Verzameld werk II. Kritisch en verhalend proza

Tore Hav
‘De boom des levens’. Uit het Noors vertaald door Dra. N. Boelen-Ranneft

Kent u de soort vrouwen, gezond, onbehouwen, uiterlijk niet mooi, soms met een bril op, soms niet, die, geforceerd modern, plotseling dingen kunnen zeggen waar een huzaar van zou blozen, terwijl men reeds aan haar blouses zien kan, dat haar hart eigenlijk uitgaat naar vergeetmenietjes en leeuweriken? Het is alsof zij aanhoudend willen doen voelen: wij weten heus wel wat er te koop is, wind er voor ons maar geen doekjes om, wij vinden het helemaal niet erg. En intussen hoort men verdrongen romantiek achter de aan Freudiaanse handboeken ontleende medische termen. Ze zijn echter altijd goedlachs, zeer preuts in haar gevoelens, vrolijk gezelschap, en ik moet zeggen dat ik een zwak voor ze heb. Want ze beschouwen de kritiek, die men vrijmoedig op haar uit mag brengen, als een vorm van liefde, en elk tegenspreken als een begin van hofmakerij.

[p. 890]

Tot deze soort vrouwen - want ik wed dat het een vrouw is - behoort de auteur die onder de schuilnaam Tore Hav de roman ‘De boom des levens’ heeft geschreven. Een professorsweduwe, nog betrekkelijk jong, krijgt het dagboek in handen van haar dochters vriendin. Het meisje heeft twee ongelukkige amours gehad en heeft uit angst voor zekere gevolgen, zelfmoord gepleegd, is althans aan de gevolgen dier gevolgen bezweken. Moet ik meer zeggen, lezer? Ik geef toe, dat het boek, dat man en paard noemt, nog duidelijker is. De weduwe, zeer begrijpelijk, ondergaat het als een hevige schok, dat vlak in haar nabijheid zich zulk een tragedie heeft afgespeeld. Zij zoekt kalmte tot meditatie in een huisje in de bergen. Maar het is of het leven, nu het zich eenmaal geopenbaard heeft, met openbaringen haar blijft achtervolgen. Op de boerderij, in de omgeving der woning, waar zij haar intrek heeft genomen, ziet zij, nu zij ogen heeft om te zien, in het verborgene de verschrikkelijkste dingen. Er is een dochter van wier gedragingen haar ouders niets weten, een zoon die betrekkingen aanknoopt met een oudere vrouw. Maar zij ziet tevens dat het hart der mensen goed is, hoe smartelijk ‘de boom des levens’ het met zijn groei ook uiteenscheurt. Zij ziet dat smart voortkomt uit misverstand, uit wederzijds wantrouwen tussen ouders en kinderen, uit de leugenachtigheid der samenleving. Er wordt heftig gepleit voor sexuele voorlichting op de scholen, voor openhartigheid onderling tussen geliefden en huisgenoten, voor alles-ronduit-zeggen. Wie zou hier in principe niet mee akkoord gaan?