Verzameld werk II. Kritisch en verhalend proza

René de Clercq
‘Meidoorn’

We kennen allemaal De Clercq als de man, die de teksten schreef bij de liedjes van Hullebroek, ‘Tineke van Heulen’, ‘Maar zoo als Marleentje, zoo is er maar eentje’, ‘Van achter op de kar’, en dergelijke. Die dingen deden het, ze waren fris en onbeduidend, en van een goed humeur dat aanstekelijk was. Wat wil je meer? - Wat ik meer wil? Ik ben niet alleen een volksdichter,

[p. 363]

ik ben ook een dichter van en voor mijn volk, mijn arm volk. - Een stilte, een streek met de hand langs de snaren en daar kwamen ze: de koeier, de vlaszwingelaar, de touwdraaier, de wever, de pikker, de molenaar, de mandenmaker, de scharenslijper, en ‘al wie op het land met nederigen arbeid zijn bete broods verdient’ (August Vermeylen). - Daar kwamen ze, werden een liedje, een typisch toestandje, zo dartel en dun, zo bepoederd met gevoel en zo keurig met strikjes van rijm, als plaatjes uit een kinderboek weggeblazen. Twaalfambachten en hun dichter, dertien ongelukken. Maar bij God, het is oorlog, de volkeren verkeren in nood, de massa zwoegt van ellende, de tijden kreunen van verschrikkingen, enz., waar blijft de dichter? - Waar ik blijf? Hier! - ‘En hij ontstak den rooden gloed van zijn Toortsen. Waar hij het volk verongelijkt, verlaagd en vertrapt zag, liet hij zijn toorn en zijn strijdbare hoop opslaan in verzen als geklonken met hamerende vuist -’ (August Vermeylen).

Maar ook dat gaat voorbij. Een stilte, een lange stilte, die nog altijd duurt - Overpeinzing: het heeft eigenlijk geen zin de aangelegenheden dezer wereld te bezingen. Hun rumoer is al voorbij vóór je de gitaar behoorlijk gestemd hebt. Kijk: de dichter is iemand die optreedt in de entr'acte van een bioscoop. Je doet dwaas te zingen over het Pathé-Journal dat zoëven iedereen gezien heeft. - Maar je bent toch een mens, dat wil zeggen: een gebeurtenis op zichzelf, zing dan daarvan. - Neen, er is niets in me van een geestelijk avontuur tussen ziel en bloed. - Ik ben eigenlijk alleen maar een fotografie-toestel van de natuur. - Opgelet, kinderen, straks komt er een vogeltje uit me, hierheen kijken! - Ze kijken naar me en zien, dwars door de lens, in mijn binnenste kast waarachtig een klein vogeltje zitten. - (Het is natuurlijk maar gekheid, het is een kwestie van weerspiegeling, want op de voorste rij zit de beroemde Nelly met het vogeltje op haar hoed; maar hoe dit ook wezen moge:) dat vogeltje begint op-eens te zingen, te zingen, dat ik wel geloven moet dat ik het zelf doe. - Wie zingt daar? Dames en heren, het is de liefde, de lente, de jeugd, het eeuwige wonder der natuur die in mij

[p. 364]

een fris keeltje opzet. Ik verzeker u, het is spontaan, ik heb er nauwelijks schuld aan, er is geen aasje kunst bij, alles wat ik zing is ‘aus einem Guss’ in me opgeweld, echt, lekker, zuiver, natuurlijk, zo maar -

Amour, amour
o bel oiseau
chante chante
chante toujours!

- Grote hemel, wat een onzin schrijf ik. Maar wat moet men anders schrijven over zulke prul-minnedichtjes als René de Clercq in zijn ‘Meidoorn’ verzameld heeft. Het is me eenvoudig een raadsel dat August Vermeylen in zijn overzichtelijk boekje: ‘Van Gezelle tot Timmermans’, deze poëet naast een man als Karel van de Woestijne plaatst, en geen andere bedenking maakt dan ‘betreuren dat hij niet altijd aan een zekere neiging tot zorgelooze losheid kan weerstaan’.