen kennis neemt zal terstond opmerken: 1. dat zij een halve mensenleeftijd geleden geschreven zijn; 2. dat Dr. Smoor over twee stemmen beschikt, een bariton, waarmede hij landschappen en beelden uit het boerenleven bezingt, in stijl en zinswendingen Guido Gezelle navolgend, en een tenorgeluid, waarmede hij, Vondel volgend, religieuze poëzie doet horen, in het bijzonder de verrukkingen van priesterarbeid. Zijn landelijke poëzie is zwaarder, donkerder, zijn altaar-poëzie lichter, hoger van toon. In beide genres echter is de versificatie uiterst verzorgd. Er is op elk gedichtje, op elke regel, hard gewerkt; toch blijkbaar nog niet hard genoeg, want men blijft het bespeuren.

Zo vormen dus hier de boer en de priester, blijkens de titel van de bundel, tezamen ‘ Het blijde leven’. Tezamen, maar niet verenigd. Het bezongene en de zanger vereenzelvigen zich niet. Men verneemt hier niet, als bij Gezelle, het priestergeluid in boerse verzen; noch verneemt men, als soms bij Marnix Gijsen, een boerse aandoening in priesterverzen. Neen, bij Dr. Smoor blijven beide registers gescheiden, en het is dit onvermogen, of schroom, ze te doen samensmelten tot één tweestemmig lied, dat op beperktheid van talent duidt. Een enkele maal

[p. 958]

echter vindt de bedoelde samenklank plaats, en wel in het gedicht ‘Allerzielen-maand’, een beschrijving gevend van een priester die wandelt door een herfstig bos. De blaren dwarrelen omlaag en ritselen bij zijn voeten. Hij hoort hierin het zuchten van een ziel in nood ‘die boete doet in het vuur’. Zo kan hij geen schrede doen zonder tot God te bidden verkwikking te schenken aan de ziel, wier geklaag hem door zijn eigen schrede verstaanbaar werd. In dit gedicht klinken inderdaad natuurstem en geestelijke stem verenigd. Het is manlijker dan de overige geestelijke verzen hier bijeengebracht, tevens inniger dan de andere natuurtaferelen die men hier aantreft. Helaas heeft dit gedicht enkele technische tekortkomingen die het voor afzonderlijke aanhaling minder geschikt maken. Een betere indruk van Dr. Smoors kunst geeft het geestelijk gedicht ‘De maan’ dat hieronder volgt.

De maan, de maan!
Ik zie ze boven aan
De rei der starren
Als een orante staan.

Het blank gezicht
Houdt zij omhoog gericht
In star aanschouwen
Van 't haar verschijnend licht.

Haar houding blijft,
Terwijl de nacht beschrijft
Zijn wentelwegen,
In 't visioen verstijfd.

Helaas, ik mag 't
Niet zien, dat licht! Toch smacht
Ik er gedurig
naar, sterv'ling in den nacht.

[p. 959]

 

O maan, gij zijt

 

Een beeld der heerlijkheid,

 

In 't Gods aanschouwen

 

Den zaal'gen toegezeid!

Gerard Knuvelder heeft in het tijdschrift ‘Roeping’ een summiere levensbeschrijving en een uitvoerige karakteristiek der gedichten van Dr. Smoor gepubliceerd. De belangstellende lezer zij naar dit artikel verwezen.